Đó là câu chuyện của gia đình bà Võ Lan Diệp, người được thừa kế hợp pháp 3 căn nhà nói trên. Gần nửa đời người đi đòi quyền lợi, nhưng gia đình này qua nhiều thế hệ vẫn chưa tìm được sự công bằng.
Mượn 3 năm rồi giữ nhà đến 40 năm
Trong đơn khiếu nại gửi đến Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng và UBND TP.HCM và cơ quan báo chí của gia đình bà Diệp thể hiện, về nguồn gốc 3 mảnh đất trên là của ông Võ Văn Thiêm và vợ là bà Nguyễn Thị Hoa (hiện cả hai ông bà đã qua đời), ông Thiêm, bà Hoa có 3 người con là ông Võ Văn Vĩnh, bà Võ Thị Lan Khai và bà Võ Lan Diệp (cả 3 người đang cư ngụ ở nước ngoài).
Vợ chồng ông Thiêm để lại tờ chúc ngôn có ký gửi tại Phòng Chưởng khế Sài Gòn để lại cho các con nhiều tài sản, trong đó có 3 căn nhà số 207 – 209 – 211 Nguyễn Thái Học. Ba căn nhà này sau đó được giao cho ông Trần Minh Tánh (hiện đã qua đời, là chồng cũ của bà Lan Khai) trông coi hộ.
Ngày 19.8.1977, Ban Quản lý hợp tác xã tiêu thụ phường 17 (quận 1) ký hợp đồng mượn 3 căn nhà số 207-209-211 đường Nguyễn Thái Học lúc đó hiện đang bỏ trống tầng trệt và tầng một để sử dụng trong thời hạn 3 năm với chủ nhà là ông Võ Văn Vĩnh, bà Võ Thị Lan Khai và bà Võ Lan Diệp.
Ông Trần Minh Tánh là người thay mặt ký tên. "Trong trường hợp chủ nhà về công tác tại Việt Nam và cần sử dụng lại căn nhà trên thì Hợp tác xã sẽ giao căn nhà lại cho chủ nhà để được trọn quyền sử dụng", hợp đồng mượn nhà giữa Ban Quản lý hợp tác xã tiêu thụ phường 17 (quận 1) với gia đình bà Võ Lan Diệp nêu rõ.
Tuy nhiên, vào năm 1991, gia đình bà Võ Lan Diệp có đơn đòi lại nhà nhưng không được xem xét giải quyết. Sau khi tìm hiểu, gia đình bà Diệp mới được biết vào năm 1979, 3 căn nhà trên được chuyển sang thuộc sở hữu nhà nước và bàn giao cho Công ty Thuỷ sản Khu vực III (thuộc Tổng Công ty Hải sản Biển Đông, hiện nay là Tổng Công ty Thủy sản Việt Nam). Vào năm 2007, Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại địa chỉ số 211 Nguyễn Thái Học cho Tổng Công ty Hải sản Biển Đông.
Quá bức xúc, liên tiếp trong những năm sau đó, gia đình bà Diệp tiếp tục gửi đơn đến các cơ quan chức năng và các đơn vị liên quan nhưng không có ai đứng ra giải quyết thỏa đáng.
“Mặc dù gia đình liên tục có đơn khiếu nại, kiện đòi lại nhà nhưng đến nay đã quá hạn 37 năm mà không được các cơ quan chức năng xem xét, giải quyết thỏa đáng. Hiện nay chúng tôi đã lớn tuổi và có nguyện vọng hồi hương vì vậy chúng tôi mong muốn được các cấp chính quyền công nhận quyền sử dụng đất và quyền sở hữu đối với bất động sản 207 – 209 – 211 Nguyễn Thái Học để chúng tôi có nơi ở ổn định và có nơi thờ cúng cha mẹ tổ tiên”, bà Diệp bức xúc.
