* Trả lời báo giới nhân dịp Việt Nam và Mỹ nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện vào tháng 9.2023, Đại sứ đã nói về triển vọng hợp tác giữa hai nước trong những vấn đề quan trọng mang tính chiến lược trong tương lai, nhất là về kinh tế. Đại sứ cũng nói rằng, việc Việt-Mỹ nâng cấp quan hệ là nền tảng thúc đẩy sâu sắc hơn quan hệ ASEAN-Mỹ. Hơn nửa năm sau sự kiện đó, Đại sứ nhận thấy có những sự biến chuyển nào trong quan hệ Việt-Mỹ nói riêng và ASEAN-Mỹ nói chung?
- Quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ cũng như quan hệ giữa ASEAN và Mỹ đang đi theo quỹ đạo rất tích cực. Tôi nhìn thấy tương lai tươi sáng trong cả hai cặp quan hệ. Với tư cách là Đại sứ Mỹ tại ASEAN, chuyến công tác của tôi tập trung vào việc thúc đẩy hợp tác với Việt Nam để hiện thực hóa tiềm năng mối quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện của chúng ta và với ASEAN, mang lại lợi ích cho tổng cộng khoảng 1 tỉ người.
Về hợp tác kinh tế giữa Mỹ với Việt Nam cũng như với ASEAN, tôi muốn nêu một số điểm đáng chú ý. Trước hết, Mỹ là nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài số một trên toàn ASEAN. Các sáng kiến nhằm tăng cường mối quan hệ kinh tế ASEAN-Mỹ được xây dựng trên nền tảng của hơn 6.000 công ty Mỹ đang hoạt động trên khắp ASEAN.
Trong năm nay, Mỹ hướng đến trọng tâm mà ASEAN đã đặt ra là phát triển nền kinh tế số và đàm phán Hiệp định khung về kinh tế kỹ thuật số ASEAN, mà theo một số ước tính có thể mở ra nền kinh tế trị giá lên tới 2.000 tỉ USD trong khu vực. Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực giúp Việt Nam cũng như ASEAN trong bối cảnh các nhà đàm phán nỗ lực hướng tới một hiệp định thực chất và có ý nghĩa đối với người dân trong khu vực.
* Lĩnh vực hợp tác về công nghệ đã tiến triển như thế nào, thưa Đại sứ?
- Hợp tác về công nghệ là một phần quan trọng trong quan hệ giữa Mỹ với Việt Nam và ASEAN. Singapore đã tổ chức thành công Hội nghị Bộ trưởng Kỹ thuật số ASEAN hồi đầu năm nay, cũng như Hội nghị Bộ trưởng Kỹ thuật số ASEAN-Mỹ. Các bộ trưởng đã thảo luận về cách Mỹ có thể hỗ trợ ASEAN trong phát triển công nghệ, bao gồm cả trí tuệ nhân tạo (AI). ASEAN cũng đã đưa ra các hướng dẫn về sử dụng AI có trách nhiệm. Mỹ sẽ tiếp tục hỗ trợ khi ASEAN tìm cách khai thác tiềm năng của AI đồng thời đảm bảo AI được sử dụng một cách có trách nhiệm.
Mỹ hợp tác với ASEAN về AI không chỉ phù hợp với mục tiêu của chúng ta là chia sẻ quan điểm về tương lai của trí tuệ nhân tạo, mà còn phù hợp với trụ cột quan trọng của chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, vốn tạo khuôn khổ cho sự hợp tác của Mỹ với Việt Nam và ASEAN.
Chỉ trong vài tháng ngắn ngủi kể từ khi Việt Nam và Mỹ nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, đã có hàng triệu USD được triển khai để nâng cao kỹ năng số và năng lực cạnh tranh của lực lượng lao động Việt Nam, cũng như tăng cường giáo dục STEM.
Hàng loạt cuộc tham vấn quan trọng từ nhiều bên liên quan đã được tổ chức, trong đó tiêu biểu là phái đoàn 50 doanh nghiệp hàng đầu Mỹ - phái đoàn doanh nghiệp của Hội đồng Kinh doanh Mỹ-ASEAN có quy mô lớn nhất tới Việt Nam kể từ khi hai nước nâng cấp quan hệ.
Bên cạnh đó, Hiệp hội bán dẫn, Hiệp hội quản lý ngành bán dẫn ở Mỹ cũng thực hiện nhiều chuyến thăm Việt Nam chỉ trong vài tháng này. Tôi tin rằng sắp tới sẽ tiếp tục có các đoàn doanh nghiệp Mỹ đến Việt Nam.
* Đại sứ đánh giá thế nào về vai trò, vị thế của Việt Nam trong ASEAN?
