Theo thống kê, từ năm 2015 đến nay, trên địa bàn cả nước xảy ra 62 vụ cướp liên quan đến các chi nhánh ngân hàng (lực lượng chức năng đã điều tra khám phá 60/62 vụ).
Chỉ tính riêng trong năm 2023, đã xảy ra 9 vụ cướp và 24 vụ cướp giật tại tiệm vàng; 17 vụ cướp và 6 vụ cướp giật tại cơ sở kinh doanh dịch vụ tiện ích.
Gần đây, tội phạm này gia tăng về số vụ, tính chất ngày càng manh động, liều lĩnh gây bức xúc dư luận.
Điển hình như vụ cướp tại Ngân hàng BIDV, Phòng giao dịch Ngũ Hành Sơn, địa chỉ 169 Ngũ Hành Sơn, TP Đà Nẵng hôm 22.11.
Vụ cướp do Nguyễn Mạnh Cường (SN 1998 trú tại Quế Sơn, Quảng Nam, chủ mưu) và Trần Văn Trí (SN 2001, trú tại Hòa Vang, Đà Nẵng) thực hiện, sử dụng dao và súng đe dọa nhân viên ngân hàng.
Khi bị anh Trần Minh Thành là nhân viên bảo vệ và người đi đường tri hô, truy cản, đối tượng đã dùng dao đâm anh Thành tử vong.
Theo Bộ Công an, khi thực hiện hành vi phạm tội, các đối tượng nghiên cứu kỹ, lên kế hoạch, phân công vai trò, sử dụng vũ khí, hung khí (chủ yếu là súng) để uy hiếp nhân viên ngân hàng, lực lượng bảo vệ, chủ cơ sở kinh doanh để cướp tài sản.
Trong số 60 vụ cướp ngân hàng cho thấy có 20 vụ các đối tượng dùng súng tự chế, súng bắn đạn cao su, súng bắn đạn chì; 16 vụ các đối tượng dùng súng giả; 2 vụ dùng súng quân dụng; 10 vụ dùng bom, mìn giả; 12 vụ dùng dao, xăng đe dọa…
Về nguyên nhân, điều kiện nảy sinh tội phạm: Phần lớn các đối tượng phạm tội thường nợ nần, quẫn bách về tài chính, thiếu tiền tiêu xài cá nhân, ham mê cờ bạc muốn có một khoản tiền lớn nhưng thất nghiệp hoặc việc làm không ổn định, làm ăn thua lỗ nên nảy sinh ý định phạm tội.
Hầu hết các đối tượng phạm tội lần đầu, một số đối tượng có tiền án, tiền sự, ngáo đá, tham gia các tệ nạn xã hội như cờ bạc, ma túy…
Về phía ngân hàng và các cơ sở kinh doanh thường không thực hiện đầy đủ các khuyến cáo về công tác phòng ngừa tội phạm hoặc ít kinh nghiệm, kỹ năng trong nhận biết, xử lý tình huống; chưa trang bị đầy đủ hoặc chưa đảm bảo hoạt động các thiết bị kỹ thuật, công cụ hỗ trợ phòng chống tội phạm;
Quầy giao dịch thường gần đường giao thông, chưa ban hành hoặc không thực hiện đầy đủ quy định về việc kiểm tra, phân loại khách hàng trước khi vào khu vực giao dịch, mất cảnh giác, không thực hiện đầy đủ các khuyến cáo về đảm bảo an ninh...
Để phòng ngừa, ngăn chặn các vụ cướp liên quan đến các ngân hàng, cơ sở kinh doanh, Bộ Công an đề nghị, đẩy mạnh các biện pháp phòng ngừa, trước hết các chủ cơ sở kinh doanh chủ động lắp đặt, mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng hệ thống camera, phục vụ công tác đảm bảo an ninh, trật tự, kiểm soát địa bàn…
Các ngân hàng, cơ sở kinh doanh cần tổ chức tập huấn nghiệp vụ, kỹ năng phòng vệ cho nhân viên và lực lượng bảo vệ sử dụng thành thạo công cụ hỗ trợ, kỹ năng phát hiện, đánh giá các tình huống xử lý khi xảy ra để áp dụng các biện pháp phù hợp.
Cung cấp số điện thoại, đường dây nóng, kết nối hệ thống cảnh báo, báo động sớm, kết nối tín hiệu cảnh báo khẩn cấp từ các chi nhánh, phòng giao dịch ngân hàng đến cơ quan Công an gần nhất.
Thường xuyên tổ chức kiểm tra, rà soát công tác phòng ngừa tội phạm tại các chi nhánh, phòng giao dịch của các ngân hàng, phát hiện, khắc phục những hạn chế, thiếu sót để tội phạm liên quan đến ngân hàng không có điều kiện hoạt động.
Kịp thời phối hợp với lực lượng công an cơ sở để giải quyết, xử lý các tình huống đáng ngờ ngay từ sớm trước khi xảy ra các vụ án.
Kiến nghị Bộ Thông tin và Truyền thông cần có giải pháp ngăn chặn, gỡ bỏ các hội nhóm, nội dung tiêu cực kích thích hành vi tội phạm cướp ngân hàng, cướp tài sản trên không gian mạng...
