Nhật Bản - quốc gia thường xuyên hứng chịu động đất - có trình độ vượt trội trong việc theo dõi những gì xảy ra khi mặt đất rung chuyển và từ đó có thể thực hiện được các phép đo chính xác về mặt đất dịch chuyển.
Nhật Bản có mạng lưới các trạm GPS rải rác tại những địa điểm chiến lược khắp đất nước. Khi động đất xảy ra, các nhà khoa học có thể biết được chính xác mỗi điểm đã dịch chuyển như thế nào, các cảnh quan biến đổi và chuyển dịch ra sao.
Hệ thống này cho thấy, đất đã dịch chuyển tới 1,3m về phía tây sau trận động đất ngày 1.1.2024.
Các nhà khoa học cũng đang theo dõi Nhật Bản từ không gian, so sánh các hình ảnh vệ tinh chụp trước và sau trận động đất.
Trong lần bay gần đây nhất, tàu vũ trụ ALOS-2 thông tin, khoảng cách giữa tàu và mặt đất đã thu hẹp do bề mặt Trái đất nhô cao bởi lực của động đất.
Mặt đất chuyển động nhiều nhất ở phía tây bán đảo Noto. Đáy đại dương dịch ra xa vùng ven biển tại bán đảo này, tạo ra sóng thần cao khoảng 80cm. Cùng lúc đó, chuyển động nâng lên có thể giảm bớt tác động của sóng thần khi sóng thần ập tới ven bờ.
BBC chỉ ra, động đất ở Nhật Bản có thể so sánh với trận động đất 7,8 độ richter ở Thổ Nhĩ Kỳ vào năm ngoái. Cả 2 trận động đất giống nhau về mặt năng lượng được giải phóng nhưng số người chết ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria ở mức 50.000 người trở lên. Năm 2010, trận động đất 7 độ richter ở Haiti khiến hơn 100.000 người thiệt mạng.
Sự khác biệt về số người thiệt mạng trong động đất giữa Nhật Bản và 2 trận động đất kể trên nằm ở sự chuẩn bị.
Nhật Bản nằm ở nơi giao nhau của 4 mảng kiến tạo lớn. Đây là một trong những khu vực có hoạt động địa chấn mạnh nhất trên Trái đất. Nhật Bản chiếm khoảng 20% động đất toàn cầu có cường độ 6 độ richter trở lên. Các máy đo địa chấn ghi lại chấn động trung bình cứ 5 phút một lần. Do đó, Nhật Bản đã đầu tư rất nhiều vào củng cố cơ sở hạ tầng và bảo vệ người dân.
Quy chuẩn xây dựng ở Nhật Bản được thực thi nghiêm ngặt và người dân được đào tạo bài bản về cách ứng phó với thiên tai. Nhật Bản cũng có một trong những hệ thống cảnh báo sớm tiên tiến nhất trên thế giới.
Các nhà khoa học không thể dự đoán được thời gian và quy mô của động đất nhưng một khi động đất xảy ra, các thiết bị sẽ kích hoạt thông báo tới mạng lưới truyền hình, đài phát thanh và mạng di động. Những cảnh báo này sẽ được gửi đến với những người ở xa tâm chấn từ 10 đến 20 giây trước khi đợt rung lắc nghiêm trọng nhất xảy ra.
