Câu lạc bộ 20.000 tỉ đồng và tham vọng 10% GDP
6 tháng đầu năm 2023, du lịch Việt Nam dồn dập đón tin vui. Báo cáo từ Tổng cục Thống kê cho hay: Trong tháng 6.2023, Việt Nam đón 975.000 lượt khách quốc tế, tăng 6,4% so với tháng 5. Tính chung 6 tháng đầu năm, ngành du lịch phục vụ 5,57 triệu lượt khách quốc tế, đạt khoảng 69% kế hoạch năm 2023 và bằng khoảng 66% cùng kỳ năm 2019.
Còn theo Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, ở cấp độ địa phương thì TP Hồ Chí Minh và Hà Nội hoàn toàn có thể đạt ngưỡng doanh thu từ du lịch trên 100.000 tỉ đồng năm 2023. 6 tháng đầu năm nay, TPHCM dẫn đầu về doanh thu du lịch, đạt 80.833 tỉ đồng với hơn 16,415 triệu lượt khách nội địa, tăng 48% so với cùng kỳ năm 2022. Lượng khách quốc tế ước đạt hơn 1,941 triệu lượt, tăng 306% so với cùng kỳ.
Du lịch Hà Nội cũng có doanh thu đạt gần 45.000 tỉ đồng trong nửa đầu năm 2023 với tổng khách du lịch đạt 12,33 triệu lượt, tăng 42% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, khách du lịch quốc tế đạt 2,03 triệu lượt, tăng 7 lần so với cùng kỳ năm 2022.
Hàng loạt các địa phương khác cũng sẵn sàng tham gia Câu lạc bộ 20.000 tỉ, tức là số tiền doanh thu đóng góp vào GDP địa phương như: Thanh Hoá, Nghệ An, Khánh Hoà, Đà Nẵng...
Thanh Hoá được cho là địa phương có nhiều đổi mới trong cách làm du lịch sau dịch COVID-19, 6 tháng đầu năm 2023, ước đón khoảng hơn 8,3 triệu lượt khách du lịch, tăng 13% so với cùng kỳ năm 2022, với tổng thu từ du lịch ước đạt hơn 15.000 tỉ đồng. Trong đó, riêng thành phố biển Sầm Sơn đón hơn 5,3 triệu lượt khách, doanh thu ước đạt hơn 9.100 tỉ đồng.
Phó Chủ tịch Thường trực tỉnh Thanh Hoá - Nguyễn Văn Thi lí giải thành công của Sầm Sơn là không ngừng cải thiện về cơ sở hạ tầng, chất lượng dịch vụ. Sự vào cuộc của chính quyền đã khiến Sầm Sơn sạch hơn và văn minh hơn. Đặc biệt đã xoá bỏ được ấn tượng xấu trước đây là nhan nhản cảnh chặt chém, ăn xin, không còn nhếch nhác...
Với những thông tin đầy triển vọng, du lịch đang dần lấy lại vị thế. Nếu như năm 2019 được coi là “đỉnh” của phát triển du lịch với đóng góp 9,2% GDP với 33 tỉ USD thì 2021 lại là... đáy với mức đóng góp chưa đến 2% GDP.
Năm 2022, du lịch đạt con số 495.000 tỉ đồng, đóng góp 5% GDP. Thế nhưng mục tiêu để du lịch trở thành trụ cột của nền kinh tế thì mức đóng góp hàng năm phải tương đương 10% GDP.
Ngành du lịch đặt mục tiêu năm 2023 đón khoảng 8 triệu khách du lịch quốc tế, 102 triệu lượt khách nội địa; tổng thu từ khách du lịch khoảng 650.000 tỉ đồng. Nếu căn cứ số liệu 6 tháng đầu năm thì du lịch Việt đạt chỉ tiêu là có khả quan.
Nhìn xa hơn, đến năm 2025, ngành du lịch phục hồi hoàn toàn như trước đại dịch. Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn, có năng lực phát triển du lịch cao trên toàn cầu. Phấn đấu đón 18 triệu lượt khách quốc tế; 130 triệu lượt khách nội địa, duy trì tốc độ tăng trưởng khách nội địa từ 8 - 9%/năm. Đóng góp trực tiếp từ 6 - 8% trong GDP. Đến năm 2030, du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, tăng tỉ trọng đóng góp trong GDP, phát triển theo hướng tăng trưởng xanh. Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn, có năng lực phát triển du lịch hàng đầu thế giới, đáp ứng về cơ bản các yêu cầu và mục tiêu phát triển bền vững. Mục tiêu là đón 35 triệu lượt khách quốc tế, tốc độ tăng trưởng từ 13 - 15%/năm; đón 160 triệu lượt khách nội địa, tốc độ tăng trưởng khách nội địa từ 4 - 5%/năm. Du lịch đóng góp trực tiếp từ 10 - 13% trong GDP...
Vì sao hàng không vẫn... khó?
Điều ngạc nhiên là du du lịch có sự tăng trưởng mạnh nhưng ngành hàng không - một lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp đến du lịch lại đang gặp rất nhiều khó khăn.
Mới đây, báo cáo tại hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm của Bộ GTVT, ông Đặng Ngọc Hòa - Chủ tịch HĐQT Vietnam Airlines - cho biết, 6 tháng đầu năm, thị trường hàng không nội địa cơ bản phục hồi tốt, vượt 8% so với trước dịch năm 2019.
