Xây dựng đường vành đai 5 trước năm 2030
Mới đây, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó, Hà Nội sẽ tập trung đầu tư phát triển, nâng cấp hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội của thủ đô tổng thể, đồng bộ, hiện đại và hiệu quả.
Để phát triển hệ thống giao thông đường bộ, Hà Nội đặt mục tiêu hoàn thành xây dựng các tuyến quốc lộ, cao tốc, vành đai (đầu tư khép kín 7 tuyến đường vành đai giao thông Thủ đô: 1; 2; 2,5; 3, 3,5; 4; 5), hệ thống đường kết nối nội vùng và liên vùng theo quy hoạch; đầu tư xây dựng thêm các cầu qua sông Hồng, sông Đuống tạo điểm nhấn về kiến trúc gắn với quy hoạch các công trình hiện đại hai bên bờ sông.
Đáng chú ý, thành phố phấn đấu hoàn thành đường Vành đai 4 trước năm 2027 và chuẩn bị đầu tư, xây dựng đường Vành đai 5 trước năm 2030. Đồng thời, mở rộng, nâng cấp sân bay quốc tế Nội Bài; nghiên cứu, xây dựng thêm 1 sân bay quốc tế đáp ứng yêu cầu phát triển vùng Thủ đô và khu vực phía Bắc gắn với xây dựng hệ thống giao thông và hạ tầng logistics hiện đại.
Ngoài dự án Vành đai 4 - Vùng Thủ đô đã được Quốc hội thông qua, Hà Nội hiện có các tuyến vành đai nằm trong khu vực đô thị và đặt tên theo số 1; 2; 2,5; 3 và 3,5. Song tất cả dự án này vẫn đang dở dang.
Cụ thể, vành đai 1 dài hơn 7km qua các phố Trần Khát Chân - Đại Cồ Việt - Xã Đàn - Hoàng Cầu - Voi Phục; hiện còn đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục (2,5km) chưa hoàn thành.
Vành đai 2 đoạn Ngã Tư Sở - Cầu Giấy đã hình thành tuyến, nhưng chưa mở rộng theo quy hoạch, đoạn cầu Vĩnh Tuy - Ngã Tư Vọng hiện vẫn đang thi công mở rộng.
Dự án Vành đai 2,5 còn 5 đoạn đang triển khai (gần 6km) và 4 đoạn chưa được đầu tư (gần 4km) chủ yếu đi trên địa bàn các quận Tây Hồ, Cầu Giấy, Hoàng Mai. Trong đó, đoạn tuyến dài hơn 2km từ Đầm Hồng (Q.Hoàng Mai) đến QL1A đã chậm tiến độ so với kế hoạch hơn 6 năm. Đầu tháng 4.2022, quận Hoàng Mai đã cưỡng chế 27 hộ tại ngõ 176 Định Công với diện tích khoảng 2.900m2 để tiến hành GPMB, bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công.
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Chí Cường, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông TP.Hà Nội, dự án vẫn còn nhiều điểm vướng mặt bằng. Đặc biệt, do thời gian kéo dài nên nhà đầu tư đang phải tính toán, cơ cấu lại dự án.
Dự án Vành đai 3 đoạn cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên - Nội Bài chưa được đầu tư. Ngoài ra, dự án Vành đai 3,5 đoạn từ QL32 đến đại lộ Thăng Long vẫn đang đầu tư.
Lý do chậm triển khai được chỉ ra là kinh phí ngân sách Nhà nước bố trí để triển khai đầu tư các tuyến đường vành đai rất lớn, chỉ tính riêng hơn 83km đang triển khai chuẩn bị đầu tư (cho 5 đoạn tuyến của vành đai 3,5 và vành đai 4 đoạn qua Hà Nội), vốn đầu tư công cần bố trí khoảng 53.574 tỉ đồng (riêng vành đai 4 là 31.299 tỉ đồng).
Một số dự án, đoạn tuyến có số lượng giải phóng mặt bằng, tái định cư cũng như kinh phí rất lớn, ảnh hưởng không nhỏ đến ổn định dân cư cũng như tiến độ và tính khả thi khi triển khai.
