Khảo sát 33 vụ ngừng việc tập thể xảy ra trên địa bàn TP.HCM từ đầu năm 2016 đến nay, Ban Chính sách - Pháp luật LĐLĐ TP.HCM cho biết, phần lớn nguyên nhân dẫn đến tranh chấp là do doanh nghiệp (DN) nhập nhèm trong chính sách tiền lương, đặc biệt tùy tiện áp đặt chính sách khiến người lao động (NLĐ) bị ức chế. Trong quá trình hòa giải, thay vì có thiện chí ngồi lại giải quyết những gút mắc trong quan hệ lao động, không ít chủ sử dụng lao động lại có hành vi “đổ dầu vào lửa” khiến tranh chấp diễn biến phức tạp.
Doanh nghiệp phải công tâm, rạch ròi
Trò chuyện với chúng tôi về cách hành xử này, bà Phan Kiều Cát Như - Giám đốc Công ty TNHH Cát Như (gia công bao bì, ở quận Bình Tân, TP.HCM) - không ngần ngại bày tỏ: “Chấp hành pháp luật là nghĩa vụ của DN, đằng này đã sai mà còn muốn ăn thua đủ với NLĐ, hành vi này rất khó chấp nhận. Biết lắng nghe và quan tâm giải quyết thỏa đáng các kiến nghị của NLĐ mới là cách hành xử thiện chí”.
Cách đây một năm, công ty do bà Như làm chủ liên tục bị tập thể lao động khiếu nại do chính sách tiền lương, đãi ngộ nhập nhèm. Lúc làm ăn thuận lợi, để khuyến khích NLĐ, ban giám đốc công ty thường “cao hứng” thưởng thêm cho họ bằng các khoản phụ cấp năng suất, tay nghề, trách nhiệm, thâm niên... Tất thảy những khoản phụ cấp nói trên được cộng thẳng vào lương song không được quy định trong thỏa ước lao động tập thể. Thế nhưng, khi đối diện khó khăn, ngay lập tức các khoản hỗ trợ nói trên bị cắt giảm, gây cú sốc tâm lý cho tập thể CN. Kiến nghị nhiều lần với các bộ phận có liên quan nhưng không được đoái hoài, tập thể CN đòi gặp trực tiếp lãnh đạo công ty để làm cho “ra ngô ra khoai”.
Tại buổi đối thoại, sau khi lắng nghe ý kiến đóng góp của anh em CN và rà soát lại việc triển khai thực hiện chính sách tại DN, bà Như mạnh dạn thừa nhận trách nhiệm thuộc công ty khi chính sách chăm lo còn tùy hứng và điều này khiến NLĐ có tâm lý làm việc cầm chừng. Với tinh thần cầu thị, ban giám đốc yêu cầu phòng nhân sự phối hợp với công đoàn cơ sở (CĐCS) hoàn thiện chính sách chăm lo, đãi ngộ hiện có và cụ thể hóa chính sách chăm lo trong thỏa ước lao động tập thể. Đi xa hơn, lãnh đạo công ty còn đề nghị CĐCS phải duy trì tổ chức đối thoại định kỳ hàng tháng để giải quyết mọi bức xúc của NLĐ. “Biết lắng nghe và sửa sai, thiện chí ấy của ban giám đốc thể hiện mong muốn ổn định quan hệ lao động lâu dài”, bà Như chia sẻ.
Chính sách tiền lương manh mún và buông lỏng quản lý cũng đã đẩy quan hệ lao động tại Công ty TNHH M.D đóng tại một quận ven TP.HCM đi vào ngõ cụt. Ấm ức vì những khiếu nại chính đáng về tiền lương, đãi ngộ không được đáp ứng, gần 100 lao động đã nộp đơn xin nghỉ việc. Tình thế ấy đã đẩy DN rơi vào thế thiếu hụt lao động thường xuyên và gặp không ít khó khăn trong quá trình thương thảo đơn hàng với đối tác. Tìm hiểu nguyên nhân, công ty không khó phát hiện những thiếu sót trong điều hành quản lý và tìm mọi cách để khắc phục. Ông Vũ Văn Vinh - Giám đốc Công ty M.D - đúc kết bài học kinh nghiệm: “Rạch ròi với CN về tiền lương, thưởng và thực hiện đúng các thỏa thuận đã cam kết, chắc chắn DN sẽ ổn định quan hệ lao động”.
Phải nhìn xa trông rộng
Theo ông Mai Đức Chính - Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam, tiền lương và các chính sách liên quan trực tiếp đến NLĐ vốn là vấn đề nhạy cảm. Nhiều DN hiểu rõ việc không thực hiện đúng các quy định của pháp luật, nhất là các thỏa thuận đã cam kết với NLĐ sẽ dẫn đến nguy cơ tranh chấp, song lại cố tình phớt lờ. Đây là điều tối kỵ mà DN nên tránh nếu muốn ổn định và phát triển bền vững.
Theo ông Nguyễn Quang Ngà - Giám đốc Công ty CP Thiết bị Giáo dục Minh Đức (quận Thủ Đức, TP.HCM), để quan hệ lao động đi vào nề nếp, ngoài tuân thủ các quy định do pháp luật ràng buộc nhằm đảm bảo các quyền lợi tối thiểu cho NLĐ, chính sách chăm lo, đãi ngộ cần phải được quy định rõ ràng và cụ thể hóa bởi thỏa ước lao động tập thể. Tại Công ty CP Thiết bị Giáo dục Minh Đức, cơ chế trả lương, thưởng minh bạch cùng chính sách đãi ngộ hợp lý là tiền đề để DN ổn định quan hệ lao động. Mọi tâm tư, nguyện vọng của NLĐ đều được ban giám đốc và CĐCS ghi nhận và phối hợp giải quyết thỏa đáng. Không bỏ qua những thắc mắc dù nhỏ nhất của NLĐ và cùng ngồi lại giải quyết là chủ trương của ban giám đốc, nhất là trong trường hợp phát sinh tranh chấp về lợi ích. Anh em CN nói thẳng nguyện vọng của mình, ban giám đốc sẽ lắng nghe và giải quyết, miễn sao là dung hòa được lợi ích của DN lẫn NLĐ”, bà Vân chia sẻ.
Chia sẻ kinh nghiệm ổn định quan hệ lao động, ông Wang Chen Yi - Giám đốc Công ty TNHH Ever Win (100% vốn Đài Loan, KCN Bình Chiểu, quận Thủ Đức, TP.HCM) - cho rằng, bản thân chủ sử dụng lao động phải biết “nhìn xa trông rộng” khi giải quyết các vấn đề liên quan đến quan hệ lao động. “Cái gì luật đã định thì DN phải thực hiện đúng nhằm đảm bảo lợi ích cơ bản nhất của NLĐ. Trường hợp tranh chấp về lợi ích phát sinh, DN không nên ngần ngại đối thoại với tập thể lao động. Chịu khó ngồi lại giải quyết các vấn đề liên quan trực tiếp đến NLĐ trên cơ sở hài hòa lợi ích chung nên là xu thế hành xử chung khi DN hội nhập”, ông Wang Chen Yi khẳng định. Từ suy nghĩ ấy, những lần tranh chấp phát sinh, ban giám đốc Công ty TNHH Ever Win đều chủ động phối hợp với CĐCS giải quyết dứt điểm, nhờ vậy ngăn ngừa những bất ổn không đáng có.
