Đề án đầu tiên trên thế giới
Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu hécta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2030” (gọi tắt là Đề án) chính thức khởi động. Đây được xem là bước ngoặt của ngành hàng lúa gạo Việt Nam chuyển từ tư duy sản xuất sản lượng sang sản xuất chất lượng, vừa đảm bảo được tăng trưởng xanh trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) Lê Minh Hoan, mục tiêu Đề án nhằm hình thành 1 triệu hécta vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện các cam kết của Việt Nam với quốc tế. Quan trọng nhất là tạo ra sinh kế và định hướng phát triển bền vững cho người nông dân trồng lúa.
“Đề án chính là từng nấc thang đưa người trồng lúa đến với sự thịnh vượng” - ông Hoan nói và cho biết thêm, Đề án sẽ thí điểm tại ĐBSCL, sau đó được mở rộng ra toàn quốc, hướng tới mục tiêu đưa "Phát triển xanh, giảm phát thải, chất lượng cao" trở thành thương hiệu của lúa gạo Việt Nam.
Tiến sĩ Cao Đức Phát - Chủ tịch Hội đồng thành viên Viện Nghiên cứu Lúa gạo quốc tế - chia sẻ: Đây là Đề án đầu tiên trên thế giới, khi thực hiện sẽ giải quyết đồng thời 3 vấn đề lớn đang đặt ra đối với ngành lúa gạo thế giới và Việt Nam. Đó là tăng sản lượng lúa gạo, tăng thu nhập cho nông dân trồng lúa, thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu.
Trồng lúa không chỉ lấy gạo mà còn bán tín chỉ carbon
Một trong những điểm nổi bật của Đề án là tập trung thí điểm các chính sách mới như chi trả tín chỉ Carbon dựa trên kết quả, tận dụng tối đa phụ phẩm từ sản xuất lúa gạo...
Theo Bộ NNPTNT, trung bình sản xuất 1 tấn lúa tạo ra 0,6 tấn rơm, với giá bình quân 300.000 đồng/tấn rơm thì sẽ thu được thêm trên 2.000 tỉ đồng/năm nếu đạt tỉ lệ 100% rơm được thu gom và bán ra ngoài. Với việc quản lý rơm rạ tốt hơn, được thu gom và tái sử dụng sẽ không gây tác hại xấu đến môi trường mà còn góp phần tăng giá trị.
Theo ông Cao Thăng Bình - chuyên gia cao cấp về nông nghiệp của Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam - cho biết, nguồn phát thải khí từ trồng lúa khoảng 49,6 triệu tấn CO2 mỗi năm. Đây là nguồn nguyên liệu dồi dào để “làm giàu”.
"Ngoài buôn bán lúa gạo thì sắp tới là buôn bán Carbon, có như thế mới nâng cao thu nhập cho người trồng lúa và đóng góp chung cho quốc gia. Khi ấy, hạt gạo Việt Nam sẽ mang thương hiệu mới - đó là thương hiệu về chất lượng cao và phát thải thấp. Qua đó, chứng tỏ Việt Nam là một quốc gia sản xuất và cung cấp lương thực cho thế giới một cách có trách nhiệm" - ông Bình nhấn mạnh.
Theo ông Huỳnh Văn Thòn - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn Lộc Trời, việc cấp tín chỉ carbon sẽ góp phần giảm lượng giảm khí phát thải, đồng thời nông dân sẽ có thêm nguồn thu nhập để tái đầu tư sản xuất. Ông Thòn dẫn chứng với 5 triệu tấn trấu thu gom được từ 43 triệu tấn lúa thì có thể làm ra 25 triệu tấn Polyme sinh học mang lại khoảng 50 - 52 tỉ USD, lợi nhuận mang về khoảng 3 - 3,5 tỉ USD.
Bà Carolyn Turk - Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam - cho biết, WB cam kết sẽ đồng hành và hỗ trợ Đề án thông qua các cơ chế để Việt Nam có thể tham gia thị trường Carbon tự nguyện.
Đề án "Phát triển bền vững 1 triệu hécta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030" được chính thức khởi động vào ngày 12.12.2023 với mục tiêu đến năm 2025 đạt trên 500.000ha (sản lượng khoảng 6,2 triệu tấn lúa) và đạt 1 triệu hécta vào năm 2030 (sản lượng đạt khoảng 12,5 triệu tấn lúa) đồng thời giảm 20% chi phí sản xuất sẽ góp phần giảm khoảng 9.500 tỉ đồng cho các hộ trồng lúa (với sản lượng 13 triệu tấn lúa).