Tập trung làm đến đâu, dứt điểm đến đó
Trở lại với việc Hà Nội chuẩn bị đầu tư, xây dựng Vành đai 5 trước năm 2030. Theo tìm hiểu, dự kiến tuyến vành đai 5 sẽ dài 331km, đi qua 8 tỉnh thành Hà Nội (48km), Hòa Bình, Hà Nam, Thái Bình, Hải Dương, Bắc Giang, Thái Nguyên và Vĩnh Phúc. Đa số các đoạn tuyến của vành đai này hiện chưa được đầu tư.
Theo TS Phan Lê Bình, chuyên gia giao thông, trên thực tế các dự án vành đai thường mất tới 10 - 20 năm để khép kín hoàn toàn. Không riêng Việt Nam, nhiều thành phố trên thế giới cũng mất vài chục năm để khép kín các đường vành đai.
Về vấn đề giải phóng mặt bằng ông Bình cho rằng, khúc mắc lớn nhất là giá đền bù. Nhưng ngược đời ở chỗ hiện nay ai nhận tiền đền bù trước thường thiệt thòi hơn người trây ỳ ở lại sau, vì đơn giá thay đổi. Vì thế, không tạo động lực để người dân nhận tiền đền bù sớm. Phải có cơ chế ai nhận đền bù trước thì thưởng và ngược lại. Mặt khác, cơ chế giá đền bù cũng cần được xây dựng phù hợp với giá thị trường.
Chuyên gia giao thông Bùi Danh Liên nêu rõ, Vành đai 4 - Vùng thủ đô được xem là dự án quan trọng, có ý nghĩa giảm tải áp lực hạ tầng giao thông và dân số cho khu vực nội đô. Dù vậy, Vành đai 4 cũng là đại dự án về cả quy mô vốn lẫn chiều dài (đoạn qua Hà Nội dài 58,2km), tổng vốn dự án lên tới 85.800 tỉ đồng gồm cả vốn ngân sách và BOT, riêng phần vốn ngân sách của Hà Nội đã được HĐND thành phố thông qua là hơn 23.000 tỉ đồng).
Còn về Vành đai 5, ông Liên nhận định việc chuẩn bị sớm là rất tốt. Tuy nhiên đề án đưa ra phải phù hợp với năng lực, khả năng của Thành phố Hà Nội. Thành phố cần tập trung xây dựng vành đai 4 và làm dứt điểm các tuyến vành đai còn dang dở, không nên quá dàn trải.
Theo ông Liên, đại dịch vừa đi qua, nền kinh tế đang phục hồi, có nhiều chuyển biến tích cực nhưng chưa vững chắc. Trong khi đó hiện nay Hà Nội còn nhiều công trình đề ra rất ì ạch, chậm tiến độ bởi vì năng lực tài chính còn eo hẹp. Do đó, không nên lấy tiến độ làm thành tích, mà phải phát triển vững chắc rồi mới thực hiện các dự án.
Chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy cho hay, trước khi nghĩ đến vành đai 5, thành phố cần làm tốt các đường nội đô, đường sắt đô thị, đường xuyên tâm, hướng tâm, các tuyến đường xập xệ, xuống cấp... toàn ổ trâu, ổ gà.
Bên cạnh việc nâng cấp các tuyến đường nội đô, thành phố cần mở rộng các tuyến đường ở các cửa ngõ của thành phố để chống ùn tắc. Cần nâng cao chất lượng đường đô thị, như vậy sẽ thiết thực hơn.
Còn theo chuyên gia giao thông Vũ Anh Tuấn - Trường Đại học Giao thông Vận tải, trước khi triển khai xây dựng dù là vành đai 4, vành đai 5 hay bất kể vành đai nào thì chúng ta phải có các khâu nghiên cứu, chuẩn bị, chia nhiều bước. Bước đầu tiên là nghiên cứu quy hoạch, tiếp đó là các bước chuẩn bị dự án đầu tư. Quy trình diễn ra, quá trình nghiên cứu đó đôi khi chiếm dung lượng thời gian lớn nhưng nếu nghiên cứu càng kỹ lưỡng thì việc triển khai càng thuận lợi và nhanh chóng.
