Trước đó, 15.12.2017, báo Lao Động đã đăng bài "Nhà máy Soda Chu Lai, Quảng Nam ngưng hoạt động: Hai ngàn tỉ đồng vay ngân hàng nguy cơ thành nợ xấu", phản ánh “Nhà máy ngàn tỉ” - Soda Chu Lai, Quảng Nam “đắp chiếu” hơn 1 năm nay. 5 tổ chức tín dụng, trong đó gồm 4 chi nhánh của Ngân hàng NNPTNT –Agribank và Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại Chúng VN – PVcom bank đã phải cử cán bộ cắm trại, giữ "đống sắt" lạnh.
Ngưng hoạt động kéo dài, Nhà máy Soda đang gỉ sét từng ngày, không chỉ khiến hàng trăm công nhân khó đòi được nợ lương, mà hơn 2 ngàn tỉ đồng vay từ Agribank và PVcom bank đang có nguy cơ thành nợ khó đòi…
Trước thông tin báo nêu, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu UBND tỉnh Quảng Nam kiểm tra, làm rõ, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 15.2.2018.
Như Lao Động đã thông tin, Nhà máy sản xuất soda Chu Lai là một trong những dự án trọng điểm, được Khu Kinh tế mở Chu Lai, Quảng Nam “rải thảm đỏ”, đón chào ở thời điểm 2010. Trong khi nhu cầu nguyên liệu soda phục vụ cho sản xuất công nghiệp tại Việt Nam lên đến gần cả triệu tấn mỗi năm, lại phải hoàn toàn nhập khẩu, thì việc ra đời nhà máy đầu tiên cả nước sản xuất soda với công suất 200 ngàn tấn/năm được đánh giá đầy tiềm năng. Đặc biệt, đối với tỉnh nghèo, vừa chia tách như Quảng Nam lúc đó, thì việc xuất hiện của nhà máy với những hứa hẹn tháng 2.2012 hoạt động, giải quyết hơn 400 lao động địa phương, đóng ngân sách hơn 60 tỉ đồng/năm… đã làm hấp dẫn cả chính quyền lẫn các ngân hàng.
Đó cũng là một trong những lý do khiến Ngân hàng Nông nghiệp phát triển nông thôn VN – Agribank đã dốc hầu bao từ 5 chi nhánh trên toàn quốc gồm Quảng Nam, Bình Định, Phú Yên và Tuyên Quang để cho dự án này vay đến 1.600 tỉ đồng. Ngoài ra, Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại Chúng VN – PVcom bank cũng góp thêm 400 tỉ cho dự án “béo bở” này.
Tháng 4.2010, Nhà máy soda Chu Lai khởi công trên diện tích 60 ha tại KCN Bắc Chu Lai, với số vốn đầu tư khoảng 100 triệu USD (gần 2.300 tỉ đồng). Sau không khí hồ hởi đón chào, dự án ngàn tỉ này rơi vào cảnh ì ạch xây dựng và mất đến 5 năm chậm trễ.
Ngay khi hoạt động, NM Soda Chu Lai đã gây ô nhiễm nghiêm trọng cả về tiếng ồn, bụi bẩn và nước thải. Chính quyền kiểm tra, Tổng Cục Môi trường – Bộ TNMT vào thanh tra, kết luận hệ thống xử lý thải không đảm bảo, xử phạt đến 730 triệu đồng thời điểm cuối 2015. Tuy vậy, NM đã không thể khắc phục hoàn toàn ô nhiễm, nên chỉ tái khởi động trở lại vài tháng thì Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Huỳnh Khánh Toàn phải ra quyết định dừng hoạt động nhà máy từ 8.2016. Hiện vẫn chưa có giải pháp hữu hiệu trước tình trạng "đắp chiếu" của nhà máy và hàng ngàn tỷ đồng vốn vay ngân hàng đang có nguy cơ khó đòi.
