11 năm trước, cũng trong bối cảnh khá tương đồng là mất cân đối cung - cầu trên thị trường vàng, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện 76 phiên đấu thầu vàng, chào bán ra thị trường tổng cộng 1.932.000 lượng vàng và bán thành công 1.819.900 lượng, tương đương 69,9 tấn vàng. Trong số này có hơn 30 tấn được các tổ chức tín dụng mua vào để tất toán trạng thái vàng, chỉ có gần 40 tấn vàng còn lại là bán ra thị trường. Điều này góp phần ổn định thị trường vàng trong nước.
Đó cũng là thời điểm Nghị định 24 có hiệu lực với nội dung quan trọng nhất là: Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Trên thực tế thì Nghị định 24 đã phát huy được hiệu quả, góp phần loại bỏ tình trạng vàng hóa nền kinh tế đã nhiều năm.
Vấn đề là, tư duy tích trữ vàng miếng trong dân dù có thay đổi đã quay trở lại, tạo ra sự khan hiếm, đẩy giá vàng lên cao. Trong khi đó, việc xuất ngoại tệ để nhập khẩu vàng được đánh giá là mạo hiểm khi phải dùng một lượng ngoại tệ lớn cho việc này và cũng không đảm bảo được nguồn cung từ thị trường quốc tế.
Vấn đề người dân quan tâm hiện nay là sẽ có tổng số bao nhiêu vàng được đưa ra? Gần 17.000 lượng tương đương với hơn 600kg vàng trong buổi đầu tiên là con số nhỏ nếu so với lượng vàng trong dân hiện nay, ước tính khoảng 400-500 tấn. Chừng ấy có đủ kéo giá vàng trong nước xuống ngay, tiệm cận với giá vàng thế giới trong khi doanh nghiệp tham gia đấu thầu sẽ phải bán ra thị trường với mức cao hơn?
Theo đánh giá chung, phiên đấu thầu đầu tiên trong đợt này sẽ chỉ là giải pháp tình thế để tăng nguồn cung ra thị trường. Về lâu dài, giải pháp vẫn là sửa đổi Nghị định 24 - vốn được cho là đã hoàn thành sứ mệnh - bỏ quy định Nhà nước độc quyền sản xuất, kinh doanh vàng miếng SJC, thay vào đó các doanh nghiệp có năng lực được nhập khẩu vàng và áp dụng thuế phù hợp.
Có như vậy, Nhà nước sẽ không cần can thiệp quá mạnh vào thị trường vàng và doanh nghiệp được tham gia thị trường này một cách bình đẳng, đồng thời cũng ngăn chặn được cơn sóng ngầm nhập lậu vàng đang diễn ra tạo môi trường thu lợi bất chính và gây nhiễu loạn thị trường vàng.
