Hậu phương đầy nước mắt của hai người hùng tuổi 80

Nghe bà Thơm nói vậy, bà Nguyễn Thị Thắng lẩm bẩm: “Ông Lãng nhà tôi ấy mà, bao giờ xuống lỗ thì tôi mới hết lo sợ”. Lúc hai ông già đạp xe hom hem đi kiện, hai bà vợ già cô đơn cô quả đến nhà nhau ngồi lẩn mẩn trò chuyện, chứ còn biết làm gì nữa. 11 năm đi kiện, 8 năm ông Lãng đi sớm về khuya, một mình một góc với cái nồi cơm bé xíu ăn riêng. Ông Uẩn cũng chả hơn gì.

Rồi đến ngày, vợ con các cụ cũng đành... vì sợ hãi mà phản đối việc đi kiện. Bà Thơm cưa cái hòm hồ sơ của ông Uẩn ra, lấy tài liệu đem đi đốt bỏ. Nghe tin dữ, ông Uẩn quay ra chắp tay lạy vợ và con cháu, xin trả lại báu vật đi tìm công lý của đời ông. “May thay, có đứa cháu thương ông, giấu một nửa tài liệu đi và bảo, cháu cũng được phân công đốt, nhưng chỉ “thằng kia” đốt một nửa thôi, nửa của cháu còn đây”, ông Uẩn kể.

Nhưng ông Uẩn rõ ràng chả đời nào thèm tự tử, ông và ông Lãng đã chiến thắng giòn giã. Từ sự kính trọng của những người có lương tâm, họ gửi danh sách và các biểu hiện người có công “rởm” để các ông đi điều tra. Các cụ già tận dụng đủ mọi mối quan hệ, bạn bè, con cháu, dâu rể, dây cà dây muống, cứ lang thang, cà kê tìm hiểu. Có lần, họ bí mật điều tra các ngôi nhà quan tham, có lần, ông Uẩn lợi dụng hội chơi chim bồ câu mà mình tham gia (nhà ông nuôi dăm bảy chục con), để sang tận huyện Quế Võ cùng tỉnh mà điều tra về một thương binh giả. Các ông giả vờ hỏi người A, lại quay sang thẩm tra lại tư liệu ở người B, đặc biệt là tìm đến các thương binh thật sống rất liêm chính mẫu mực để rồi nghe họ nói về thương binh giả. Yêu cầu họ tự viết lời tố cáo ra sổ tay, rồi cam kết nếu nói sai sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật. Từ nghiệp vụ “như nhà báo” đó, khi Trung ương về điều tra, hai cụ tố cáo “điểm” ở một xã với 11 thương binh giả thì độ chính xác trung thực gần như 100%.