- Việt Nam có vai trò quan trọng trong ASEAN và các cơ chế của ASEAN như Hội nghị thượng đỉnh Đông Á. Mỹ mong muốn thúc đẩy hợp tác với Việt Nam nhằm củng cố các cơ chế của ASEAN và cũng là để giúp Mỹ hoàn thành tốt nhất những mục tiêu mà chúng ta đã đặt ra trong khuôn khổ quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện.
* Mỹ có khuyến nghị gì về mô hình tăng trưởng phù hợp nhất cho ASEAN nói chung và Việt Nam nói riêng, thưa Đại sứ?
- Với tư cách là Đại sứ Mỹ tại ASEAN, điều tôi muốn làm là xây dựng mối quan hệ vốn đã thực sự bền chặt giữa Mỹ và ASEAN về mặt kinh tế và xây dựng dựa trên thực tế là Mỹ đang là nguồn FDI số một trong khu vực. Như tôi đã nói ở trên, kinh tế số là một lĩnh vực sáng cửa trên toàn khu vực. ASEAN, trong đó có Việt Nam, có tiềm năng tăng trưởng toàn diện về kinh tế số nhờ lực lượng dân số trẻ, năng động và đông đảo.
Tôi sẽ chỉ cho bạn một vài ví dụ về mô hình tăng trưởng phù hợp với chủ đề năm Chủ tịch ASEAN 2024 của Lào là “Thúc đẩy sự kết nối và tự cường”. Chẳng hạn, an ninh năng lượng, khả năng tiếp cận năng lượng sạch và đáng tin cậy là một yếu tố quan trọng của tăng trưởng toàn diện.
Đó là lý do tại sao chúng tôi rất tự hào được hỗ trợ lưới điện ASEAN thông qua Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) và Cơ quan Thương mại và Phát triển Mỹ (USTDA). Đảm bảo một lưới điện ASEAN hiệu quả và an toàn sẽ đảm bảo khả năng kết nối và phục hồi của khu vực.
Một ví dụ khác về sự hợp tác kinh tế của chúng tôi với ASEAN là cơ chế Một cửa ASEAN - về cơ bản là một cổng thông tin nhằm giảm bớt các rào cản hải quan giữa các quốc gia thành viên ASEAN, đồng thời giảm bớt sự xung đột có thể xảy ra trong thương mại nội khối ASEAN.
Cơ chế Một cửa ASEAN đã giúp các công ty kinh doanh tại ASEAN tiết kiệm hơn 6,4 tỉ USD. Một trong những điều mà Lào đặt ra trong năm Chủ tịch ASEAN là xem xét thế hệ tiếp theo của cơ chế Một cửa, và chúng tôi rõ ràng đã sẵn sàng và sẵn lòng hỗ trợ điều đó.
Những gì tôi vừa đề cập về ASEAN đều có thể áp dụng được ở Việt Nam, cho dù đó là quỹ đạo tiềm năng của nền kinh tế số trong tương lai và vai trò quan trọng của kinh tế số cũng như công nghệ đối với tăng trưởng của Việt Nam.
* Theo Đại sứ, ASEAN nên duy trì những giá trị cốt lõi nào và cần có những chuyển đổi nào để thích ứng với môi trường khu vực và toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, trong khi vẫn đáp ứng được nhu cầu của các quốc gia thành viên?
- Tôi cho rằng, ASEAN đã và đang tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hòa bình, ổn định ở khu vực, cam kết với luật pháp quốc tế và có tiếng nói quan trọng trên toàn cầu. Trật tự quốc tế dựa trên luật lệ trong cấu trúc khu vực gắn liền với luật pháp quốc tế có vai trò cực kỳ quan trọng đối với hòa bình, ổn định không chỉ ở ASEAN mà còn cả Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và thế giới. Chúng tôi rất biết ơn và đánh giá cao sự cam kết kiên định của ASEAN đối với những nguyên tắc then chốt đó.
Sự đồng thuận, tính trung tâm của ASEAN cũng là những yếu tố cốt lõi của ASEAN - đồng thuận về các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế bao gồm các khái niệm như tự do hàng hải và hàng không… Các tuyên bố mà ASEAN đưa ra đều dựa trên sự đồng thuận đó.
Kết thúc cuộc trò chuyện này, tôi muốn nhấn mạnh lại những điều tôi đã nói ở trên, đó là tôi tin tưởng vào tương lai tươi sáng của mối quan hệ Việt-Mỹ cũng như ASEAN-Mỹ. Chúng tôi thực sự coi trọng và mong muốn tiếp tục thúc đẩy các mối quan hệ song phương và đa phương này.
* Trân trọng cảm ơn Đại sứ!
