So với các quy định cũ về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên, Quy định số 69-QÐ/TW của Bộ Chính trị về kỷ luật tổ chức Đảng, đảng viên vi phạm (Quy định số 69) có nhiều nội dung mới về tình tiết giảm nhẹ hoặc tăng nặng mức kỷ luật trong việc xem xét vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên.
Theo Điều 5, với các tổ chức Đảng, nếu vi phạm khuyết điểm mà có một hoặc một số tình tiết sau thì được xem xét, giảm nhẹ mức kỷ luật: Chủ động, kịp thời báo cáo vi phạm với tổ chức đảng cấp trên, thái độ kiểm điểm nghiêm túc, tự giác nhận khuyết điểm, vi phạm và tự nhận hình thức kỷ luật tương xứng với vi phạm. Chủ động cung cấp thông tin, tài liệu, chứng cứ phản ánh đầy đủ, trung thực về vi phạm.
Chủ động chấm dứt hành vi vi phạm và khắc phục cơ bản, kịp thời hậu quả do vi phạm của tổ chức mình gây ra trước và trong quá trình kiểm tra, giám sát. Giúp tổ chức đảng có thẩm quyền kiểm tra, xem xét, xử lý chính xác, kịp thời các tổ chức, cá nhân vi phạm.
Đối với đảng viên, nếu vi phạm khuyết điểm mà chủ động báo cáo vi phạm của mình với tổ chức đảng, tự giác nhận trách nhiệm cá nhân về khuyết điểm, vi phạm và tự nhận hình thức kỷ luật tương xứng với nội dung, tính chất, mức độ vi phạm trước và trong quá trình kiểm tra, giám sát thì sẽ được xem xét giảm nhẹ mức kỷ luật.
Khi đảng viên chủ động cung cấp thông tin, hồ sơ, tài liệu, phản ánh đầy đủ, trung thực về những người cùng vi phạm hoặc chủ động chấm dứt hành vi vi phạm, tích cực tham gia ngăn chặn hành vi vi phạm; tự giác nộp tài sản tham nhũng, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả do mình gây ra cũng được xem xét giảm nhẹ mức kỷ luật.
Nếu đảng viên đã được tổ chức đảng yêu cầu kiểm điểm nhưng không thực hiện, không sửa chữa khuyết điểm, vi phạm. Không tự giác nhận khuyết điểm, vi phạm, hình thức kỷ luật tương xứng với nội dung, tính chất, mức độ vi phạm; gây thiệt hại về vật chất phải bồi hoàn nhưng không bồi hoàn, không khắc phục hậu quả hoặc khắc phục không đúng yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền, không tự giác nộp lại tiền, tài sản do vi phạm mà có thì sẽ bị tăng nặng mức kỷ luật.
Khi đảng viên đối phó, quanh co, cản trở quá trình kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án. Bao che cho người vi phạm; đe dọa, trù dập, trả thù người đấu tranh, tố cáo, người làm chứng, người cung cấp tài liệu, chứng cứ vi phạm cũng được coi là hành vi tăng nặng mức kỷ luật.
Trước đây, theo Quy định số 102-QÐ/TW, ngày 15.11.2017 của Bộ Chính trị khóa XII về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm, chỉ có hai khoản quy định về các trường hợp chưa xem xét, xử lý kỷ luật và không xử lý kỷ luật Đảng viên (Điều 5) gồm: Chưa xem xét kỷ luật đảng viên đang mang thai, nghỉ thai sản; đảng viên đang mắc bệnh hiểm nghèo hoặc mất khả năng nhận thức, bị ốm nặng đang điều trị nội trú trong bệnh viện. Không kỷ luật đảng viên vi phạm đã qua đời trừ trường hợp người này vi phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Trong khi đó, theo khoản 14 Điều 2 Quy định số 69, trường hợp chưa xem xét kỷ luật bao gồm: Đảng viên là nữ đang mang thai, nghỉ thai sản, đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi hoặc là nam nhưng do vợ chết hoặc vì khách quan, bất khả kháng cũng đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi. Đảng viên bị bệnh nặng đang điều trị nội trú tại bệnh viện cũng chưa bị xem xét kỷ luật, nhưng nếu người này có sức khoẻ ổn định (được ra viện) thì vẫn bị xem xét kỷ luật. Đảng viên đã qua đời thì không kỷ luật trừ trường hợp có vi phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Đảng viên bị tuyên bố mất tích vẫn xem xét, kết luận nhưng chưa xử lý kỷ luật. Khi phát hiện người này còn sống thì thi hành.
