Để thực hiện hiệu quả Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 ngày 23.6.2023 (gọi tắt là Luật đấu thầu số 22/2023/QH15) có hiệu lực từ 01.1.2024 và Nghị định số 24/2024/NĐ-CP ngày 27.02.2024 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu (gọi tắt là Nghị định số 24/2024/NĐ-CP), Bộ Y tế đã ban hành một số thông tư: Thông tư số 03/2024/TT-BYT; Thông tư số 04/2024/TT-BYT; Thông tư số 05/2024/TT-BYT; Thông tư số 07/2024/TT-BYT.
Trên cơ sở tổng hợp các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn triển khai mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư, thiết bị y tế, các thông tư đã có nhiều quy định nhằm giải quyết tối đa các bất cập trong đấu thầu mà các bệnh viện phản ánh như thiếu thuốc, vật tư, trang thiết bị cục bộ tại các cơ sở y tế; tồn tại, hạn chế trong lựa chọn nhà thầu đối với mua sắm tập trung; các bất cập trong xây dựng giá gói thầu...
Đối với thuốc trong danh mục thuốc thuộc phạm vi được hưởng của người tham gia bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật về bảo hiểm y tế: Cơ sở y tế công lập được lập kế hoạch lựa chọn nhà thầu riêng và lựa chọn một trong các hình thức lựa chọn nhà thầu quy định tại khoản 1 Điều 20 của Luật Đấu thầu, các văn bản quy định chi tiết thi hành để thực hiện mua sắm; Trường hợp thuốc cùng hoạt chất, nồng độ, hàm lượng, dạng bào chế, cùng tên thương mại với thuốc đã trúng thầu và cung ứng tại cơ sở y tế (bao gồm thuốc mua sắm tập trung và đàm phán giá) thì giá mua vào không được cao hơn giá đã hoặc đang cung ứng tại chính cơ sở y tế công lập đó; Đối với thuốc không thuộc trường hợp quy định nêu trên, cơ sở y tế công lập tự quyết định việc mua sắm trên cơ sở bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình. Như vậy, cơ sở y tế có thể mua, bán các loại thuốc ngoài danh mục bảo hiểm y tế để đáp ứng yêu cầu của bệnh nhân.
Việc phân chia gói thầu, nhóm thuốc đã được quy định cụ thể, rõ ràng theo tiêu chí kỹ thuật được xây dựng chặt chẽ, minh bạch và yêu cầu cao hơn nhằm mục tiêu lựa chọn được các thuốc chất lượng, giá cả phù hợp, đáp ứng nhu cầu sử dụng và phân tuyến kỹ thuật; góp phần phát triển thuốc sản xuất tại Việt Nam; khuyến khích đầu tư, nâng cao chất lượng thuốc cổ truyền, vị thuốc cổ truyền, dược liệu thông qua tiêu chí kỹ thuật GACP, khuyến khích đầu tư nâng cấp để thực hiện nguyên tắc, tiêu chuẩn GMP.
Việc xây dựng kế hoạch và tổ chức lựa chọn nhà thầu thuốc được xây dựng theo 3 cấp: cấp quốc gia, cấp địa phương và cấp cơ sở qua đó giảm tải được khối lượng thuốc đấu thầu cho các cấp. Thuốc thuộc danh mục mua sắm tập trung sẽ được điều tiết số lượng phù hợp với tình hình sử dụng thuốc thực tế ở từng địa phương so với dự trù ban đầu, hạn chế được tình trạng thừa thiếu thuốc cục bộ ở các địa phương.
Việc mua sắm tập trung tạo điều kiện để nhiều nhà thầu tham dự, đảm bảo tăng tính cạnh tranh trong đấu thầu; tạo điều kiện thuận lợi về thời gian để các đơn vị tập trung vào nhiệm vụ chuyên môn; giúp đảm bảo thống nhất về giá và ổn định thuận tiện cho công tác quản lý nhà nước, thanh toán chi phí khám chữa bệnh, tiết kiệm chi phí trong công tác tổ chức đấu thầu. Ngoài ra, Điều 18 Thông tư số 07/2024/TT-BYT cũng quy định việc áp dụng chỉ định thầu giúp khắc phục tình trạng thiếu thuốc tại các cơ sở trong trường hợp cấp bách. Điều 35 Thông tư số 07/2024/TT-BYT cũng bổ sung quy định về tùy chọn mua thêm nhằm khắc phục tình trạng thiếu thuốc khi cơ sở y tế có nhu cầu sử dụng bổ sung thuốc trong thỏa thuận khung và vượt quá khả năng điều tiết và số lượng được phân bổ.
Các thông tư sẽ hoàn thiện hơn các quy định phù hợp theo pháp luật hiện hành, làm rõ thẩm quyền, trách nhiệm trong từng nội dung, tạo hành lang pháp lý cho các cơ sở y tế yên tâm, chủ động thực hiện mua sắm thuốc đảm bảo phục vụ cho công tác điều trị người bệnh.