Hồ sơ bị sai lệch, hai căn nhà bỗng dưng "bốc hơi"
Để bảo vệ quyền lợi gia đình bà Diệp đã gửi đơn kiện lên TAND TP.HCM. Tuy nhiên, một tình huống dở khóc dở cười khác lại diễn ra khi Tòa án TP.HCM đình chỉ vụ án là do có 2 số nhà đã bị "bốc hơi". Cụ thể, theo Công văn trả lời TAND TP.HCM của UBND TPHCM về việc cung cấp thông tin pháp lý liên quan đến căn nhà số 207 – 209 – 211 đường Nguyễn Thái Học, UBND TP cho biết căn cứ từ báo cáo của Sở Xây dựng, qua kiểm tra hồ sơ lưu trữ, không có hồ sơ liên quan đến các căn nhà số 207 – 209 – 211 đường Nguyễn Thái Học mà chỉ có một căn nhà số 211 Nguyễn Thái Học. UBND TPHCM không có thông tin gì về thời điểm Bộ Thuỷ sản cũ và nay là Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn quản lý, sử dụng căn nhà này từ sau năm 1975.
Và nếu căn cứ theo báo cáo của Sở Xây dựng TP gửi UBND TP ngày 17.6.2016, thì qua kiểm tra hồ sơ lưu tại Văn phòng UBND Q.1 đến thời điểm hiện nay không có hồ sơ căn nhà số 207 và số 209 Nguyễn Thái Học. Tuy nhiên, báo cáo của Sở Xây dựng lại xác định, căn cứ Trích lục Sổ điền thổ thuộc về bất động sản số 3225 Sài Gòn – Thái Bình ngày 15.7.1971 của Ty Điền địa Sài Gòn, căn nhà số 207 – 209 – 211 đường Nguyễn Thái Học có nguồn gốc của ông Võ Văn Thiêm và vợ là bà Nguyễn Thị Hoa đứng tên chủ sở hữu. Đây cũng là nguyên nhân Tòa án TP.HCM đình chỉ vụ án.
“Về việc cơ quan chức năng nhận định chỉ có căn nhà số 211 Nguyễn Thái Học là chưa chính xác, việc đánh số nhà do các cơ quan chức năng thực hiện do đó gia đình không rõ. Tuy nhiên, việc cung cấp thông tin của UBND Q.1 và Sở Xây dựng đối với căn nhà chỉ có một số 211 là không đúng với bản chất, nguồn gốc đất và pháp lý liên quan vì hợp đồng và mọi giấy tờ đều xác nhận có 3 số nhà thì không thể tự dưng mà số nhà biến mất được?”, bà Lan Diệp bức xúc.
Theo ý kiến của Luật sư Nguyễn Hoài Nghĩa - Cty Luật TNHH Châu Đại Dương - Đoàn Luật sư TP.HCM căn cứ Hợp đồng cho mượn nhà ngày 19.8.1977 thì thời hạn cho mượn nhà 03 năm đã hết nên căn cứ Nghị Quyết 1037 ngày 27.7.2006 thì bên cho mượn có quyền lấy lại nhà (trừ trường hợp có thỏa thuận khác) nhưng phải thông báo bằng văn bản cho bên mượn, bên ở nhờ nhà ở biết trước ít nhất sáu tháng.
Căn cứ quy định pháp luật tố tụng thì việc "đòi nhà" không giới hạn thời hiệu khởi kiện cho nên chủ sở hữu, người đại diện chủ sở hữu hoặc người thừa kế có quyền khởi kiện đòi nhà tại Tòa án có thẩm quyền theo quy định. Đối với Cty Thủy Sản KVIII thì chỉ là đơn vị thuê căn nhà trên nhưng cho thuê lại không có đồng ý chủ sở hữu, tự ý kê khai tài sản và nhận tài sản theo QĐ117 ngày 17.3.1977 là vi phạm pháp luật đất đai. Việc xét cấp GCN QSD đất của Sở TNMT cho Tổng Cty Thủy sản VN chưa phù hợp pháp luật.
