Không ngoài dự đoán, những khuất tất trong thanh kiểm tra các công trình xây dựng đã trở thành một chủ đề nóng trong phiên Quốc hội chất vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng.
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Bắc Kạn) sử dụng một tình trạng đối lập: Người dân sửa chữa nhà tận trong ngõ sâu mà Thanh tra xây dựng vẫn nắm được. Trong khi nhiều công trình lớn, thậm chí cao ốc ngay mặt đường, vi phạm trật tự xây dựng thì lại không phát hiện ra.
Và bà đặt câu hỏi: Liệu có tình trạng tham nhũng, tiêu cực trong vấn đề này hay không?!
Hỏi thế, cũng có nghĩa là đã tự trả lời.
Kết quả khảo sát các doanh nghiệp tại Bạc Liêu - được công khai trong buổi công bố chỉ số PCI hồi tháng 9 vừa qua đã đưa ra một con số rất choáng: Có tới 90% doanh nghiệp nói rằng phải trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh, kiểm tra xây dựng.
Trong báo cáo PCI 2021, hoạt động thanh tra xây dựng đứng ở vị trí quán quân, vị trí số 1 về “làm tiền” khi có tới 67,22% doanh nghiệp cho biết phải trả các chi phí không chính thức.
Chi phí không chính thức là gì?
Là làm luật, là bôi trơn... là lý do để những cái nhà “to như con voi”, những cao ốc mặt đường như thể “tàng hình” trước hoạt động thanh kiểm tra xây dựng.
Còn chuyện sửa cái nhà trong ngõ sâu... dù đối lập với cái nhà “to như con voi” hay “cao ốc mặt đường”, đều chỉ là phản ánh một tình trạng chung: Tiêu cực trong thanh kiểm tra xây dựng.
Nó gần như một thứ luật ngầm. Không bỏ sót bất cứ một hoạt động xây dựng vi phạm nào. Còn có “phát hiện” ra hay xử lý thì lại còn tuỳ.
Năm 2019, Chủ tịch HĐND TP Hà Nội Nguyễn Thị Bích Ngọc cũng từng làm nóng dư luận với phát biểu: Dân xây nhà, chỉ đẩy một xe cát vào thanh tra xây dựng đã biết. Nhưng có những cái nhà xây to như con voi thì lại không biết.
Có nghĩa rằng dân biết, địa phương biết - thậm chí còn thấy “mắc cỡ”, cơ quan giám sát cũng biết... Chỉ là đã không có biện pháp đủ mạnh chấm dứt tình trạng tiêu cực đã được báo động từ rất lâu này.
Hôm qua, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị thẳng thắn nhìn nhận vẫn có tình trạng vi phạm và xử lý chưa nghiêm, chưa kịp thời.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng cũng cam kết là sẽ tăng cường trách nhiệm địa phương, thanh kiểm tra...
Bộ trưởng Nghị, có lẽ cần thêm một sự quyết đoán nữa. Để buộc được trách nhiệm những người để xảy ra vi phạm “to như con voi” hay “cao ốc mặt đường”. Những vi phạm mà ngay một người dân bình thường cũng có thể nhìn thấy.
