Loại bỏ paraquat sẽ cứu 1.000 người mỗi năm
Ths-BS Nguyễn Trung Nguyên - phụ trách Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội) cho biết: Gần như ngày nào, Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai cũng phải cấp cứu điều trị cho bệnh nhân ngộ độc paraquat. Theo các bác sĩ, tự tử bằng paraquat rất đáng lo ngại do tỉ lệ tử vong rất cao, lên đến 70 - 90%. “Những người cứu sống được thì chi phí điều trị cũng rất cao, riêng chi phí lọc máu có thể lên đến 100 triệu đồng và sau khi được cứu sống hằng năm trời, người bị ngộ độc paraquat vẫn có nguy cơ ảnh hưởng tính mạng”.
Cũng theo bác sĩ Nguyên: Mặc dù trong chai thuốc diệt cỏ paraquat, nhà sản xuất đã cho vào chất gây nôn, cho mùi vị khó chịu để không uống, cho màu sắc để nhận biết, nhưng tỉ lệ bệnh nhân nhập viện vì ngộ độc paraquat vẫn gia tăng.
Khi đã bị ngộ độc paraquat, các bác sĩ đã dùng đủ mọi cách để cứu chữa với đủ các loại chất giải độc nhưng tình hình của các bệnh nhân này không cải thiện được đáng kể. Nếu bệnh nhân không tử vong, loại độc này cũng sẽ để lại di chứng lâu dài. Nhẹ thì xơ phổi, suy hô hấp.
Khi paraquat bị cấm khỏi danh mục thuốc bảo vệ thực vật thì mỗi năm sẽ cứu được hơn 1.000 trường hợp tử vong trên cả nước. Nếu không làm sớm việc này thì còn tử vong nhiều hơn nữa.
Khi phun loại thuốc diệt cỏ này, với các hạt mù phun ra chỉ ảnh hưởng đến đường hô hấp trên thôi. Mặc dù đã được pha loãng nồng độ nhưng khi tiếp xúc qua da hoặc đường ăn uống thì paraquat vẫn gây độc. Hít vào, sờ vào ít nguy cơ hơn là uống nhưng nếu tiếp xúc da diện rộng thì sẽ gây trầy da, ngộ độc.
Đối với các trường hợp tự tử thì triệu chứng ban đầu là nôn nhiều, đau rát họng, miệng sẽ bị loét. Bệnh nhân sẽ giấu giếm gia đình việc mình tự tử, kể ra những nguyên nhân khác. Nếu gia đình cứ đưa bệnh nhân đi khám chuyên khoa tai mũi họng, tiêu hóa,... thì bác sĩ khó có thể chẩn đoán được rằng bệnh nhân bị ngộ độc paraquat. Với các trường hợp gia đình nghi ngờ nạn nhân tự tử thì phải đưa đến cấp cứu ngay. Nhưng đau đớn hơn, dù đến ngay hay đến muộn, chữa cách nào thì tỉ lệ tử vong vẫn rất cao. Tùy theo số lượng uống, thể tối cấp tính là cực nặng sẽ tử vong trong 3 ngày do tổn thương đa tạng tim, phổi, gan… Còn đa phần bệnh nhân rơi vào thể nặng từ 3- 5 ngày đến 3 tháng mới tử vong.
Các bác sĩ cũng chỉ biết khuyên bệnh nhân chừng nào còn chưa khó thở thì phải chữa tích cực, cố gắng chữa đủ phác đồ, đủ liều để tăng cơ hội sống. Mặc dù chi phí chữa bệnh áp dụng đầy đủ theo phác đồ lọc máu nhiều lần, giải độc 50 - 100 triệu đồng thậm chí hơn.
Theo các bác sĩ tại Trung tâm Chống độc, ngày nào cũng có bệnh nhân ngộ độc paraquat. Đa phần các bệnh nhân nhập viện vì ngộ độc paraquat là tự tử. Họ thuộc nhiều đối tượng, đàn ông, đàn bà, người già, người trẻ. Khi điều tra bệnh sử, có khi chỉ vì một lý do vu vơ, họ cũng uống một ngụm paraquat để tìm đến cái chết. Nhưng sau khi cấp cứu, có người họ lại cảm thấy buồn chán, tiếc vì đã uống thuốc độc đó. Đã uống rồi thì không có cơ hội quay trở lại nữa. Vì hầu hết là họ sẽ chết.
Có nhiều biện pháp cấp cứu cho nạn nhân ngộ độc paraquat như cho uống chất gây nôn, rồi có những trường hợp nôn nhiều, tưởng như chất độc đã ra hết rồi nhưng không phải. “Chúng tôi tiến hành truyền dịch, dùng than hoạt tính, các loại thuốc giải độc… nhưng paraquat hấp thụ quá nhanh, chỉ trong vòng 2 tiếng, 6 tiếng, nên không có cách nào để chữa khỏi”. Đặc biệt hơn, khi bệnh nhân khó thở thì các bác sĩ buộc phải cho thở oxy, nhưng vấn đề oái oăm ở chỗ oxy cộng với chất độc paraquat này thành chất độc hơn, gây tổn thương phổi nặng hơn. Vì vậy, bệnh nhân cứ khó thở là không thể cứu được nữa.
