Một năm nhìn lại
Theo thông tin từ Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), trong năm 2022, các doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ tổng cộng 420 đợt với trị giá xấp xỉ 244.565 tỉ đồng, chiếm 96% tổng giá trị phát hành, giảm 66% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nhóm ngân hàng dẫn đầu năm 2022 về giá trị phát hành với tổng giá trị đạt 136.772 tỉ đồng, chiếm 53,6% tổng giá trị phát hành.
Trong khi đó, nhóm bất động sản (BĐS) ở vị trí thứ 2 với 51.979 tỉ đồng, chiếm khoảng 20,4%. So với năm 2021 (hơn 214.000 tỉ đồng), lượng trái phiếu do nhóm doanh nghiệp địa ốc phát hành sụt giảm gần 76%.
Trong năm 2022, các doanh nghiệp đã mua lại 210.830 tỉ đồng trái phiếu, tăng 46% so với năm 2021.
Đáng chú ý, cú sốc tâm lý trên thị trường TPDN riêng lẻ là một trong những sự kiện nổi bật trong năm qua.
Theo đó, sau giai đoạn bùng nổ năm 2020 - 2021, thị trường TPDN riêng lẻ ghi nhận sự trầm lắng trong phần lớn thời gian năm 2022 với khối lượng phát hành, thanh khoản giảm mạnh.
Nửa cuối năm 2022, thị trường TPDN riêng lẻ chứng kiến các vụ việc xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh và Vạn Thịnh Phát. Niềm tin suy giảm kết hợp với thanh khoản dòng tiền trả nợ trái phiếu của nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn đã khiến thị trường này gia tăng rủi ro.
Bộ Tài chính cho biết, trong thời gian tới sẽ tiếp tục rà soát để hoàn thiện về thể chế, giúp tháo gỡ khó khăn cho thị trường, trong khi vẫn đảm bảo mục tiêu phát triển ổn định, an toàn cho thị trường trong trung và dài hạn.
Cơ quan này đã trình Chính phủ dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định 65/2022 quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán ra thị trường quốc tế.
Lượng lớn trái phiếu sẽ đáo hạn
Theo chuyên gia kinh tế - TS Cấn Văn Lực, với quy mô phát hành lớn trong giai đoạn 2018-2021, sẽ có một khối lượng TPDN đáng kể sẽ đáo hạn trong giai đoạn 2023- 2025 (khoảng hơn 700 nghìn tỉ đồng, chưa tính tiền lãi).
Để giải quyết vấn đề này, nếu như trong điều kiện thông thường, TS Cấn Văn Lực cho biết, các doanh nghiệp sẽ tìm nguồn vốn mới (từ phát hành TPDN, vay ngân hàng, phát hành cổ phiếu...) để đảo nợ và duy trì, phát triển sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, khả năng gọi vốn của các doanh nghiệp trong thời gian tới sẽ còn khó khăn.
Do đó, một bộ phận doanh nghiệp, nhất là lĩnh vực BĐS, tiềm ẩn nguy cơ lớn với trái phiếu nếu không có giải pháp phù hợp, kịp thời.
Còn theo VBMA, trong năm 2023, sẽ có khoảng 289.819 tỉ đồng trái phiếu đáo hạn. Trong đó, số lượng trái phiếu BĐS đáo hạn rơi vào khoảng hơn 119.000 tỉ đồng.
Tính riêng tháng 1.2023, tổng giá trị TPDN đáo hạn là gần 17.458 tỉ đồng, tập trung chủ yếu ở nhóm BĐS và xây dựng.
Liên quan đến hành lang pháp lý, trong dự thảo sửa đổi Nghị định 65 về trái phiếu, Bộ Tài chính đưa ra một số đề xuất cho phép các trái phiếu đã phát hành trước đây còn dư nợ thì được gia hạn với thời gian tối đa 2 năm; bổ sung quy định doanh nghiệp có thể chuyển đổi trái phiếu thành khoản vay hoặc tài sản khác để thanh toán gốc, lãi trái phiếu theo quy định của pháp luật dân sự và pháp luật liên quan hay hoãn thực hiện quy định xác định tư cách nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp trong vòng 1 năm;...
Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cho rằng, những quy định về trái phiếu nên được sửa đổi với mức độ cân bằng và lộ trình phù hợp giữa kiểm soát rủi ro và hỗ trợ phát triển lành mạnh.