Tuy nhiên, thị trường quốc tế mới chỉ phục hồi khoảng 60% so với trước dịch, thậm chí một thị trường lớn như Trung Quốc thì lượng khách đến Việt Nam mới chỉ phục hồi 9%. “Chi phí vận hành rất cao, nhưng giá vé máy bay như vé hè rẻ nhất trong 6 năm gần đây. Các hãng hàng không rất khó khăn. Theo tôi được biết, một hãng hàng không khá lớn của Việt Nam đã báo cáo Chính phủ xin bảo hộ phá sản” - ông Hoà thông tin.
Doanh thu du lịch phụ thuộc vào lượng khách quốc tế qua đường hàng không (chủ yếu), một phần qua đường bộ và đường thuỷ. Đây cũng chính là yếu tố để hàng không phát triển. Việc một số hãng gặp khó khăn là do còn nhiều rào cản, trong đó có vấn đề liên quan đến visa du lịch.
Ngày 15.8 tới đây, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam và Luật Nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam có nhiều thay đổi quan trọng về chính sách thị thực (visa) và thời hạn lưu trú của người nước ngoài tại Việt Nam sẽ chính thức có hiệu lực.
Theo quy định mới, thời hạn thị thực điện tử (e-visa) cho khách du lịch sẽ được nâng từ 30 lên 90 ngày. Sau khi được cấp thị thực điện tử, trong 90 ngày khách du lịch cũng được nhập, xuất cảnh không giới hạn số lần, không phải làm thủ tục cấp thị thực mới. Bên cạnh đó, công dân của nước được Việt Nam đơn phương miễn thị thực được cấp tạm trú 45 ngày (quy định trước đó là 15 ngày) và được xem xét cấp thị thực, gia hạn tạm trú theo quy định.
Cục trưởng Cục Du lịch quốc gia Việt Nam - Nguyễn Trùng Khánh cho rằng, việc Quốc hội thông qua việc sửa đổi Luật về xuất, nhập cảnh với chính sách thị thực (visa) thông thoáng cũng như tăng thời hạn lưu trú đối với người nước ngoài nhập cảnh vào Việt Nam là một trong những tín hiệu rất vui mừng đối với du lịch của Việt Nam. Song, nới lỏng visa chỉ là điều kiện cần, còn "điều kiện đủ" để du lịch Việt Nam trở nên hấp dẫn hơn, nâng cao năng lực cạnh tranh hơn, cũng như tạo sức hút mạnh mẽ hơn là phải có một loạt các giải pháp đồng bộ.
Đối với hàng không cũng vậy, visa du lịch chỉ là điều kiện cần. Một trong những vấn đề hiện nay hàng không phải đối mặt là giá nhiên liệu đầu vào tăng, chi phí sân bãi tăng, nhân công tăng nhưng giá vé vẫn áp mức trần.
Báo cáo tài chính năm qua của các hãng hàng không cho thấy không doanh nghiệp nào có lãi do gánh nặng dịch bệnh, chi phí nhiên liệu, tỉ giá và lãi suất. Do đó dù cạnh tranh gay gắt với nhau, nhưng tất cả các hãng hàng không trong nước đều chung kiến nghị cần thay đổi cơ chế điều hành giá vé máy bay nội địa; nhất là trần giá vé máy bay quá thấp đang kìm hãm sự phục hồi và tăng trưởng của ngành.
Hồi tháng 3.2023, Cục Hàng không Việt Nam đã từng đề xuất bỏ trần giá vé máy bay với các đường bay có sự cạnh tranh của 3 hãng trở lên, qua đó giúp các hãng hàng không chủ động trong việc triển khai dải giá vé linh hoạt theo từng giai đoạn. "Khi bỏ giá trần, các hãng hàng không sẽ đủ công cụ để đa dạng hóa chính sách giá vé và như vậy chúng ta sẽ có nhiều mức giá linh hoạt. Đối tượng để tiếp cận hàng không sẽ tăng lên" - lãnh đạo một hãng hàng không lên tiếng.
Tuy nhiên, tháng 6.2023, trong quá trình tham gia góp ý dự thảo Luật Giá (sửa đổi), Bộ GTVT có văn bản gửi Bộ Tài chính về giá dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa. Theo đó, Bộ GTVT đề nghị giữ nguyên như dự thảo Luật Giá: “Dịch vụ vận chuyển hành khách trên các đường bay nội địa: Bộ GTVT quyết định giá tối đa, hãng hàng không quyết định giá cụ thể”. Theo Bộ GTVT, việc không quy định giá trần đồng nghĩa với việc Nhà nước bỏ công cụ điều tiết và để doanh nghiệp toàn quyền quyết định giá cung cấp dịch vụ, các hãng hàng không hoàn toàn có thể đưa ra giá vé ở mức cao, nhất là một số tuyến có cạnh tranh hạn chế hoặc trong các giai đoạn cao điểm, điều này sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng.
Cuối tháng 6, Quốc hội thông qua Luật Giá (sửa đổi), có hiệu lực thi hành từ 1.7.2024, theo đó giá trần vé máy bay nội địa vẫn được áp dụng.
Ở góc độ khác, việc áp trần vé máy bay lại chính là điều kiện để du lịch phát triển, đặc biệt du lịch nội địa bởi chi phí vé máy bay giảm, nghĩa là cơ hội du lịch tăng lên. Vấn đề của ngành hàng không chính là tận dụng sự phục hồi của du lịch để cạnh tranh bằng số lượng khách hàng.
Chỉ có vậy, du lịch và hàng không mới đồng hành phát triển chứ không phải nghịch cảnh: Du lịch hanh thông mà hàng không vẫn khó!
