Nhiều bổ sung quan trọng
Với việc sửa đổi và bổ sung nhiều nội dung quan trọng về phạm vi, điều kiện, lãi suất và phương thức phát hành TPDN, dự thảo quy định trái phiếu riêng lẻ chỉ được phát hành và giao dịch trong phạm vi 100 nhà đầu tư, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp trong suốt vòng đời của trái phiếu. Theo lý giải của cơ quan soạn thảo, quy định này nhằm giảm bớt tình trạng doanh nghiệp chia nhỏ thành nhiều đợt phát hành và nhiều mã trái phiếu. Đáng chú ý, dự thảo cũng bổ sung nhiều về điều kiện phát hành và hồ sơ phát hành TPDN, nhằm hạn chế tình trạng doanh nghiệp có quy mô vốn nhỏ phát hành trái phiếu với khối lượng lớn, tiềm ẩn rủi ro cho cả doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư mua trái phiếu.
Cụ thể, dự thảo Nghị định bổ sung quy định về khối lượng trái phiếu được phát hành đảm bảo dư nợ trái phiếu phát hành riêng lẻ không vượt quá 3 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính quý gần nhất cung cấp. Trường hợp doanh nghiệp muốn phát hành trái phiếu vượt quá 3 lần vốn chủ sở hữu thì lựa chọn kênh phát hành ra công chúng, với tiêu chuẩn, điều kiện cao hơn và công khai, minh bạch hơn. Về tần suất phát hành, các đợt phát hành phải cách nhau tối thiểu 6 tháng và quy định trái phiếu phát hành trong mỗi đợt phải có cùng điều kiện, điều khoản. Về lãi suất phát hành, dự thảo bổ sung quy định về trần lãi suất phát hành theo quy định tại điều 468 Luật Dân sự năm 2015 (không quá 20%/năm) và quy định chi phí trả lãi trái phiếu là chi phí lãi vay của doanh nghiệp khi xác định thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định pháp luật về thuế. Doanh nghiệp vì vậy sẽ không thể phát hành trái phiếu với lãi suất quá cao, ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động thị trường vốn.
Một nội dung đáng chú ý khác là dự thảo buộc các doanh nghiệp phát hành phải có tổ chức phát hành là các công ty chứng khoán được phép thực hiện hoạt động tư vấn, trừ trường hợp tổ chức phát hành là công ty chứng khoán.
Vốn 1 đồng, phát hành cả 100 đồng
Trong các sửa đổi, bổ sung trên đây, các quy định về giới hạn phạm vi và khối lượng phát hành trái phiếu riêng lẻ được đặc biệt quan tâm bởi nếu được ban hành, các nội dung này sẽ có tác động rất lớn tới thị trường. Thực tế theo số liệu thống kê từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, chỉ trong 11 tháng đầu năm 2019 có tới 28/177 doanh nghiệp có khối lượng phát hành trái phiếu vượt quá 3 lần vốn chủ sở hữu (chiếm 27,8% tổng khối lượng phát hành). Trong số này có 11 doanh nghiệp có khối lượng phát hành vượt 50 lần vốn chủ sở hữu, 6 doanh nghiệp có khối lượng phát hành vượt 100 lần vốn chủ sở hữu. “Thậm chí trong số các doanh nghiệp phát hành trái phiếu với khối lượng lớn, một số doanh nghiệp không làm rõ mục đích sử dụng vốn và phương án bố trí nguồn thanh toán gốc, lãi trái phiếu” - Bộ Tài chính khẳng định.
Chính vì vậy theo đại diện Bộ Tài chính, quy định giới hạn trong phạm vi 100 nhà đầu tư là nhằm hướng đến bảo vệ các nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ mua TPDN khi chưa nắm bắt được đầy đủ thông tin, không có kinh nghiệm đầu tư và khả năng phân tích rủi ro. Giải thích về quy định khối lượng trái phiếu được phát hành đảm bảo dư nợ trái phiếu phát hành riêng lẻ không vượt quá 3 lần vốn chủ sở hữu, cơ quan soạn thảo cho rằng, việc này sẽ hạn chế tình trạng doanh nghiệp có quy mô vốn nhỏ phát hành trái phiếu với khối lượng lớn tiềm ẩn rủi ro cho cả doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư mua trái phiếu, phù hợp với định hướng quản lý tình trạng vốn mỏng và chi phí lãi vay, chuyển giá của các doanh nghiệp có giao dịch liên kết.
“Việc hạn chế khối lượng trái phiếu phát hành riêng lẻ cũng sẽ góp phần khuyến khích các doanh nghiệp chuyển sang kênh phát hành ra công chúng, tăng cường công khai và minh bạch cho thị trường” - Bộ Tài chính phân tích.
Các quy định mới trên đây theo lý giải của Bộ Tài chính sẽ là những giải pháp mang tính cấp bách để quản lý, giám sát thị trường TPDN trong bối cảnh thị trường tăng trưởng nóng, các doanh nghiệp có xu hướng dịch chuyển vốn huy động từ kênh tín dụng ngân hàng sang kênh phát hành TPDN riêng lẻ. Bản dự thảo này hiện đã được gửi xin ý kiến tới nhiều bộ ngành, trong đó Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) dự kiến hoàn tất việc tiếp nhận ý kiến của đại diện doanh nghiệp và các hiệp hội trong tháng 1.2020.
* Hồi cuối năm 2019, Bộ Tài chính cũng chính thức có khuyến nghị các nhà đầu tư TPDN, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân không mua TPDN chỉ vì lãi suất cao. Khi mua TPDN, nhà đầu tư cần nắm rõ các thông tin gồm doanh nghiệp phát hành, mục đích phát hành, tài sản đảm bảo, cam kết của chủ thể phát hành đối với trái phiếu và kỳ hạn, phương thức trả nợ gốc, lãi, tình hình tài chính và việc sử dụng vốn từ phát hành trái phiếu của doanh nghiệp phát hành.
* Theo thống kê công bố từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội và từ các doanh nghiệp, trong năm 2019, có 211 doanh nghiệp thực hiện chào bán tổng cộng 300.588 tỉ đồng trái phiếu, chia làm 807 đợt phát hành, trong đó có 12 đợt phát hành không thành công. Tổng số trái phiếu phát hành cả năm là 280.141 tỉ đồng, tương đương 93,2% giá trị chào bán và tăng 25% so với năm 2018.
