Khi quyết định gác lại tất cả mọi việc của cuộc sống bộn bề để thực hiện chuyến đi dài một mình, thường vào lúc đó, người ta vừa trải qua một cú sốc, hoặc cảm thấy cô đơn, trống rỗng. Chị thì sao?
- Mỗi người chúng ta đều có những bộn bề của cuộc sống với đủ thứ xung quanh từ những cái chung đến riêng, từ xã hội đến gia đình. Nhưng một lúc nào đó, vào một thời điểm trong cuộc sống, chúng ta nhận ra tất cả bộn bề ấy có vẻ vô nghĩa khi ta không tìm thấy mình ở đâu trong thứ mà ta gọi là cuộc đời.
Trong những cảm giác về sự tiêu cực thì có lẽ cái đáng sợ nhất không phải là nỗi buồn hay sự cô đơn mà là sự trống rỗng. Tôi vốn là một người khép kín, sống hơi tách biệt với mọi người xung quanh. Thậm chí đã có người nói tôi có xu hướng bị tự kỷ.
Tôi dừng việc đi hát, biểu diễn trên sân khấu vì tôi chưa bao giờ thấy mình thuộc về nó. Tôi không thấy mình hạnh phúc vì những khoảnh khắc khi sân khấu sáng đèn. Ngay kể cả việc đơn giản với nghệ sĩ, với phụ nữ là trang điểm tôi cũng không thấy mình tự tin hơn.
Vì sao?
- Có lẽ chất “cố hữu” đôi khi hơi cực đoan của người con gái xứ Nghệ như tôi đã ăn sâu trong máu. Bởi vậy, điều gì khiến tôi không được là mình ở trong đó, chắc chắn tôi thà thu hẹp để chiêm nghiệm về mình hơn là cố sống với nó cho qua ngày.
Tôi nói mình cực đoan vì điều tôi đã định sẽ không ai, không điều gì có thể thay đổi. Với chuyến đi này, tôi không trốn chạy nỗi buồn hay sự cô đơn mà tôi đang dành thời gian sống với chính mình.
Và chuyến đi của tôi đúng là để đổ đầy hạnh phúc khi mỗi ngày tôi biết một địa điểm mới, một câu chuyện văn hoá mới, và đáng trân quý hơn đó là gặp gỡ những con người mới. Tất cả những điều ấy khiến tôi muốn đặt tên, đó là văn hoá tình người.
Có câu nói tôi rất thích: Hạnh phúc là hành trình chứ không phải đích đến. Và “99 ngày xuyên Việt cùng Mai” chính là hành trình hạnh phúc.
Cuộc sống thường nhật với chuỗi công việc lo toan, mưu sinh, kiếm tiền, gặp gỡ... thường rất khó thu xếp để dừng lại. Điều gì thúc đẩy để chị có thể thu xếp cho một chuyến đi dài 99 ngày một mình?
- Tôi vẫn hay nói với bạn bè, hai năm vừa qua, khi tất cả chúng ta đều đang sống trong rất nhiều khó khăn đến từ sự ảnh hưởng của đại dịch thì tôi đã rất may mắn khi chọn cách “hạ cánh” sớm cho mình.
Tôi rời tất cả công việc trước đây một năm, về sống ở ngoại thành để có sự yên lành, trong sạch cả về không gian và nội tâm của mình. Tôi bỏ lại công việc ở thành thị để về quê sống cùng con trai khi con tôi đang trong giai đoạn khủng hoảng tuổi dậy thì, là lúc cần tôi nhất. Chính những khó khăn trong đời sống của con mà tôi đã thấy những thứ rất giản đơn trở nên quan trọng, đó là khi nắm tay con trai đi bộ trong vườn và ngồi xem vài bộ phim để tán gẫu cùng nhau.
Nói như vậy để chia sẻ rằng, để đi được chuyến đi này tôi đã có cả năm để sắp xếp cuộc sống cá nhân, dàn xếp những bộn bề thật ổn thoả.
Chị dừng ca hát, nghỉ việc ở VTV, trải qua đổ vỡ hôn nhân... Nhưng, tôi có cảm giác, sự ra đi của nhạc sĩ An Thuyên mới là cú sốc lớn nhất với chị. Sau cú sốc này, dường như chị trở thành một con người khác?
- Khi ba tôi ra đi, tôi mới thực sự hiểu thế nào là biến cố. Ba ra đi quá đột ngột nên tôi không hề có sự chuẩn bị nào. Đôi khi tôi nghĩ nếu ba có bệnh trước sẽ giống như được thông báo có thể đỡ sốc hơn không?
Đến giờ là 7 năm rồi mà tôi vẫn nhớ như in cảm giác lần cuối ôm ba vào lòng. Tôi vẫn thèm cảm giác ăn bữa cơm chiều cùng ba và gia đình. Từng đó năm trôi qua, tôi vẫn chảy nước mắt mỗi lần nhắc đến chuyện này.
Tôi đã rất kiên cường trước mặt mọi người nhưng đã có rất nhiều lần tôi đã khóc nức nở như một đứa trẻ chạy về mách ba khi tôi gặp chuyện buồn... Nhưng điều tôi nhận ra là càng ngày tôi càng giống ba, giống tính cách của ông.
