Như muối bỏ bể
Theo Bộ NNPTNT, đón bắt xu thế sử dụng sản phẩm NNHC, đến nay đã có nhiều doanh nghiệp (DN), tập đoàn lớn của Việt Nam đầu tư vào sản xuất NN an toàn, NN sạch, NN sinh thái... Trong lĩnh vực trồng trọt, có 33/63 tỉnh thành triển khai sản xuất NNHC và theo hướng hữu cơ.
Nhiều mô hình hợp tác xã NNHC đã có sự phát triển về sản phẩm và quy mô như: Lương Sơn (Hòa Bình), xã Thanh Xuân (Sóc Sơn, Hà Nội), chè San Tuyết (Bắc Hà, Lào Cai), cam Hàm Yên (Tuyên Quang)…
Trong lĩnh vực chăn nuôi, thủy sản, có 2 trang trại chăn nuôi bò sữa HC quy mô lớn được Tổ chức Chứng nhận Control Union (Hà Lan) chứng nhận, đó là trang trại bò sữa của Cty Vinamilk với trang trại ban đầu tại Lâm Đồng và Cty TH TrueMilk với tổng đàn bò sữa HC 1.500 con.
Ngoài ra, còn một số DN chăn nuôi lợn HC theo tiêu chuẩn Nhật Bản; các dự án nuôi tôm sinh thái bảo vệ rừng ngập mặn ở Cà Mau đang được tổ chức phi chính phủ SNV hỗ trợ lấy chứng nhận của IMO (Thụy Sĩ) để xuất khẩu (XK) tôm sang EU. Trong lĩnh vực vật tư, có khoảng 250 đơn vị sản xuất phân bón HC với công suất đăng ký khoảng 4 triệu tấn/năm…
Nhiều DN đầu tư vào lĩnh vực sản xuất NNHC có sản phẩm đã được các tổ chức quốc tế chứng nhận và XK thành công sang các thị trường EU, Hoa Kỳ, Trung Quốc… Tuy nhiên, so với nhu cầu thực tế, thì các sản phẩm NNHC chỉ như “muối bỏ bể” và giá còn chưa phù hợp với đại đa số người tiêu dùng
Việt Nam.
Người tiêu dùng nghi ngại: Cần dẹp sản phẩm HC “tự phong”
Theo ông Hà Phúc Mịch - Chủ tịch Hiệp hội NNHC Việt Nam: “Tiêu chuẩn và chứng nhận sản xuất HC là chìa khóa cần phải được xem xét hiện nay, bởi nếu không giải quyết được vấn đề này việc sản xuất sẽ không có cơ sở để quản lý, giám sát chứng nhận sản phẩm HC(...) Người làm NNHC thực sự nhưng khi bán sản phẩm lại bán như sản phẩm bình thường thì không ai làm được”.
Nhiều ý kiến của các DN sản xuất NNHC cũng cho rằng, nhiều sản phẩm NNHC với bao tâm huyết và công sức để ra được thị trường, nhưng lại gặp phải sự nghi ngờ của người tiêu dùng. Điều này cũng dễ hiểu, bởi thời gian qua đã có tình trạng nhập nhèm không minh bạch trong việc sản xuất, phân phối sản phẩm này.
TS Hà Phúc Mịch nhấn mạnh, sản xuất NNHC dựa trên 4 nguyên tắc chung: Sinh thái, sức khỏe, cẩn trọng, công bằng. Đây là những nguyên tắc nền tảng, là căn cứ xây dựng các bộ tiêu chuẩn hữu cơ trên thế giới và tại Việt Nam.
Hiện nay, Bộ NNPTNT đang hoàn thiện Nghị định về NNHC trình Thủ tướng Chính phủ. Bên cạnh đó, Bộ KHĐT đang chủ trì xây dựng lại Nghị định 210 thay thế Nghị định 210 năm 2013, trong đó đưa ra một loạt các lĩnh vực ưu tiên của ngành NN. Đặc biệt, bộ tiêu chuẩn NNHC Việt Nam đang dược xây dựng với tiêu chuẩn hiện nay do các nước ASEAN đồng thuận áp dụng (ASOA). Cùng với đó, Nhà nước ưu tiên hàng loạt chính sách hỗ trợ ưu đãi tín dụng, thuế, đất đai; các chính sách về khoa học công nghệ, phát triển thị trường…
Theo PGS-TS Phạm Thị Vượng - Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật bảo vệ thực vật (BVTV) - mặc dù các chương trình sản xuất NN bền vững đã và đang áp dụng tại nhiều địa phương, mang lại những tác động tích cực đến sản xuất NN tại Việt Nam, nhưng thực tế, công tác BVTV của nông dân trên đồng ruộng phần đông vẫn sai nguyên tắc.
Tâm lý sợ sâu bệnh lây lan nên luôn “phòng hơn tránh”, khiến hệ sinh thái NN truyền thống đa dạng và bền vững đã và đang bị phá vỡ, được thay dần bằng hệ sinh thái mới khiếm khuyết, không bền vững, dễ phát sinh sâu bệnh. Và như vậy, vòng luẩn quẩn “phòng hơn tránh” lại tiếp diễn.
Theo các chuyên gia nông nghiệp, trong khi chờ ban hành một tiêu chuẩn Việt Nam về sản xuất hữu cơ, các tổ chức có thể học theo cách làm của các nước bằng cách đưa ra những tiêu chuẩn sản xuất một sản phẩm HC của chính mình.
Bộ tiêu chuẩn này có thể dựa trên bộ tiêu chuẩn của USDA, EU hay Australia, như cách Việt Nam đã lấy tiêu chuẩn GlobalGAP làm nền tảng cho VietGAP ở thị trường nội địa… Đồng thời, mạnh tay xử phạt những đơn vị, cá nhân vi phạm quy chuẩn về NNHC.
