Nỗ lực của doanh nghiệp cũng như các bộ, ngành
Có quan điểm cho rằng doanh nghiệp Việt Nam chỉ sản xuất được ốc vít cho ôtô mà chưa thể tham gia sâu vào chuỗi giá trị của ngành công nghiệp hỗ trợ ôtô, ông Phạm Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương, cho rằng đánh giá này cho thấy những nỗ lực của doanh nghiệp cũng như các bộ, ngành trong thời gian qua chưa được đánh giá đúng mức. Thực tế cho thấy, công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam đã sáng sủa hơn mặc dù vẫn còn những điểm yếu.
Cụ thể, trong ngành sản xuất, lắp ráp ôtô, các doanh nghiệp Việt Nam đã chủ động cung ứng cho 70% thị trường nội địa ô tô dưới 7 chỗ với tỉ lệ nội địa hóa hơn 50%. Các doanh nghiệp này cũng đã đáp ứng khoảng 90% nhu cầu thị trường trong nước đối với xe ô tô chở người trên 10 chỗ với tỉ lệ nội địa hóa từ 20% đến 50%.
Đối với một số doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) như Toyota, sau 30 năm sản xuất kinh doanh tại Việt Nam đã xây dựng được hệ thống nhà cung cấp nội địa với 58 doanh nghiệp, trong đó có 12 doanh nghiệp Việt Nam. Con số này chưa tương xứng với tiềm năng và kỳ vọng nhưng là con số cần được ghi nhận.
Bên cạnh đó, một số sản phẩm của Toyota cũng đạt tỉ lệ nội địa hóa nhất định như mẫu xe Toyota Innova đạt tỉ lệ nội địa hóa khoảng 40%, xuất khẩu lớn nhóm sản phẩm dây điện hay hộp số.
Trong khi đó, tỉ lệ nội địa hóa đạt 40-45% trong ngành dệt may, da giày, 15-20% trong ngành cơ khí chế tạo và 5-10% trong ngành điện, điện tử.
Vì vậy, có thể nói các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam đủ sức đáp ứng nhu cầu của các công ty đa quốc gia.
Nhiều cơ chế, chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ
Trong những năm gần đây, Đảng và Chính phủ đã dành sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp hỗ trợ.
Cụ thể, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến ngành này như Nghị định 111/2015/NĐ-CP và Nghị quyết 115/NQ-CP năm 2020 về thúc đẩy phát triển CNHT.
Các văn bản pháp luật khác có liên quan như Luật Đầu tư, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và các luật thuế cũng quy định các chính sách và điều kiện hỗ trợ cho doanh nghiệp phụ trợ.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp đó chưa phát triển như mong đợi và không phát huy được tiềm năng vốn có.
Một trong những nguyên nhân của tình trạng này là do cơ chế chính sách chưa đủ mạnh, trong khi nguồn lực chưa tập trung như yêu cầu tại Nghị định 111.
Một trở ngại khác là tài chính. Theo Bộ Công Thương, các doanh nghiệp phụ trợ của Việt Nam cần hỗ trợ tài chính. Trên thực tế, sau khi Bộ rà soát các quy định liên quan, đã phát hiện ra rằng một số ít các doanh nghiệp này đã được hưởng ưu đãi đầu tư.
Cùng với đó là sự thiếu thống nhất giữa các bộ, ngành trong việc thực hiện các chính sách, quy định đó.
Các địa phương còn chậm xây dựng chương trình phát triển cũng như tập trung mọi nguồn lực cho công nghiệp hỗ trợ.
Hạn chế về năng lực cung ứng, lao động, quản trị doanh nghiệp, khoa học công nghệ tại các doanh nghiệp ngành này cũng là những khó khăn.
