Một giải đấu không như ý
1 tuần trôi qua kể từ ngày đội tuyển Việt Nam trở thành cựu vương tại AFF Cup, những câu chuyện dư âm vẫn còn được đề cập rất nhiều. Bất chấp những phân tích, đánh giá và ngợi khen, việc tuyển Việt Nam chỉ dừng chân ở bán kết là một thất bại. Một thất bại lớn chứ không chỉ là thất bại đơn thuần.
Ai có thể diễn giải về màn trình diễn của đội tuyển Việt Nam theo cách ngắn gọn nhất? Có lẽ, nhiều người làm được vậy, nhưng để rút ra vấn đề cốt lõi cho thất bại thì không phải ai cũng xâu chuỗi được.
Trước tiên, cần nhìn lại hành trình của tuyển Việt Nam tại giải đấu để thấy rằng, có quá ít điểm nhấn tích cực. Thay vào đó là rất nhiều dấu hỏi. Người ta có thể nói gì về đội hình gần như mạnh nhất chỉ thắng Lào 2-0 ở trận ra quân? Rồi trừ trận thắng 3-0 trước Malaysia (mà về cơ bản là do đối thủ vắng những cầu thủ quan trọng), tỉ số hòa 0-0 với Indonesia diễn giải điều gì? Và rồi, những ánh mắt thất thần, những khuôn mặt ngơ ngác khi kết thúc trận thắng Campuchia 4-0 thực sự khiến suy nghĩ về viễn cảnh xấu đã xuất hiện.
Kết quả là, sau 2 lượt trận bán kết, tuyển Việt Nam thua chung cuộc 0-2. Ngay cả khi có những lời an ủi về nỗ lực ở trận lượt về, không thể tránh khỏi việc đi tìm nguyên nhân của thất bại.
Những nguyên nhân khách quan...
Phải thừa nhận một điều, so với thời điểm tuyển Việt Nam vô địch AFF Cup 2018, huấn luyện viên Park Hang-seo không có đội hình mạnh nhất tại giải đấu năm nay. Thủ môn Văn Lâm, Văn Toản, hậu vệ Trọng Hoàng, Văn Hậu đều chấn thương, tiền vệ Hùng Dũng đã có thể trở lại nhưng lại vướng thủ tục giấy tờ, trong khi ngay ở đội hình được triệu tập, Tiến Dũng, Đình Trọng cũng không có được trạng thái tốt nhất.
Đặt chân đến Singapore chuẩn bị cho giải đấu, những khó khăn liên quan đến khẩu phần ăn, điều kiện thời tiết, sinh hoạt trong bong bóng an toàn phần nào ảnh hưởng đến tâm lý các thành viên trong đội.
Bước vào giải đấu, áp lực dành cho nhà đương kim vô địch là rất lớn. Không chỉ là chuyện các đối thủ đều cố gắng hơn khi đối đầu tuyển Việt Nam mà thầy trò huấn luyện viên Park Hang-seo cũng có sức ép của riêng mình. Đó là chuyện từ chuỗi 6 trận thua liên tiếp tại vòng loại thứ ba World Cup 2022.
Mặc dù giới chuyên môn nhận định rằng, chính những thất bại trước các đối thủ mạnh sẽ đắp thêm cho các cầu thủ nhiều bài học kinh nghiệm về xử lý tình huống và bản lĩnh thi đấu, nhưng rõ ràng là sức nặng tâm lý khó cởi bỏ một cách dễ dàng. Đó có thể là một phần lý do khiến trận ra quân chỉ có chiến thắng 2-0 trước đội tuyển Lào.
Có những nguyên nhân khách quan khác có tác động lớn đến cách thể hiện của đội tuyển Việt Nam là việc không được làm quen sân National hay công tác trọng tài tại trận lượt đi vòng bán kết với Thái Lan, làm sự ức chế của các cầu thủ dâng cao...
... và chủ quan
Giữa những trở ngại khách quan, phải thấy rằng, tất cả các đội bóng đều đối mặt với khó khăn như vậy. Thế nên, cần vượt qua bằng sức mạnh tinh thần, bằng lý trí thay vì để ảnh hưởng đến cảm xúc.
Có thể nói, ở khía cạnh này, thầy trò huấn luyện viên Park Hang-seo đã làm không tốt. Thất bại của tuyển Việt Nam tại giải năm nay xuất phát từ những lý do chủ quan nhiều hơn.
Trong một nhận xét của huấn luyện viên đội tuyển Thái Lan, Alexandre Polking, ông đánh giá rằng, đội tuyển Việt Nam có lợi thế lớn là các cầu thủ được tập trung cùng nhau trong thời gian dài, được thi đấu thường xuyên để có sự gắn kết. Điều đó đúng.
