Nghề chế tác khèn bè của người đàn ông gần 90 tuổi

HƯNG THƠ |

Gần 90 tuổi, nhưng người ông Hồ Văn Chôn ở bản Kỳ Tăng (xã Lìa, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị) vẫn đam mê chế tác, sử dụng và truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ về tiếng khèn bè của đồng bào thiểu số Pa Cô.

Ngày còn nhỏ bé, ông Chôn thường được bố được địu sau lưng. Trên tay bố Chôn thường cầm chiếc khèn bè. Cứ đến giờ ru con ngủ, ông thổi khèn với nhiều điệu nhạc vui vẻ, Chôn lắng nghe thích thú, rồi chìm vào giấc ngủ lúc nào không hay. Theo năm tháng, Chôn lớn lên trên tấm lưng của bố và những điệu nhạc của tiếng khèn bè. 

Năm 17 tuổi, yêu thích nên Chôn được bố truyền cho cách chế khèn bè. Muốn tự mình làm nên chiếc khèn bè với âm thanh đúng theo sở thích, ngoài học từ bố Chôn lặn lội khắp nơi tìm các nghệ nhân Pa Cô để tường tận thêm. Tập tành một thời gian, ông Chôn rồi cũng thành thạo và làm ra được chiếc khèn bè hay.

Ông Chôn cho biết, để làm được một chiếc khèn bè đòi hỏi sự tỉ mỉ, kỳ công. Khèn bè của người Pa Cô gồm 14 ống gắn kết với nhau và một cái lưỡi gà tạo âm thanh.

Vật liệu làm khèn bè là loại nứa, phải chọn loại nứa già, thẳng, cứng. Sau khi lấy từ rừng về sẽ được làm thẳng, phơi nắng cho khô khén.

Ông Chôn hướng dẫn cho các bạn trẻ cách thổi khèn bè. Ảnh: Kăn Sương.
Ông Chôn hướng dẫn cho các bạn trẻ cách thổi khèn bè. Ảnh: Kăn Sương.

Sau đó, nứa được hơ trên bếp than cho đạt đến độ nóng vừa phải thì tiếp tục nắn lại một lần nữa cho thật thẳng. Lưỡi gà tạo âm gắn trên thân khèn bè được ông Chôn rèn dũa hoàn toàn bằng thủ công. Nguyên liệu chính là bạc cũ, hoặc đồng loại tốt. Sau quá trình nung lên than nóng thì bạc cũ, hoặc đồng sẽ được dát thật mỏng bằng búa và đe, sau đó gọt dũa đến độ mỏng dính, kích cỡ vừa vặn theo cấu trúc mỗi thân khèn.

Tất cả những công đoạn này đều được ông Chôn một tay làm. Phải là người chơi khèn thành thạo, nhạy bén trong cảm nhận mỗi cung trầm bổng thì mới có thể làm ra cây khèn hay.

Hơn 70 năm gắn bó với khèn bè, ông Chôn đã tham gia biểu diễn khắp các lễ hội ở quê hương cũng như giao lưu ở tỉnh bạn. Khi sức khỏe còn tốt, mỗi cây khèn bè ông Chôn chỉ cần 7 ngày hoàn tất, còn bây giờ phải mất nửa tháng mới làm xong. Dù tay có run, mắt có mờ đi, nhưng khi có người cần, ông Chôn sẵn sàng chế tác, đồng thời nhận sửa chữa khèn bè cho khách có nhu cầu.

Với niềm đam mê nhạc cụ truyền thống, ông Chôn còn tìm tòi nghiên cứu, tập luyện và chơi thành thạo các loại nhạc cụ truyền thống khác, biểu diễn thành thạo các làn điệu dân ca, dân vũ trong lễ hội cồng chiêng của người Pa Cô. Ngoài ra, ông còn có khả năng chế tác tù và, đàn môi.

Ở tuổi gần đất xa trời, ông Chôn chỉ lo nghề làm và biểu diễn khèn bè sẽ mai một. Bởi ở các bản làng miền Tây Quảng Trị bây giờ, hiếm có ai theo và học được nghề này, dù ông luôn sẵn lòng truyền lại. Vì vậy, hễ nghe có lễ hội, hay có dự án tổ chức các hoạt động tập huấn truyền dạy về kỹ năng sử dụng nhạc cụ truyền thống của người Pa Cô, ông cố gắng tham gia với mong muốn truyền dạy lại cho thế hệ trẻ.

