Việc giải quyết nhu cầu về nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, khó khăn về nhà ở trong bối cảnh giá bất động sản thương mại ngày càng cao là vấn đề nhận được sự quan tâm.
Ông Nguyễn Mạnh Hà, đại diện Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cho rằng, cần bổ sung các quy định để huy động tối đa nguồn lực xã hội để xây nhà cho công nhân; việc bỏ quy định bắt buộc tất cả các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại tại các đô thị từ loại III trở lên phải dành 20% quỹ đất để xây dựng nhà ở xã hội là hợp lý. Tuy nhiên, cần có quy định rõ trách nhiệm quy hoạch bố trí quỹ đất nhà ở xã hội với từng địa phương.
Lãnh đạo Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) thì cho rằng, để thực hiện thành công đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cần có 2 chính sách quan trọng. Đó là, chính sách tín dụng hỗ trợ cho vay vốn ưu đãi dài hạn cho người mua, thuê mua nhà ở xã hội và quỹ đất theo quy hoạch để phát triển nhà ở xã hội.
Chuyên gia này phân tích, muốn tạo quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội thì phải có sự hợp lực của Nhà nước và các chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại thông qua 2 kênh: Một là, Nhà nước thực hiện đền bù, giải phóng mặt bằng cho các dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên phạm vi địa bàn bằng nguồn vốn ngân sách trích 10% số thu tiền sử dụng đất và nguồn tài chính của chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách Nhà nước để phát triển nhà ở xã hội.
Thứ hai, doanh nghiệp nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại các khu vực quy hoạch phát triển nhà ở xã hội để có quỹ đất thực hiện dự án nhà ở xã hội, hoặc doanh nghiệp sử dụng quỹ đất sẵn thực hiện dự án nhà ở xã hội.
Theo thống kê của Bộ Xây dựng, đến nay, trên địa bàn cả nước đã hoàn thành 301 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị, khoảng 155.800 căn, tổng diện tích hơn 7.780.000m2. Ngoài ra, có 401 dự án đang triển khai, quy mô khoảng 454.360 căn, tổng diện tích khoảng 22.720.000m2, giúp cho hàng trăm nghìn hộ gia đình thu nhập thấp, công nhân được cải thiện nhà ở.
Đến hết tháng 10.2022, Ngân hàng Chính sách xã hội đã giải ngân được 3.017 tỉ đồng cho 8.379 khách hàng thuộc đối tượng vay để mua, thuê mua nhà ở xã hội, nhà công nhân, xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở.
Bộ Xây dựng đã 3 lần công bố 21 dự án nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân, cải tạo chung cư cũ đủ điều kiện được vay và gửi Ngân hàng Nhà nước, quy mô xây dựng 19.897 căn hộ, tổng mức đầu tư 20.179 tỉ đồng và nhu cầu vay vốn theo đề xuất của các địa phương khoảng 7.139 tỉ đồng.
Tuy vậy, Bộ Xây dựng thừa nhận, quá trình triển khai thực hiện vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc về cơ chế chính sách, nguồn vốn... dẫn đến nhiều đối tượng khó khăn trong việc tiếp cận nhà ở xã hội.
Từ những khó khăn thực tế, Bộ Xây dựng đã đề xuất một số giải pháp. Đồng thời, đề nghị UBND các tỉnh, thành phố xây dựng, điều chỉnh, bổ sung Chương trình phát triển nhà ở của địa phương theo quy định của Luật Nhà ở, phù hợp với Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045.