Trong bối cảnh COVID-19 khiến các giải đấu trong nước phải sớm hủy bỏ, thầy Park được làm việc với các học trò nhiều hơn. Nhưng ngay cả khi xác định việc đá vòng loại thứ ba World Cup 2022 với các đối thủ mạnh là cơ hội học hỏi, ông vẫn luôn sử dụng đội hình mạnh nhất có thể. Điều đó đồng nghĩa với việc, các trụ cột như Quang Hải, Hoàng Đức, Ngọc Hải, Tuấn Anh, Duy Mạnh, Tiến Linh, Văn Thanh, Hồng Duy, Tiến Dũng phải ra sân liên tục.
Cho dù họ vẫn đang ở độ tuổi sung sức thì với một serie thất bại, tâm lý nặng nề khó tạo ra sự thanh thoát. Cũng nên nhớ rằng, giai đoạn vừa qua, có không ít trụ cột đã đánh mất phong độ nhưng vẫn được tin dùng. Đó là lúc cần các nhân tố dự bị được chia sẻ trách nhiệm, những cầu thủ trẻ có cơ hội được rèn luyện, thử lửa. Không có gì giúp cầu thủ tiến bộ nhanh bằng được thi đấu thường xuyên. Không có gì làm tăng kinh nghiệm và bản lĩnh cho họ nhanh bằng việc được cọ xát.
Có thể lấy lý do là áp lực từ sự kỳ vọng của người hâm mộ, nhưng rõ ràng, thầy Park đã tự mình làm cho áp lực đó nặng nề hơn. Người hâm mộ hiểu điều gì sẽ đến tại vòng loại World Cup nên không có chuyện quay lưng, thậm chí sẽ còn khích lệ việc sử dụng nhiều cầu thủ hơn, bởi mục tiêu cụ thể và quan trọng hơn là bảo vệ chức vô địch AFF Cup.
Áp lực với thầy Park chính là chuyện sau khi rời vòng loại World Cup và hướng đến AFF Cup, rất nhiều chuyên gia tin rằng, đội tuyển Việt Nam đã ở “đẳng cấp khác so với ao làng Đông Nam Á”. Đã ở đẳng cấp khác nghĩa là mọi trận đấu phải thể hiện được điều đó, nhưng điểm lại thì chỉ có một phần nào đó ở trận thắng Malaysia 3-0 là nói lên được vai vế. Chỉ là một phần thôi, bởi Malaysia khi đó thiếu những cầu thủ trụ cột.
Thắng Lào 2-0 là không đủ, hòa Indonesia là sự thất vọng, thắng Campuchia 4-0 được kết thúc bằng mối âu lo khi đối thủ tiếp theo là Thái Lan. Những gì tiếp theo thì đã rõ.
Ở vòng loại World Cup 2022 đã vậy, tại AFF Cup cũng vẫn thế. Thầy Park bó hẹp lựa chọn nhân sự trong cả 4 trận vòng bảng và rốt cuộc, mục tiêu giành ngôi đầu bảng B cũng không đạt được, dàn dự bị đa phần bị hạn chế thời gian thi đấu, thậm chí là không một phút nào, những phương án thay người đều đã bị đối phương nghiên cứu.
Không chỉ chuyện nhân sự, ban huấn luyện dường như cũng không tìm kiếm việc chuyển đổi sơ đồ chiến thuật để sử dụng khi cần thiết. Gặp những đối thủ như Lào và Campuchia, đâu cần phải dùng đến 3 trung vệ? Chính sự không linh hoạt trong chiến thuật đã dẫn đến việc lúng túng trong cách thay người theo diễn biến trận đấu - như trận hòa Indonesia chẳng hạn.
Trong hầu hết các trận đấu của tuyển Việt Nam tại AFF Cup, cách thức tấn công đều mang lại cảm giác trông chờ vào sự tỏa sáng của một cá nhân trong một khoảnh khắc nào đó, hoàn toàn không phải là lối chơi vận hành theo cách buộc đối thủ phải rơi vào thời điểm sai lầm rồi tung đòn kết liễu...
Thất bại đã xảy ra. Nhưng thất bại này khác với cách thất bại ở vòng loại World Cup. Nó nặng nề hơn và khiến chúng ta phải suy nghĩ nhiều hơn. Đừng để sự tự phụ giết chết chính mình với suy nghĩ chỉ là “giải đấu ao làng” và chúng ta đã ở đẳng cấp khác. Nếu đã ở đẳng cấp khác, sẽ phải là những chiến thắng thuyết phục, sự thống trị trong nhiều năm, chứ không phải 10 năm lên ngôi 1 lần rồi “con hát mẹ khen hay”.
Đón nhận và rút ra bài học kinh nghiệm thế nào cho hành trình phía trước, đó là việc của thầy Park, của những người làm bóng đá Việt Nam và những người hâm mộ chân chính.