“Khủng khiếp hơn, chất độc paraquat buộc con người ta tỉnh táo cho đến lúc tử vong thì thôi. Các bệnh nhân tử vong vì nguyên nhân khác sẽ lờ đờ, hôn mê, nhưng bệnh nhân ngộ độc paraquat lại rất tỉnh táo, cho đến lúc chết. Người bị ngộ độc cứ chết dần chết dần, và họ cứ tỉnh táo, cứ chăm chăm nhìn người sống. Và chúng tôi cũng chỉ biết nhìn người ta tử vong mà thôi”- BS Nguyên đau đớn tâm sự.
“Trước đây khi các trường hợp ngộ độc do thuốc diệt chuột gia tăng nhanh, khi Nhà nước vào cuộc, cấm nhập khẩu, buôn bán loại đó thì tỉ lệ bệnh nhân nhập viện đỡ hẳn. Một quyết định về mặt chính sách, thay đổi rất nhiều. Đối với paraquat, nếu thực hiện được, một năm đã có thể cứu ít nhất 1.000 sinh mạng trở lên”.
Ngộ độc paraquat cứ tăng lên hằng năm khiến cho các bác sĩ “khiếp sợ”. Theo thống kê của Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai, năm 2015 hơn 300 trường hợp, đến năm 2016 thì con số này tăng lên gần 500 trường hợp cấp cứu do ngộ độc paraquat. Và tất cả bệnh nhân tỉnh táo đến lúc chết.
Không để những nỗi đau kéo dài
Chất bảo vệ thực vật paraquat đa phần có màu xanh lam, một số ít màu lục, được đựng trong lọ nhựa, sau khi uống phải, nạn nhân sẽ nôn, và có biểu hiện đau rát miệng, lở loét miệng. Riêng hôm nay, ngày 14.2, tại Trung tâm Chống độc, BV Bạch Mai đã có đến 3 trường hợp ngộ độc paraquat. Bệnh nhân nam (24 tuổi) ở Quảng Ninh đã uống 1 ngụm thuốc diệt cỏ. “Mặc dù đã qua bệnh viện gần nhà trước rồi mới đến trung tâm, mặc dù đã được sơ cứu rồi, thuốc vẫn ngấm vào người bệnh nhân. Hiện mới ngày thứ 2 thôi nên chúng tôi chưa thể tiên lượng gì nhiều. Nhưng tỉ lệ tử vong vẫn là 70%”- BS Nguyên chia sẻ.
 |
Nạn nhân thứ 2 của paraquat còn ở Trung tâm Chống độc trong ngày hôm nay là người đàn ông Nguyễn Văn V (35 tuổi) ở Bắc Giang vào viện ngày 12.2. Do mâu thuẫn với vợ, anh V đã uống 1 ngụm hóa chất diệt cỏ cháy. Chất độc cũng đã ngấm vào người đến nay là giờ thứ 6, kết quả xét nghiệm trong máu, nước tiểu của bệnh nhân đều có paraquat.
Nghe con số ước chừng một ngụm thì không nhiều nhưng nếu là thuốc độc paraquat thì nửa ngụm cũng là nhiều. Theo các bác sĩ, chỉ 5ml chất độc paraquat có thể giết chết một người trưởng thành.
Bộ NNPTNT vừa loại hai chất nguy hiểm 2,4D và paraquat ra khỏi danh mục thuốc bảo vệ thực vật, nhưng lại cho phép sử dụng thêm 2 năm nữa. Sau một ngày chứng kiến sự đau đớn của những gia đình có người thân chết vì paraquat, chứng kiến sự tỉnh táo “quá nhẫn tâm”, tỉnh táo đến lúc chết của các nạn nhân, câu hỏi chúng tôi đặt ra là liệu 2 năm này có cần thiết hay không trong khi mỗi năm có đến hàng nghìn cái chết đau đớn vì loại chất cực độc này.
“Được dùng tiếp 2 năm nữa thì không biết sẽ có bao nhiêu người phải chết vì cái chất cực độc này. Cấm sớm được ngày nào thì cứu được nhiều người ngày đấy”- BS Nguyên khẳng định.
Đang nói chuyện với chúng tôi, bác sĩ Nguyên phải bỏ giở câu chuyện để nghe tiếng gọi với của cô y tá ngoài cửa: “Thưa bác sĩ, bệnh án số 23, bệnh nhân khó thở muốn về rồi”. Bác sĩ Nguyên lại thở dài: “Đó là trường hợp thứ 3. Bà cụ đã ngoài 70 tuổi, ở Đông Anh - Hà Nội, nhập viện vì ngộ độc paraquat. Bệnh nhân đã có dấu hiện khó thở, chúng tôi cũng đành phải bó tay”. Bên ngoài, tiếng khóc than của người nhà bà cụ khiến chúng tôi ai nấy đều quặn lòng.
Bác sĩ Nguyên buồn bã rời căn phòng để giải quyết cho bà cụ về “chết tại nhà”, anh vẫn quay đầu nói với lại: “Không có cách nào chữa cả. Làm thế nào để người dân đừng có uống cái đấy. Uống vào là tử vong. Nếu cấm được sớm ngày nào, dừng sớm ngày nào thì nhiều người được cứu ngày đấy”.