Nhiều người nói chắc ba tôi để lại nhiều tài sản lắm. Nhưng nhiều người đến thăm ông sẽ nhớ ngôi nhà tập thể 60m2 mà ba mẹ tôi vẫn sống mấy chục năm qua. “Gia sản” ba để lại cho tôi lớn nhất đó là nhân cách của một con người đáng kính trong xã hội.
Trong chuyến đi của mình, khi nhiều đồng bào biết tôi là con gái của nhạc sĩ An Thuyên ai cũng hết lời ngợi khen ông. Và tôi đùa vui “tên tuổi ba đã như tấm visa để tôi đến được nhiều nơi, gần gũi được hơn với nhiều người”.
Khi ba mất tôi thấy bài học lớn về sự vô thường mà tôi đã được học từ các bậc thầy. Ba tôi có mọi thứ. Mọi thứ đáng để tự hào, để là mơ ước của nhiều người.
Nhưng khi ba ra đi, tất thảy đều trở nên hư không, chẳng thể mang được gì. Vậy, nếu tôi vẫn tiếp tục bám theo hư danh, vật chất... liệu có khiến tôi hạnh phúc hơn không? Có khiến tôi tạo nên khối tài sản khổng lồ mang theo được không? Chắc chắn không.
Ba ra đi tôi hiểu thế nào biến cố. Hiểu thế nào là vô thường. Từ đó tôi sống chậm hơn, mỉm cười với mọi điều đến với mình dù đó là những vết thương hay đau khổ. Tôi nhận ra những hạnh phúc đến từ những điều cực kì nhỏ bé mà tôi gặp.
Thật khó hình dung ở những cung đường vời vợi như Tây Bắc, Đông Bắc, chị chỉ có một mình. Sau hơn 40 ngày đã đi, chị có được những gì?
- Tôi nhớ hình ảnh của một người phụ nữ Thái ở Yên Châu (Sơn La) hái lá, đun nước, múc từng gáo gội đầu cho tôi. Tôi nhớ mãi cái mùi lá thơm thơm bên bếp củi chiều hôm ấy.
Tôi nhớ khoảnh khắc nước mắt tôi muốn trào ra khi vợ chồng cô chú ấy đặt cái thố bằng mây đựng cơm và đĩa gạo muối, ớt lên mâm và nói đấy là cách chủ nhà họ muốn giữ chân người khách mình yêu mến.
Tôi nhớ những đứa trẻ người Kháng và tôi tíu tít bên chân cầu Pá Uôn khi chờ đến giờ cơm chiều. Tôi nhớ cô bạn mới quen dúi vào tay tôi xách bánh chưng chay mà cô ấy tự tay gói để tôi mang theo dọc đường.
Tôi nhớ cụ bà người Kháng - Bà Phớ - nhắn tin mong được làm cánh chim để bay theo phù hộ cho tôi. Tôi nhớ những người lính biên phòng A Pa Chải, Nậm Kè đã chăm chút cho tôi những bữa ăn chay rất ngon từ rất nhiều loại rau sẵn trong vườn.
Ai đó đã ví hành trình của một chuyến đi cũng giống như hành trình của một cuộc đời. Tự chúng ta sẽ phải đối mặt, xử lý với những khó khăn, nguy hiểm, đối diện với nỗi sợ từ bên trong, và tự chữa lành những nỗi đau của mình. Trên suốt hành trình 99 ngày, hẳn chị sẽ không thể khỏa lấp khoảng trống bằng âm nhạc, camera... mà còn có cả ký ức, cả những điều cần phải ở một mình để nhớ và để đối diện?
- Trong quan điểm của Phật giáo đã nói về vô thường. Sự vô thường đển từ thân tâm cảnh, từ chính những gì mình có thể nhìn thấy, cảm nhận được. Mỗi kí ức đã qua nếu có dịp gặp lại sẽ mang cho mình những xúc cảm rất khác nhau.
ôi đã khóc khá nhiều khi đến cầu Pá Uôn - Quỳnh Nhai. Nơi đó gợi lại cho tôi rất nhiều ký ức đã có ở đây. Đó không phải kí ức buồn mà có lẽ là sự luyến tiếc về những gì đẹp nhất đã trôi qua. Hay có những khi tôi vô tình nghe lại những câu chuyện về ba từ những người nghệ nhân đã khiến tôi xúc động và nhớ ba vô cùng.
Ở tuổi của mình, chị có nghĩ chị đã phải trải qua quá nhiều biến cố so với chiều dài cuộc đời đã sống?
- Biến cố lớn nhất của tôi đó chính là sự ra đi của ba tôi. Sự ra đi đó không chỉ đơn thuần là mất mát. Đó là sự tiếc nuối của những điều mình mong muốn làm mà không bao giờ còn cơ hội nữa. Còn tất cả những chuyện khác chỉ là những sự trả vay của đời người mà thôi, bởi tôi luôn nhìn cuộc sống của mình dưới lăng kính của một Phật tử. Hoan hỉ với mọi điều đến và đi.
Tôi thích một câu trong cuốn sách của Đức Pháp Vương Gyalwang Drukpa: Bạn không cần phải có lý do để hạnh phúc bởi hạnh phúc chính là bản chất của bạn. Hạnh phúc không phải thứ để chúng ta theo đuổi hay đánh đổi. Đừng đóng hộp hạnh phúc và dán nhãn “chỉ dùng trong những dịp đặc biệt”.
