Điều 27, Nghị định 95/2021/NĐ-CP quy định về thời gian điều chỉnh giá xăng dầu là ngày mùng 1, ngày 11 và ngày 21 hàng tháng. Trường hợp giá các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường, ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân, Bộ Công Thương có trách nhiệm báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định thời gian điều hành giá xăng dầu cho phù hợp.
Phải chăng, Bộ Công Thương chưa đề nghị điều chỉnh thời gian điều hành giá xăng vì lo xăng tăng giá tiếp?
Giá xăng tăng xuất phát từ hai yếu tố: giá dầu thô thế giới tăng ở mức xấp xỉ 100 USD/thùng và việc nhà máy lọc dầu Nghi Sơn giảm công suất.
Tác động của giá xăng có thể thấy ngay là đối với người tiêu dùng, dù mức tăng chưa đến 1.000 đồng/lít đối với xăng A95 thì cộng dồn sẽ tác động đến ngân sách từng gia đình trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 còn phức tạp, tỉ lệ mất việc, ngừng việc, giảm thu nhập còn cao. Giá xăng tăng thì bữa cơm gia đình phải giảm miếng thịt, bìa đậu, mớ rau…
Rộng hơn là câu chuyện tăng giá hàng hoá tiêu dùng khi cước vận tải, chi phí đánh bắt xa bờ… tiếp tục gián tiếp đánh vào túi tiền người dân.
Trong khi đó, bản thân doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu cũng “oằn lưng” gánh lỗ ở mức 500- 700 đồng/lít.
Nghĩa là người bán lẫn người mua đều… thiệt, đều bị tác động mạnh theo hướng tiêu cực bởi giá xăng dầu tăng trong đợt điều chỉnh.
Bộ Công Thương thông tin nguồn cung xăng dầu trong nước đáp ứng khoảng 75% nhu cầu thị trường, còn lại 25% là nhập khẩu.
75% nhu cầu thị trường nhưng phụ thuộc chủ yếu vào các nhà máy lọc dầu Nghi Sơn, Dung Quất. Trong đó, Nghi Sơn chiếm gần 40% nguồn cung.
Bởi thế, Nghi Sơn chỉ giảm 20% công suất là thị trường chao đảo. Và đây không phải lần đầu tiên (năm 2019 Nghi Sơn đã từng dừng sản xuất vì sự cố điện cũng khiến tạo ra cơn khan hiếm xăng dầu cục bộ) và cũng không ai đảm bảo việc giảm công suất lần này sẽ là lần cuối cùng.
Không thể để thị trường xăng dầu bị một nhà máy lọc dầu “bắt làm con tin” khi cần thêm chính sách, hay cơ chế.
Tại cuộc họp về điều hành xăng dầu gần đây, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành chỉ đạo Bộ Công Thương: “Cần chủ động hơn trong điều hành, tuyệt đối không được để thiếu xăng dầu” và “đảm bảo cân đối giữa sản xuất và nhập khẩu xăng dầu, có kế hoạch chi tiết, chính xác hơn, đảm bảo chủ động, kiểm soát chặt chẽ, hiệu quả hơn nữa”.
Trách nhiệm rất lớn của ngành công thương là đảm bảo an ninh năng lượng và không để giá xăng dầu ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất, lưu thông, phân phối hàng hoá và đời sống nhân dân.
Phải có giải pháp cho vấn đề Nghi Sơn, phải có sử dụng những công cụ điều chỉnh khác (giảm thuế, phí với mặt hàng xăng dầu) để đảm bảo hài hoà lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp, người dân.
Vấn đề không phải là câu chuyện “không muốn tăng giá sớm vì sợ dân thiệt” mà là cần trách nhiệm điều hành, đảm bảo thị trường xăng dầu minh bạch, lành mạnh.
