Khó ổn định được thị trường nếu chưa quản lý tốt vấn đề chiết khấu
Từ 15h chiều 11.11, giá RON 95-III tăng lên 23.860 đồng một lít; E5 RON 92 là 22.710 đồng một lít. Các mặt hàng dầu cũng tăng, trừ dầu diesel giảm 90 đồng về còn 24.980 đồng một lít. Dầu hoả có mức giá mới là 24.740 đồng một lít; dầu mazut là 14.760 đồng một kg.
Lý giải về diễn biến giá xăng dầu trong kỳ điều chỉnh lần này, đại diện Bộ Công Thương cho biết, nhà điều hành đã điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về cảng Việt Nam để tính giá cơ sở xăng dầu.
"Việc điều chỉnh này tác động làm tăng mức giá cơ sở đối với mặt hàng xăng E5RON 92 tăng 22 đồng/lít; xăng RON95 tăng 149 đồng/lít; dầu điêzen 0,05S tăng 726 đồng/lít; dầu hỏa tăng 47 đồng/lít; dầu mazut 180cst 3,5S không tăng" - Bộ Công Thương nhận định.
Nhận định về vấn đề này, trao đổi với Lao Động, TS Giang Chấn Tây - Giám đốc Công ty TNHH Xăng dầu Bội Ngọc (Trà Vinh) - cho rằng, việc nâng chi phí chưa giải quyết triệt để các khâu phân phối xăng dầu có liên quan khiến thị trường xăng dầu thiếu hụt.
Theo ông, việc nâng chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam để tính giá cơ sở xăng dầu chẳng qua là chi phí tính chưa đủ với thực tế, nên bây giờ tính bù vào khoảng thâm hụt đơn thuần về phí vận chuyển.
Để giải quyết dứt điểm những bất cập về thị trường xăng dầu, ông cho hay, điều quan trọng phải tính lại công thức giá cơ sở, xác định lại cả chi phí khâu bán lẻ và lợi nhuận định mức cho khâu bán lẻ.
"Có đến 17.000 cửa hàng bán lẻ mà chưa quản lý tốt vấn đề chiết khấu thì khó ổn định được thị trường. Xăng dầu mua bán theo hệ thống, do vậy cần phải được quản lý xuyên suốt hết hệ thống" - Giám đốc Công ty TNHH Xăng dầu Bội Ngọc nói.
Theo vị này, hiện công thức tính của liên bộ chỉ đúng và áp dụng được khi giá luôn luôn tăng. Lúc giá xăng dầu giảm, lẽ ra người dân và doanh nghiệp được hưởng lợi, ngược lại phải chịu cảnh thiếu hụt cục bộ nguồn cung xăng dầu.
Công thức tính giá cơ sở, theo TS Giang Chấn Tây, cần lấy giá thành thực tế bình quân của doanh nghiệp đầu mối báo cáo về liên bộ trước khi chuẩn bị điều chỉnh giá bán lẻ.
Tiếp đó, có thể chọn 15 doanh nghiệp hoạt động ổn định và thường xuyên nhất cộng chung lại, chia cho 15 sẽ ra giá thành bình quân chung của một lít xăng cơ bản nhất.
Hoặc do Bộ Công Thương thu thập thống kê giá xăng dầu và tự định mức chi phí kinh doanh trên cơ sở chi phí thực tế mà doanh nghiệp đầu mối báo cáo, nhưng không nhỏ hơn chi phí hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Đồng thời, có thời gian điều chỉnh chi phí không quá 60 ngày để đảm bảo chi phí định mức gần sát với thực tế của doanh nghiệp.
Giá trị hàng tồn kho phải được tính theo bình quân gia quyền để đưa vào giá vốn ít nhất 30 ngày phát sinh trước đó. Bởi bất kỳ doanh nghiệp nào khi nhập hàng phải mất thời gian (hàng tháng) mới đưa xăng dầu vào phân phối lưu thông, sử dụng; doanh nghiệp nào cũng có lượng hàng tồn kho cần được tính đúng, tính đủ giá trị khi kết chuyển vào giá vốn theo đúng nguyên tắc và Luật kế toán, nếu không sẽ lời giả mà lỗ thật.
Nếu chu kỳ 10 ngày điều chỉnh giá thì đó được xem là khoảng thời gian phát sinh và cộng với 20 ngày của giá mua bình quân trước đó.
Nếu 5 ngày điều chỉnh giá thì khoảng thời gian 5 ngày được xem là cập nhật giá phát sinh và cộng với 25 ngày của giá mua bình quân trước đó.
Tiếp theo là cộng lợi nhuận định mức cho công ty đầu mối. Rồi tính chiết khấu cho đại lý bán lẻ bằng cách cộng thêm 7% (3,5% là điểm hòa vốn; 3,5% là lợi nhuận thấp nhất được hưởng để bảo toàn vốn và phát triển) của giá bán được tính theo kết quả trên để tính chiết khấu cho đại lý bán lẻ thì sẽ ra giá bán lẻ hiện hành tại thời điểm đó.
Điều chỉnh chi phí sớm giúp doanh nghiệp bớt khó khăn
Ông Bùi Ngọc Bảo - Chủ tịch Hiệp hội xăng dầu Việt Nam - cho biết, trong chi phí kinh doanh xăng dầu có 2 phần chính. Thứ nhất là chi phí tạo nguồn là chi phí mà cơ quan quản lý nhà nước đang bàn, đang điều chỉnh, là phần giá vốn được doanh nghiệp thực hiện theo quy định của Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu. Những chi phí này được doanh nghiệp tổng kết lại sau 6 tháng thực hiện và báo cáo lên liên bộ.
Thứ 2 là chi phí liên quan đến chiết khấu - đó là chi phí lưu thông. Loại chi phí này được xác định từ năm 2014 khi ban hành Nghị định 83 cho đến giờ vẫn áp dụng là 1.350 đồng chưa thay đổi.
"Thực tế mức chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam là chi phí doanh nghiệp đã bỏ ra, đã thực hiện từ tháng 7, 8 và 9 vừa qua. Có điểm đáng ghi nhận là liên Bộ Tài chính - Công Thương đã quyết định làm sớm hơn, điều chỉnh ngay trong ngày 11.11, thay vì đợi đến ngày 1.1.2023 mới điều chỉnh.
Việc điều chỉnh sớm sẽ giúp giải quyết 1 phần khó khăn cho doanh nghiệp. Song, quan trọng nhất vẫn là khoản chênh lệch tính vào giá, phụ phí premium khi doanh nghiệp mua trong những hợp đồng tháng 11, 12 không phải là 5-6 USD mà là 11 USD, nên doanh nghiệp vẫn đang còn lỗ tương ứng 5-6 USD/ thùng. Đây là vấn đề cần phải xem xét để giải quyết thấu đáo trong thời gian tới” - ông Bảo nêu.
Để thị trường xăng dầu Việt Nam vận hành ổn định thời gian tới, theo PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh, trước mắt nên rà soát lại tất cả kế hoạch từ nhập khẩu đến tiêu thụ của các địa phương trong những tháng cuối năm và đầu năm 2023. Từ đó, có những kế hoạch nhập khẩu hoặc nhập hàng để đáp ứng nhu cầu nhằm thỏa mãn đến mức tối đa nhu cầu về sản lượng.