HƯNG THƠ
TIN LIÊN QUAN

Về Hang Kia nghe khèn dưới hoa

THÁI A |

Đã là dân phượt, hầu hết mọi người đều nắm rõ lịch ăn Tết của người Mông vùng Tây Bắc sớm hơn so với miền xuôi 1 tháng, và nếu thu xếp công việc được, cứ tròm trèm dịp Tết dương là anh em lại gọi nhau lên đường.

Bên trong xưởng chế tác linh vật đường hoa Nguyễn Huệ

PHƯƠNG NGÂN - CHÂN PHÚC |

TPHCM - Để kịp tiến độ thi công đường hoa Nguyễn Huệ Tết Quý Mão 2023, các nghệ nhân đang tất bật hoàn thành nhiều hạng mục, tiểu cảnh, đặc biệt là linh vật phục vụ cho đường hoa. Các linh vật đại diện cho năm Quý Mão tại vị trí cổng chính không chỉ mang nét biểu cảm đáng yêu của mèo, mà còn thể hiện những cử động đặc trưng như liếm tay (chân trước), vươn tay, đẩy bát.

Ông giáo già 14 năm chế tác linh vật từ vỏ trứng

Thanh Vũ - Ngọc Lê |

TPHCM - Thầy giáo Nguyễn Thành Tâm (quận Gò Vấp) chế tác gần 50 hình tượng hổ bằng vỏ trứng mừng xuân Nhâm Dần 2022.

Yên Bái: Ngang nhiên tổ chức sới chọi trâu quy mô khủng bất chấp quy định

Văn Đức |

Dù đã có quy định nghiêm cấm tổ chức chọi trâu. Tuy nhiên, Công ty Hải Cường vẫn ngang nhiên tổ chức sới quy mô khủng, thu hút hàng nghìn người tham gia.

Chuyên gia lý giải nguyên nhân giá vàng bật tăng mạnh sau Tết

Thái Mạnh |

Thị trường vàng trong nước bắt đầu bước vào mùa cao điểm nhất trong năm khi chỉ còn ít ngày nữa là tới ngày vía Thần Tài (mùng 10 tháng Giêng).

Yên Bái: "Sới" chọi trâu tự phát thu hút hàng chục nghìn người xem

Văn Đức |

Một "sới" chọi trâu tại xã Tân Nguyên, huyện Yên Bình không phép vừa được tổ chức, thu hút hàng chục nghìn người đến xem.

Hàng loạt xe khách trốn tiền bến bãi, trả khách vỉa hè sau Tết

THUỲ DƯƠNG - HẢI DANH |

Sau Tết, dọc đường Giải Phóng (cùng phía với bến xe) hàng dài xe khách ngang nhiên dừng đỗ ngay bên vỉa hè. Hành khách thì chán nản xuống xe còn cánh xe ôm, chở hàng thì nháo nhác vẫy khách, ngã giá ngay giữa lòng đường.

Hà Nội còn 27 hộ ở chung cư nguy hiểm, có thể sập nhưng chưa đồng ý di dời

PHẠM ĐÔNG |

Theo Sở Xây dựng Hà Nội, hiện trên địa bàn quận Ba Đình còn tổng cộng 27 hộ dân đang sinh sống tại các chung cư cũ nguy hiểm, có thể đổ sập bất cứ lúc nào chưa đồng ý di dời.

Về Hang Kia nghe khèn dưới hoa

THÁI A |

Đã là dân phượt, hầu hết mọi người đều nắm rõ lịch ăn Tết của người Mông vùng Tây Bắc sớm hơn so với miền xuôi 1 tháng, và nếu thu xếp công việc được, cứ tròm trèm dịp Tết dương là anh em lại gọi nhau lên đường.

Bên trong xưởng chế tác linh vật đường hoa Nguyễn Huệ

PHƯƠNG NGÂN - CHÂN PHÚC |

TPHCM - Để kịp tiến độ thi công đường hoa Nguyễn Huệ Tết Quý Mão 2023, các nghệ nhân đang tất bật hoàn thành nhiều hạng mục, tiểu cảnh, đặc biệt là linh vật phục vụ cho đường hoa. Các linh vật đại diện cho năm Quý Mão tại vị trí cổng chính không chỉ mang nét biểu cảm đáng yêu của mèo, mà còn thể hiện những cử động đặc trưng như liếm tay (chân trước), vươn tay, đẩy bát.

Ông giáo già 14 năm chế tác linh vật từ vỏ trứng

Thanh Vũ - Ngọc Lê |

TPHCM - Thầy giáo Nguyễn Thành Tâm (quận Gò Vấp) chế tác gần 50 hình tượng hổ bằng vỏ trứng mừng xuân Nhâm Dần 2022.