Năm 2023: Liệu giá bán lẻ điện có tăng đến 15%?

Cần xem xét điều chỉnh giá bán điện ở mức phù hợp

Từ ngày 3.2, áp dụng khung giá bán lẻ điện bình quân (chưa gồm thuế VAT) tối thiểu là 1.826,22 đồng/kWh; và giá tối đa là 2.444,09 đồng/kWh. Khung giá tối thiểu tăng 220 đồng/kWh, giá tối đa tăng 538 đồng/kWh so với mức khung cũ.

Khung này cùng với kết quả kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện 2022 sẽ là cơ sở để Bộ Công Thương ra quyết định về giá bán lẻ điện bình quân sẽ áp dụng năm nay.

Bình luận về khung giá mới, ông Nguyễn Tiến Thỏa - Chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam, nguyên Cục trưởng Cục quản lý giá (Bộ Tài chính) - cho rằng, ở nước ta, chi phí nhiên liệu nhập khẩu để sản xuất điện cũng tăng theo giá thế giới, do đó đã làm cho chi phí phát điện tăng theo. Tính toán cho thấy chi phí phát điện chiếm tới 80% trong giá bán điện.

Cụ thể, giá than thế giới năm 2022 đã tăng gấp 6 lần so với năm 2020 và tăng gấp khoảng 2,6 lần so với năm 2021. Việc giá than nhập khẩu tăng đã làm cho chi phí mua điện từ các nhà máy sử dụng than nhập khẩu và các nhà máy điện sử dụng than pha trộn giữa than nhập khẩu và trong nước năm 2022 tăng khoảng 25% so với năm 2021, tức là từ khoảng 1.635 đồng/kWh lên 2.043 đồng kWh.

Đối với giá dầu (là cơ sở để tính toán giá khí cho các nhà máy sử dụng nhiên liệu khí), năm 2022 tăng khoảng 2,2 lần so với năm 2020 và tăng khoảng 1,3 lần so với năm 2021. Việc tăng giá đó đã làm cho giá điện bình quân của các nhà máy tua bin khí tăng khoảng 11,31%, tức là từ khoảng 1.620 đồng/kWh lên 1.843 đồng/kWh.

Khi chi phí sản xuất kinh doanh điện tăng, trong khi giá bán điện bình quân hiện hành giữ ổn định từ năm 2019 cho đến nay. Điều này đã làm cho giá hiện hành không bù đắp được chi phí sản xuất kinh doanh, dẫn đến ngành Điện gặp khá nhiều khó khăn. Sản xuất kinh doanh bị lỗ là điều không tránh khỏi.

"Nếu không điều chỉnh giá bán điện thì ngành điện sẽ thua lỗ, dòng tiền sẽ âm và không có tiền để thanh toán cho việc mua điện cho các đơn vị phát điện", ông Thỏa nói và nhấn mạnh, tài chính âm của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ ảnh hưởng đến an ninh năng lượng, thu hút đầu tư của phát điện, truyền tải, phân phối điện. Trong hoàn cảnh đó, tác động của điều chỉnh giá điện không trừ một ngành nào, lĩnh vực nào.

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý, tăng mức nào là một câu hỏi khó và cần tính toán kỹ. Nếu thực hiện ngay và đúng nguyên tắc Luật Giá là "giá phải đủ bù đắp chi phí sản xuất kinh doanh cho ngành điện" thì mức phải tăng khoảng 15% so với giá bán hiện hành.

Song, vị chuyên gia lo lắng, mức tăng 15% sẽ tác động khá mạnh đến đời sống người dân và lạm phát.

Theo ông Thỏa, nếu tăng 15% giá điện thì đẩy lạm phát trực tiếp vòng 1 tăng 0,5%, chưa kể đến tác động đến vòng 2, đẩy giá thành sản xuất thép tăng 0,9%; xi măng tăng 2,25%, giá thành dệt may tăng 1,95%. Đó là những ngành sử dụng nhiều điện.

Chia lộ trình tăng giá điện làm 2 đợt

Vì thế, để giảm thiểu tác động, Chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam đề xuất, có thể chia lộ trình tăng giá điện làm 2 đợt, mỗi đợt tăng 7-8%.

"Với mức điều chỉnh này chỉ đẩy lạm phát vòng 1 của đợt 1 tăng 0,2%", ông Thỏa nói và góp ý: Chúng ta tính toán, theo dõi, nếu những tháng cuối năm tình hình thuận lợi, kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát kiểm soát trong mục tiêu đề ra thì chúng ta có thể điều chỉnh giá đợt 2.

Ngoài ra, vị chuyên gia cho rằng, nhà nước cũng cần phải có giải pháp tổng thể để bình ổn giá, ngăn ngừa tác động từ việc tăng giá điện đến mặt bằng giá của nền kinh tế, các hàng hóa dịch vụ khác, tránh việc lợi dụng tăng giá điện để đẩy mặt bằng giá lên, ảnh hưởng đến mục tiêu kiểm soát lạm phát.

Còn ngành điện, phải tiếp tục kiểm soát tiết kiệm chi phí thông qua các biện pháp nâng cao năng lực quản trị, hiệu quả sản xuất kinh doanh. Bên cạnh việc tăng giá điện, một số ý kiến cho rằng, EVN có thể chọn mua nguồn điện giá rẻ để giảm chi phí.

TS Nguyễn Hồng Minh - nguyên Trưởng khoa Đầu tư, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân - cho biết, trước khi tăng giá điện, phải tính đến phương án lạm phát, vì điện chiếm tỉ trọng tương đối nhiều trong cả nền sản xuất, tiêu dùng cũng như đời sống, sinh hoạt của người dân.

"Giá điện tăng sẽ kéo theo một loạt hàng hóa, dịch vụ khác tăng theo. Do vậy cần phải đánh giá thận trọng việc nếu tăng giá điện thì bức tranh chung của nền kinh tế sẽ thế nào", TS Nguyễn Hồng Minh nói.