Mùa vàng năm xưa
Một trong các cung đường lúa chín đẹp nhất miền núi phía Bắc là đường 32C chạy qua các cánh đồng lúa Nghĩa Lộ - Tú Lệ - Mù Cang Chải của Yên Bái. Tháng 9 của 10 năm trước, đây là cung đường đầu tiên chúng tôi, những người bạn mới quen đã lượn lờ xe máy đi “săn mùa vàng”.
Tú Lệ là một thị trấn nhỏ thanh bình với những mái nhà lợp gỗ pơ mu thơm thơm. Thung lũng Tú Lệ có một dòng suối uốn lượn chảy qua và được 3 dãy núi Khau Phạ, Khau Song và Khau Thán ôm trọn. Ai đã đến Tú Lệ phải chọn mùa lúa chín mới thấy hết vẻ đẹp của những thửa ruộng bậc thang. Vẻ yên bình, đơn sơ như một cô gái miền sơn cước ấy là dốc ba tầng cao ngất trời bên vách đá chênh vênh, là những mảnh ruộng lẻ loi bên sườn núi đá, là những mái nhà nhỏ bằng gỗ cheo leo và ẩn hiện nơi lưng đồi.
Mù Cang Chải cách Tú Lệ bằng một con đường 60km uốn quanh mềm mại, bên là lúa chín vàng ươm, bên là dòng Nậm Kim chảy lúc dịu êm lúc ầm ào. Lúa Mù Cang Chải bát ngát mênh mông, kéo dài từ chân núi lên tận đỉnh trời, đâu đâu cũng là những biển lúa rạt rào như sóng vỗ. Tháng 9, lúa chín bắt đầu từ màu xanh chuyển sang ửng vàng rồi tới vàng óng ả như nhuộm màu lên từng mảnh đất vùng cao.
Lỡ say đắm vẻ đẹp ấy mà sau này hàng năm tôi vẫn cố gắng dành ra vài ngày đi “thăm lúa”, đi gần thì trở lại Mù Cang Chải, qua Bắc Sơn (Lạng Sơn), xa thì Y Tý (Lào Cai), Hoàng Su Phì (Hà Giang)... Ngoài các chuyến phượt bụi với bạn bè, may mắn có lần đi công tác ở thung lũng Nậm Cang, xã Liên Minh đúng vào thời điểm đầu mùa lúa.
Nậm Cang nằm cách trung tâm thị xã Sa Pa chừng 35km, ẩn mình giữa đồi núi trập trùng của dãy Hoàng Liên Sơn. Cuối tháng 8 đầu tháng 9 là thời điểm lúa chín đẹp nhất, chứng kiến khoảnh khắc “thay màu áo mới” của những cánh đồng bậc thang trải dài miên man bất tận thật khiến người ta phải trầm trồ. Cuộc sống bình lặng và khép kín nơi đây thật lý tưởng nên sau chuyến công tác tôi còn lưu lại một đêm, ngày đi ngắm lúa, trekking trong rừng già men theo suối lớn, tối đến nhâm nhi chuyện trò bên bếp lửa mà không biết chán.
Nhớ những cung đường
Cũng như mọi năm từ tháng 9 cho đến cuối năm, khắp miền Bắc sôi động các tour trải nghiệm mùa Thu, ngắm ruộng bậc thang mùa lúa chín Sa Pa (Lào Cai), nhảy dù ở Mù Cang Chải (Yên Bái), ngắm tam giác mạch ở Hà Giang, leo núi săn mây trên các đỉnh cao 2.000 - 3.000m... Nhưng có ai ngờ năm nay, siêu bão Yagi đổ bộ ngay sau kỳ nghỉ lễ 2.9. Mưa lớn, lũ quét, sạt lở diễn ra triền miên trên những nẻo đường Tây Bắc làm tour tuyến bị hủy hàng loạt. Người dân địa phương gồng mình chống lũ, những đơn vị trong ngành du lịch chung tay hỗ trợ đồng bào vùng lũ, chấp nhận thiệt hại để ưu tiên an toàn. Khách miền xa thì thấp thỏm, nuối tiếc cho một mùa lúa chín bị vùi dập đến tan hoang.
Hoàn lưu bão Yagi đem mưa đổ về xối xả ở khắp vùng Tây Bắc Bộ, các cung đường huyết mạch từ Hà Nội đi Sa Pa, Yên Bái, Lai Châu, Điện Biên, Cao Bằng... đều bị gián đoạn. Nặng nề hơn có những bản làng xa xôi, nơi tôi từng rong ruổi mỗi mùa Thu giờ đây bị cô lập giữa nước lũ, người dân trong cảnh không điện nước, không sóng điện thoại, đường sá sạt lở nghiêm trọng.
Hỏi thăm anh Hữu Vĩnh, một chủ doanh nghiệp lữ hành trên Sa Pa rằng liệu mùa lúa năm nay có còn được ngắm không, tôi chỉ nhận được tin nhắn đượm buồn: “Không còn gì đâu mà đi, nát hết rồi em”.
Người bạn dân tộc Tày của tôi làm chủ homestay giữa thung lũng Lâm Thượng, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái kể về con suối sau nhà càng về đêm nước cuồn cuộn chảy. Còn phía bên kia quả đồi cả một xã bản bị cô lập và đồng ruộng đến mùa thu hoạch lại không có một ngày nắng để chạy đồng.
Sa Pa - Mường Hum - Y Tý ngày thường vốn là cung đường ác mộng với cả dân quen đi off road (phượt vào những khu vực địa hình hiểm trở, đường sá gập ghềnh). Mường Hum có những khúc cua đẹp mê mải với hai bên ruộng bậc thang và mây vờn xa xa. Đi sâu vào Y Tý rồi ai cũng phải dừng chân ở Choản Thèn, nơi có điểm săn mây trứ danh và cánh đồng bậc thang được dự báo chín sau ngày lễ 2.9. Nhưng cơn bão Yagi đến, mưa lũ kéo về, sạt lở diễn ra ngày một nhiều “xé” nát đồi núi và ruộng bậc thang. Khung cảnh Mường Hum nhìn từ trên cao đúng nghĩa làm “tan cõi lòng” của người yêu Tây Bắc.
Chỉ nghe kể và nhìn ảnh vậy thôi, tôi đã bần thần xót thương cho biết bao nẻo đường Tây Bắc mình từng qua, nhớ nhung về ruộng bậc thang thơm hương lúa chín năm xưa. Mong rằng Tây Bắc sớm nối liền các cung đường, mùa vàng ấm no sẽ trở lại.