Đặc biệt Quy định số 69 đã khuyến khích đảng viên đổi mới, sáng tạo. Đảng viên thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo nhưng xảy ra thiệt hại và nguyên nhân để xảy ra thiệt hại là do khách quan, thực hiện đúng chủ trương, động cơ trong sáng, vì lợi ích chung thì miễn kỷ luật Đảng. Đảng viên do chấp hành quyết định sai trái của cấp trên hoặc bị ép buộc nhưng đã chủ động, kịp thời báo bằng văn bản biết ý kiến, đề xuất của mình trước khi thực hiện thì cũng được miễn kỷ luật Đảng.
Theo Quy định số 69, tất cả tổ chức Đảng và đảng viên bình đẳng trước kỷ luật của Đảng. Tổ chức Đảng và đảng viên vi phạm chủ trương, quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước đều phải xem xét thi hành kỷ luật công minh, chính xác, kịp thời.
Sau 12 tháng, kể từ ngày công bố quyết định kỷ luật hoặc quyết định giải quyết khiếu nại kỷ luật (trừ quyết định kỷ luật khai trừ đối với đảng viên hoặc quyết định kỷ luật giải tán đối với tổ chức đảng), nếu tổ chức đảng, đảng viên không khiếu nại, không tái phạm hoặc không có vi phạm mới đến mức phải kỷ luật thì quyết định kỷ luật đương nhiên chấm dứt hiệu lực.
Tổ chức đảng, đảng viên bị kỷ luật oan, sai, thì tổ chức đảng ra quyết định kỷ luật phải hủy bỏ hoặc thay đổi quyết định kỷ luật cho phù hợp; nếu tổ chức đảng không thực hiện thì tổ chức đảng cấp trên có thẩm quyền quyết định, đồng thời xem xét trách nhiệm của tổ chức đảng đã ra quyết định kỷ luật oan, sai, nếu có vi phạm đến mức phải kỷ luật thì xử lý theo quy định.
Cũng theo Quy định số 69, thời hiệu kỷ luật là thời hạn được quy định trong quy định này mà khi hết thời hạn đó thì tổ chức đảng, đảng viên vi phạm không bị kỷ luật.
Theo đó, thời hiệu kỷ luật tổ chức đảng vi phạm là 5 năm (60 tháng) đối với vi phạm đến mức phải áp dụng hình thức khiển trách; 10 năm (120 tháng) đối với vi phạm đến mức phải áp dụng hình thức cảnh cáo. Không áp dụng thời hiệu kỷ luật đối với những vi phạm đến mức phải áp dụng hình thức kỷ luật giải tán; vi phạm về chính trị nội bộ; về quốc phòng, an ninh, đối ngoại xâm hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc.
Thời hiệu kỷ luật đảng viên vi phạm là 5 năm (60 tháng) đối với vi phạm đến mức phải áp dụng hình thức khiển trách; 10 năm (120 tháng) đối với vi phạm đến mức phải áp dụng hình thức cảnh cáo hoặc cách chức. Không áp dụng thời hiệu kỷ luật đối với vi phạm đến mức phải áp dụng hình thức khai trừ; vi phạm chính trị nội bộ; vi phạm quốc phòng, an ninh, đối ngoại có xâm hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc; việc sử dụng văn bằng, chứng chỉ, chứng nhận không hợp pháp.
Quy định số 69-QÐ/TW ngày 6.7.2022 của Bộ Chính trị đã hướng đến mục tiêu kỷ luật tự giác và nhân văn theo đúng tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền.
Lúc sinh thời, Bác đặc biệt quan tâm đến kỷ luật Đảng. Người cho rằng: Sức mạnh vô địch của Đảng là ở tinh thần kỷ luật tự giác, ý thức tổ chức nghiêm chỉnh của cán bộ, đảng viên.
Nhiều lần, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Kỷ luật của Đảng là kỷ luật sắt, nghĩa là nghiêm túc và tự giác. Kỷ luật này là tư tưởng phải nhất trí, hành động nhất trí, nó do lòng tự giác của đảng viên về nhiệm vụ của họ đối với Đảng. Kỷ luật của Đảng dựa trên tình đồng chí, kỷ luật của những người cùng chung một lý tưởng, tự nguyện đứng trong hàng ngũ của Đảng, sẵn sàng hy sinh vì lợi ích của giai cấp công nhân, lợi ích của quốc gia, dân tộc.
Kỷ luật đó phải từ ý chí của toàn Đảng nhằm bảo đảm cho sự thống nhất, tập trung cao trong Đảng; đồng thời, để phát huy dân chủ, phát huy tính tích cực và sáng tạo của toàn thể đảng viên và các tổ chức Đảng.
