Việt Nam dẫn đầu
Tiếp nối thành công của Indonesia trong vai trò Chủ tịch G20 năm ngoái, Jakarta đã đưa chủ đề “Tâm điểm của tăng trưởng” vào nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2023, tập trung vào củng cố khu vực như một khu vực kinh tế phát triển nhanh, toàn diện và bền vững, đặc biệt là về kiến trúc y tế, an ninh lương thực và năng lượng, cũng như ổn định tài chính.
Cây viết Fabby Tumiwa và Marlistya Citraningrum của Nikkei chỉ ra, ASEAN vẫn chưa củng cố vai trò lãnh đạo về năng lượng sạch, nhưng đã đạt được tiến bộ đáng chú ý về mặt cam kết và lắp đặt. Năng lượng mặt trời đã đi vào chính sách chủ lưu ở hầu hết các nước thành viên ASEAN.
Với tư cách là quốc gia dẫn đầu, chỉ trong vòng 4 năm, Việt Nam bổ sung thêm gần 20 gigawatt công suất năng lượng mặt trời nhờ mức giá đảm bảo thuận lợi cho các nhà sản xuất điện. Thái Lan đứng thứ hai với 3 gigawatt năng lượng mặt trời, trong khi Indonesia có chưa tới 1 gigawatt. Ngoài ra, Việt Nam cũng có bước tiến đáng chú ý với năng lượng gió.
Đông Nam Á hiện có công suất sản xuất các module và bộ phận tạo ra năng lượng mặt trời ở mức 69 gigawatt hằng năm, theo McKinsey & Co. Thái Lan, Việt Nam và Malaysia chiếm khoảng 10% sản lượng module và pin mặt trời toàn cầu.
Điều đáng chú ý là phần lớn hoạt động sản xuất này do các công ty Trung Quốc kiểm soát. Đông Nam Á vẫn chưa đáp ứng được về năng lực sản xuất polysilicon hoặc wafer mà vẫn phải nhập khẩu những mặt hàng này từ Trung Quốc.
Hợp tác khu vực
Trong lĩnh vực năng lượng mặt trời, đang có làn sóng chuyển sang cách tiếp cận mang tính khu vực hơn. Vào tháng 3, Singapore và Indonesia đã ký hiệp định tập trung vào hợp tác công nghiệp năng lượng xanh. Thỏa thuận hợp tác bao gồm kế hoạch xây trang trại năng lượng mặt trời nổi ở quần đảo Riau của Indonesia gần Singapore.
Thỏa thuận cũng bao gồm những nội dung như các nhà máy sản xuất module và pin mặt trời. Singapore cũng đạt được thỏa thuận thương mại năng lượng sạch với Campuchia. "Sẽ cần nhiều hơn nữa kiểu hợp tác này để thúc đẩy vai trò lãnh đạo của ASEAN trong lĩnh vực năng lượng mặt trời, bao gồm trao đổi công nghệ, tạo thuận lợi đầu tư và hợp tác để mở rộng xuất khẩu sang các quốc gia và khu vực khác" - Nikkei nhấn mạnh.
Mọi quốc gia thành viên ASEAN đều cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 hoặc 2060. Sản xuất năng lượng mặt trời đang bắt đầu cất cánh. Các nhà đầu tư toàn cầu đang tìm cách đổ tiền vào các dự án trong khu vực. Tuy nhiên, trong khu vực ASEAN vẫn chưa có nỗ lực phối hợp. Để phát triển hệ thống điện khu vực, cần đảm bảo khả năng kết nối lưới điện vững chắc giữa các quốc gia thành viên và tăng khả năng lưu trữ cũng như tính linh hoạt của hệ thống điện để dùng nhiều năng lượng mặt trời hơn.
Nhu cầu về module quang điện dự kiến tăng nhanh chóng ở Đông Nam Á. Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế ước tính, Đông Nam Á sẽ cần lắp đặt 240 gigawatt năng lượng mặt trời vào năm 2030. Hiện tại, khu vực có công suất năng lượng mặt trời khoảng 24 gigawatt.
Để đảm bảo an ninh cho nguồn cung cấp pin mặt trời và module PV, các quốc gia Đông Nam Á nên hợp tác với nhau để biến khu vực này thành trung tâm sản xuất. Indonesia và Malaysia có thể cung cấp silicon cấp luyện kim để sản xuất các tấm và thỏi silicon. Trong khi đó, các module và pin năng lượng mặt trời có thể sản xuất được ở bất kỳ quốc gia nào trong khu vực, dựa trên lợi thế so sánh của các ngành công nghiệp hiện có của mỗi quốc gia.
"Hợp tác trong ngành năng lượng mặt trời có thể là kết quả thực tế và hữu hình trong vai trò chủ tịch của Indonesia và mang lại sự hỗ trợ kịp thời cho quá trình chuyển đổi năng lượng của ASEAN" - Nikkei kết luận.
