Muốn trả lại tiền BHXH một lần nhưng không được
Đầu tháng 6.2022, chúng tôi đến nhà chị Lê Thị Hóa (sinh năm 1991, nhà ở thôn 4, xã Lý Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình), nguyên là CN của Cty TeaKwang Vina (KCN Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai).
Chị Hóa cho biết, sau 10 năm làm việc tại Cty này, tháng 5.2020, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 và một số lý do cá nhân, chị xin nghỉ việc, sau đó về quê ở Quảng Bình sinh sống. Do không có việc làm, chị ở nhà làm vườn, thu nhập không đáng bao nhiêu. Tháng 6.2021, để chuẩn bị sinh con, chị nhận BHXH một lần được khoảng 100 triệu đồng.
Sau một thời gian, nhận thấy việc nhận BHXH một lần là chưa đúng, khi về già sẽ không có lương hưu, sẽ khổ cho chính bản thân và con cái, chị muốn trả lại số tiền BHXH một lần đã nhận, cộng với thêm một khoản lãi suất để được tính lại thời gian đã tham gia BHXH bắt buộc 10 năm trước, nhưng không thể thực hiện được, vì đến nay chưa có quy định nào cho phép làm như thế.
Qua tư vấn của nhân viên BHXH huyện Bố Trạch, chị Hóa đã tham gia BHXH tự nguyện và đến nay, thời gian tham gia BHXH của chị mới có 1 năm.
“Với tuổi đời như tôi, nếu tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện thì cũng còn kịp đến khi khoảng 60 tuổi thì có lương hưu. Nhưng đến khi đó, số năm tham gia BHXH của tôi ít, nên tiền lương hưu thấp. Tôi mong muốn Nhà nước có chính sách cho người đã nhận BHXH một lần được trả lại tiền đã nhận cộng thêm với lãi suất nhất định để được tính lại thời gian đã tham gia BHXH bắt buộc trước đây” - chị Hóa bày tỏ mong muốn.
Tương tự, chị Trần Thị Hà Giang, ở xã Liên Trường, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình, trước đây cũng từng nhận BHXH một lần.
Sau này, khi được tuyển dụng làm giáo viên mầm non, chị muốn trả lại tiền BHXH một lần đã nhận, cộng với lãi suất để được tính nối thời gian đã tham gia BHXH bắt buộc trước đây để sau này được hưởng lương hưu, nhưng cũng không thực hiện được.
Trường hợp chị Hóa, chị Giang không phải là cá biệt. Trong quá trình tư vấn pháp luật cho NLĐ, chúng tôi cũng ghi nhận nhiều người do hoàn cảnh khó khăn buộc phải nhận BHXH một lần để giải quyết nhu cầu trước mắt, nhưng sau đó có nguyện vọng như hai chị nói trên.
Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật về BHXH hiện nay, không có quy định nào cho phép những người đã nhận BHXH một lần được trả lại tiền đã nhận, cộng với lãi suất để được tính lại thời gian đã tham gia BHXH.
Đồng thời, trong dự thảo luật BHXH sửa đổi tới đây cũng chưa có quy định nào cho thực hiện điều này.
Nên có quy định để tốt cho an sinh xã hội
Có một thực tế đáng lo ngại hiện nay là số lượng người nhận BHXH một lần khá lớn. Điều này sẽ ảnh hưởng về lâu dài với chính sách an sinh xã hội.
Theo thống kê của BHXH Việt Nam, ước tính trong 4 tháng đầu năm 2022, cả nước có trên 302.000 người rút BHXH một lần. Con số này tuy giảm 3% so với 4 tháng của năm trước nhưng vẫn là rất lớn. Trong khi đó, đến hết 4.2022, cả nước mới có hơn 16,6 triệu người đang tham gia BHXH, đạt 33,6% lực lượng lao động trong độ tuổi.
Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Giám đốc Cơ quan Truyền thông Liên đoàn Luật sư Việt Nam - cho rằng, trong dịp sửa Luật BHXH tới đây, cần đưa thêm quy định cho phép những người đã nhận BHXH một lần được trả lại số tiền đã nhận và tính lại thời gian đã tham gia BHXH để hưởng lương hưu sau này.
Số tiền phải đóng lại cho Quỹ BHXH được tính bằng số tiền BHXH một lần đã thực nhận, cộng với tiền lãi ít nhất bằng với lãi suất đầu tư của Quỹ BHXH.
“Tuy nhiên, cũng cần có quy định trong vòng 12 tháng kể từ khi nhận BHXH một lần, người muốn trả lại tiền để được tính lại thời gian đã tham gia BHXH, phải thực hiện điều này.
Đồng thời, việc này chỉ được phép thực hiện 1 lần với một người để tránh sự tùy tiện thích rút là rút và thích trở lại thì trở lại. Nếu có quy định này, thì việc phát triển số lượng người tham gia BHXH sẽ có những thuận lợi hơn.
Đặc biệt nếu nhìn ở góc độ an sinh xã hội, việc khuyến khích người đã nhận BHXH một lần quay trở lại tham gia BHXH thì sẽ tốt hơn cho cả chính NLĐ cũng như Nhà nước” - luật sư Hậu kiến nghị.
Trong buổi tập huấn kiến thức về BHXH, BHYT, BHTN cho các phóng viên do BHXH Việt Nam vừa tổ chức tại tỉnh Quảng Bình, ông Trần Hải Nam - Phó Vụ trưởng Vụ BHXH, Bộ LĐTBXH - nhìn nhận trong dự kiến một số nội dung sửa đổi Luật BHXH tới đây, chưa có quy định nào cho phép người đã nhận BHXH một lần được trả lại số tiền đã nhận và tính lại thời gian đã tham gia BHXH để hưởng lương hưu sau này. Đồng thời, cho biết sẽ xem xét, nghiên cứu để có thể có quy định như trên nhằm bảo đảm quyền lợi lâu dài cho NLĐ cũng như thực hiện chính sách an sinh xã hội.
