“Có người lòng như khăn mới thêu, có người lòng như nắng qua đèo”
23 năm nhạc Việt chứng kiến muôn vàn biến thiên, thăng trầm, nhưng nhạc Trịnh vẫn là một thể loại nhạc riêng biệt, một vị trí tôn nghiêm, một con đường thiêng - mà bất cứ ai muốn thể nghiệm cũng ngại ngần, thận trọng.
Những ca sĩ đến với nhạc Trịnh, có người muốn mang đến không khí tươi mới, trẻ trung, cập nhật không khí âm nhạc thời đại “như khăn mới thêu”, có người lại muốn hát bằng sự chiêm nghiệm, trưởng thành của người “lòng như nắng qua đèo” (chữ dùng trong ca khúc Có một dòng sông đã qua đời). Dù hát bằng tâm thế nào, vẫn phải chữ chất tôn nghiêm, tính triết lý, nét nhạc liêu trai, hoang hoải mà đầy chất nhân sinh của Trịnh.
23 năm cuộc sống đã đổi thay chóng mặt giữa sự bùng nổ, biến thiên của khoa học công nghệ và thời thế, nhạc Trịnh vẫn hiện hữu giữa rap, hip hop, rock, R&B... như một sự bất biến.
Nhìn lại, năm 2001, khán giả yêu nhạc ngày ấy có được chiếc đài đĩa để nghe CD in lậu đã là “tươm” lắm. Năm 2011, âm nhạc đã số hóa. Nhạc trực tuyến phát triển vượt bậc. Âm nhạc phục vụ từng cá nhân trên nhiều phương tiện, từ truyền hình, băng đĩa đến internet. Đến 2021, là sự bùng nổ của thời đại nhạc số, nhạc trực tuyến, các nền tảng nghe chất lượng, kết nối âm nhạc là không giới hạn.
Nếu năm 2001, khán giả phải đợi rất lâu những thông tin về dự án âm nhạc mới của Hồng Nhung, Thanh Lam, Trần Thu Hà, đến năm 2010, album âm nhạc ra nhiều không đếm xuể, đến 2020, việc phát hành CD, DVD, hay album nhạc đã trở nên lỗi thời trước sự tấn công của thị trường nhạc số.
Năm 2001, thẩm mỹ âm nhạc của khán giả hướng về dòng nhạc chính thống, những ca khúc được yêu mến là ca khúc có ca từ hay, có giai điệu đẹp. Năm 2011, âm nhạc bùng nổ với đa dạng các thể loại, nhạc Việt chịu sự ảnh hưởng mãnh liệt từ âm nhạc Âu Mỹ với sự phát triển rầm rộ của các thể loại R&B, Hip Hop, Jazz, Funk Jazz… Đến 2021, Kpop “làm mưa làm gió” với những nhóm nhạc “trai xinh gái đẹp” tạo ra những “cơn lốc” ở thị trường nghe nhạc của thế hệ khán giả gen Z.
Thế nhưng, bất chấp tất cả những biến thiên vũ bão ấy, nhạc Trịnh vẫn vững vàng với vị thế của riêng mình, vẫn là ẩn số không khai thác hết sự sáng tạo của mỗi ca sĩ khi đến với Trịnh.
Tình ngỡ sóng xa đưa nhưng còn quá bao la
Nhạc Trịnh với hệ thống ngôn ngữ đặc biệt với những nét riêng về cấu trúc, cách sử dụng từ - tiếng, với âm hưởng, ý nghĩa đặc trưng của Trịnh Công Sơn, bởi vậy, ca sĩ chỉ cần hát sai một chữ, phải lập tức xin lỗi công chúng, khán giả yêu Trịnh.
Mới đây, trong một cuộc thi âm nhạc, Mỹ Linh, Thu Phương đã phải xin lỗi gia đình, khán giả khi hát nhầm “nhỡ mai trong cơn đau vùi” thành “nhớ mãi trong cơn đau vùi” trong ca khúc “Diễm xưa” của Trịnh Công Sơn.
Khán giả đến với Trịnh, nâng niu âm nhạc của ông từng nốt nhạc, từng con chữ.
Đạo diễn Nguyễn Hữu Phần kể với phóng viên Lao Động, ông mê nhạc Trịnh, đặc biệt “Sơn Ca 7” nên đã quyết tâm làm bộ phim “Em còn nhớ hay em đã quên” - dựa theo tên một ca khúc. Ban đầu, đạo diễn có ý tưởng làm một tác phẩm có tựa đề “Để gió cuốn đi” lấy cảm hứng từ cuộc đời và nhạc Trịnh, nhưng sau đó ông cho ra đời “Em còn nhớ hay em đã quên”.
Nguyễn Hữu Phần miêu tả: “Có thời, miền Bắc ngập tràn nhạc Trịnh”.
Bạn bè, nghệ sĩ, những người đương thời với Trịnh, bất cứ ai kể về ông cũng đầy ắp kỷ niệm và sự trân trọng, yêu mến.
Trong cuộc trò chuyện với phóng viên Lao Động về quá trình làm phim “Em và Trịnh”, đạo diễn Phan Gia Nhật Linh kể: “Tôi ngạc nhiên khi đi gặp bạn bè, người quen của Trịnh, ai kể cũng đều nói, họ chính là người thân nhất với Trịnh”.
Nhạc Trịnh được yêu thích bởi sự đa dạng trong cảm xúc, về những chiêm nghiệm nhân sinh, về tính nhân văn và tình yêu thương bao trùm. Trịnh Công Sơn như âm nhạc của ông, trong mỗi lời kể - ký ức của bạn bè về ông, đều lan tỏa tình yêu, tính nhân văn, hiền hậu, ân cần của người nhạc sĩ.
Bởi thế, 23 năm, “người ngỡ đã xa xăm vẫn về quá thênh thang” (trích Tình nhớ).
