Những cơn bão khổng lồ trên Sao Thổ có thể bao quanh toàn bộ hành tinh và kéo dài trong suốt nhiều tháng. Nghiên cứu mới cho thấy, tác động của chúng tồn tại lâu tới hàng trăm năm.
Những "siêu bão" đáng sợ với kích thước khổng lồ kéo dài trong hàng tháng trời là điều thường xảy ra trên Sao Thổ. Được gọi là "Đốm trắng lớn", những cơn bão như vậy xuất hiện 20 hoặc 30 năm một lần ở bán cầu bắc của sao Thổ và hoành hành không ngừng trong nhiều tháng.
Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra sáu “siêu bão” như vậy hình thành trên Sao Thổ kể từ năm 1876. Cơn bão gần đây nhất xảy ra vào tháng 12.2010, khi tàu vũ trụ Cassini của NASA tình cờ quay quanh hành tinh này, ghi lại toàn bộ 200 ngày tuổi thọ của nó.
Giờ đây, nghiên cứu mới về “siêu bão” năm 2010 đã chỉ ra rằng, 200 ngày đó chỉ là một phần nhỏ trong ảnh hưởng của cơn bão. Theo các bản quét kính viễn vọng vô tuyến gần đây, tác động liên tục của siêu bão bùng phát trên Sao Thổ hơn 100 năm trước vẫn có thể được nhìn thấy trong bầu khí quyển của hành tinh ngày nay và chúng để lại những ảnh hưởng hoá học dị thường, dai dẳng mà các nhà khoa học không thể giải thích đầy đủ.
Nói cách khác, tác động của siêu bão đối với thời tiết của Sao Thổ kéo dài rất lâu sau khi nó biến mất, lên tới hàng thế kỷ.
“Trong phần lớn thời gian, bầu khí quyển của Sao Thổ có vẻ mơ hồ và không có gì đặc biệt, trái ngược với bầu khí quyển đầy màu sắc và rực rỡ của Sao Mộc. Hình ảnh này thay đổi khi chúng ta quan sát Sao Thổ bằng con mắt vô tuyến”, các nhà nghiên cứu viết trong một nghiên cứu được công bố vào ngày 11.8 trên tạp chí Science Advances.
Sử dụng kính viễn vọng vô tuyến Very Large Array ở New Mexico (Mỹ), các tác giả nghiên cứu đã quan sát bầu khí quyển phía trên Sao Thổ với hy vọng tìm thấy tàn dư hóa học của siêu bão lớn năm 2010. Trên thực tế, nhóm nghiên cứu đã tìm thấy dấu vết của tất cả sáu cơn bão lớn từng được ghi nhận, bao gồm cơn bão xảy ra sớm nhất cách đây hơn 130 năm và một cơn bão mới tiềm ẩn, chưa từng được ghi nhận trước đây.
Những tàn tích của “siêu bão” trên sao Thổ tồn tại một cách dị thường ở dạng khí amoniac, chỉ có thể nhìn thấy ở bước sóng vô tuyến. Trong các quan sát vô tuyến, các nhà nghiên cứu đã nhìn thấy các vùng có nồng độ amoniac thấp bất ngờ ngay bên dưới lớp mây băng amoniac ở các khu vực có liên quan đến các cơn bão trong quá khứ.
Theo các tác giả nghiên cứu, các siêu bão dường như thúc đẩy một số quá trình vận chuyển amoniac bí ẩn, kéo khí amoniac từ tầng khí quyển phía trên của sao Thổ vào sâu trong tầng khí quyển phía dưới. Điều này có thể diễn ra ở dạng mưa đá, khi những “viên” amoniac rơi vào bầu khí quyển, sau đó bay hơi trở lại. Các nhà nghiên cứu cho rằng quá trình hỗn độn này như kéo dài tới hàng trăm năm sau khi một cơn bão biến mất.
Mặc dù các cơ chế đằng sau những hiện tượng khí quyển dị thường này và các siêu bão của Sao Thổ vẫn còn là một bí ẩn, nhưng việc nghiên cứu sâu hơn về chúng có thể mở rộng hiểu biết của chúng ta về cách các hành tinh khổng lồ, đồng thời cho chúng ta biết cách các “siêu bão” hình thành trên sao Thổ và sao Mộc.
"Hiểu cơ chế của những cơn bão lớn nhất trong hệ mặt trời đưa lý thuyết về bão vào bối cảnh vũ trụ rộng lớn hơn, thách thức kiến thức hiện tại của chúng ta và mở rộng ranh giới của khí tượng học trên mặt đất", Cheng Li, tác giả chính của nghiên cứu, trợ lý giáo sư tại Đại học Michigan (Mỹ), cho biết trong một tuyên bố.
