Trong cuộc trả lời phỏng vấn với Reuters, ông Trump tuyên bố, Mỹ đang tụt hậu về năng lực vũ khí hạt nhân, và rằng mặc dù ông muốn nhìn thấy các loại vũ khí chết người bị bãi bỏ, nhưng một khi thế giới vẫn còn vũ khí hạt nhân thì Mỹ phải là "số một".
Mỹ đã có quyền lực hạt nhân tối cao hay chưa?
Các chuyên gia và các nhà chỉ trích cho rằng, không một nước nào có thể theo kịp Mỹ về sức mạnh, quy mô và tính năng hiện đại của vũ khí hạt nhân. Trong bài phát biểu tháng 1.2017, cựu Phó Tổng thống Joe Biden cho biết, tính đến ngày 30.9.2016, Mỹ đã sở hữu 4.018 đầu đạn hạt nhân hoạt động và không hoạt động, cùng khoảng 2.800 đầu đạn khác đã nghỉ hưu và đang chờ phá hủy.
 |
Cũng trong tháng 9, theo yêu cầu của Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược mới New START, Nga công bố sở hữu 1.796 đầu đạn hạt nhân chiến lược triển khai trên tàu ngầm, tên lửa và máy bay ném bom. Liên đoàn các nhà khoa học Mỹ FAS ước tính Nga có khoảng 2.700 đầu đạn hạt nhân lớn nhỏ khác, thậm chí còn mạnh hơn cả những loại chưa được triển khai. Theo tính toán của FAS, Nga có khoảng 2.510 đầu đạn cần được tiêu hủy.
Theo ông Steven Pifer, Giám đốc Chương trình không phổ biến và kiểm soát vũ khí, Viện Brookings, mặc dù các nhà chỉ trích trong nước nói rằng, vũ khí hạt nhân của Mỹ cũ kỹ, nhưng đó không phải lúc nào cũng là thước đo tốt. Ông chỉ ra rằng, Nga đã thất bại trong những vụ thử vũ khí mới đây, trong khi tên lửa Trident D5 của Mỹ chỉ thất bại 2 - 3 lần trong các vụ thử suốt 30 năm qua.
Ông Paul Kawika Martin, Giám đốc chính sách các vấn đề chính trị tại tổ chức Peace Action nói, Mỹ có kho vũ khí hạt nhân hiện đại và an toàn nhất thế giới. "Số tiền Nga đầu tư vào vũ khí hạt nhân vô cùng nhỏ so với số tiền Mỹ đã và sẽ đổ vào cái mà tôi gọi là leo thang vũ khí hạt nhân, trong khi chính phủ gọi là hiện đại hóa" - ông Martin nói.
Chẳng phải Mỹ đã hiện đại hóa kho vũ khí hạt nhân của mình?
Đúng như thế. Mỹ đang tiến hành quá trình hiện đại hóa trị giá 1.000 tỉ USD cho tàu ngầm, máy bay ném bom, tên lửa chiến lược, tên lửa mặt đất trong vòng 30 năm tới. Lực lượng hạt nhân hiện tại của Mỹ bao gồm tàu ngầm có thể phóng tên lửa đạn đạo, tên lửa đạn đạo liên lục địa phóng từ mặt đất, máy bay ném bom tầm xa, cùng các loại vũ khí hạt nhân - theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ CBO. CBO cho rằng, những loại vũ khí này ngày càng lỗi thời và sẽ được tân trang hoặc thay thế trong vòng 20 năm tới để tiếp tục hoạt động. CBO ước tính chi phí vận hành, duy trì và hiện đại hóa lực lượng hạt nhân Mỹ ở mức trung bình 40 tỉ USD/năm trong thập kỷ tiếp theo.
Ông Martin của tổ chức Peace Action cho biết, chi phí này đặt ra thách thức vô cùng lớn cho chương trình hiện đại hóa, nhất là trong bối cảnh ngân sách eo hẹp, khi chính phủ mới ý thức được thâm hụt vào thời điểm New START yêu cầu cả Nga và Mỹ cắt giảm số lượng đầu đạn hạt nhân mà hai nước đã triển khai. “Chúng ta không đủ tiền. Tại sao chúng ta lại chi tiền cho những loại vũ khí mà chúng ta muốn cắt giảm, trong khi chúng ta đang thiếu tiền cho những vấn đề khác, như vấn đề sẵn sàng chiến đấu?”.
New START là gì?
Nga và Mỹ ký Hiệp ước cắt giảm vũ khí chiến lược mới vào năm 2010. Đây là phiên bản nâng cấp của START năm 1991, theo đó hai nước cam kết cắt giảm quy mô đầu đạn hạt nhân trước năm 2018.
Hiệp ước quy định hai nước được giới hạn số lượng đầu đạn hạt nhân là 1.550 đơn vị và mỗi nước chỉ được triển khai không quá 700 phương tiện phóng đầu đạn hạt nhân như tên lửa đạn đạo liên lục địa, tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm hay máy bay ném bom chiến lược.
Cộng đồng không phổ biến hạt nhân và giới chức Lầu Năm Góc hoan nghênh hiệp ước, mà theo đó hai nước cũng phải công khai các bãi thử tên lửa để thanh tra, cho phép Mỹ có cái nhìn rõ hơn về khả năng vũ khí của Nga. "Hội đồng Tham mưu trưởng đã thông qua, một loạt các cựu quan chức Đảng Cộng hòa cũng thông qua. Chúng ta đang tự hỏi vì sao Tổng thống Trump nói hiệp ước này là một phía" - ông Pifer đặt câu hỏi.
Tuyên bố của ông Trump nhằm trấn an hay khiêu khích các nước?
Ngay sau tuyên bố của ông Trump về việc Mỹ phải đứng "đầu bảng" hạt nhân, Tổng thống Nga Putin và giới chức nước này đã lập tức phản ứng. Reuters dẫn lời Chủ tịch Ủy ban các vấn đề quốc tế của Thượng viện Nga nói rằng, nếu khẩu hiệu tranh cử của ông Trump là "Làm cho nước Mỹ vĩ đại một lần nữa" đồng nghĩa với quyền tối cao hạt nhân, thì "thế giới sẽ quay lại những thời kỳ tồi tệ nhất của cuộc chạy đua vũ trang của những năm 1950 - 1960".
Ông Martin nói rằng, những nước như Triều Tiên và các đối thủ của Mỹ như Trung Quốc, sẽ theo dõi sát sao để xem Mỹ nói và làm gì, sau đó quyết định mở rộng kho hạt nhân của họ cho tương ứng. "Rõ ràng chúng ta không rời xa vũ khí hạt nhân. Thay vì thế, chúng ta nói những điều kiểu “đầu bảng hạt nhân” truyền đi thông điệp rằng, chúng ta sẽ tiếp tục đổ những khoản tiền khổng lồ vào hệ thống vũ khí hạt nhân của mình. Những tuyên bố dẫn đến hậu quả và ngân sách cũng phải chịu hậu quả" - ông Martin nhấn mạnh.
