Theo tổ chức xếp hạng Fitch Solutions, thị trường gạo toàn cầu sẽ ghi nhận mức thiếu hụt lớn nhất trong hai thập kỷ vào năm 2023. Điều này sẽ gây tổn hại cho các nhà nhập khẩu ngũ cốc lớn.
Nhà phân tích hàng hóa Charles Hart của Fitch Solutions cho biết: “Ở cấp độ toàn cầu, tác động rõ ràng nhất của thâm hụt gạo vẫn là giá gạo cao kỷ lục”.
Giá gạo dự kiến sẽ duy trì quanh mức cao hiện tại cho đến năm 2024, theo báo cáo ngày 4.4. Theo đó, giá gạo trung bình là 17,3 USD/cwt cho đến năm 2023 và sẽ chỉ giảm xuống còn 14,5 USD/cwt vào năm 2024. Cwt là một đơn vị đo lường cho một số mặt hàng như gạo.
Hart nói: “Do gạo là mặt hàng lương thực chính trên nhiều thị trường ở châu Á, giá cả là yếu tố chính quyết định lạm phát giá lương thực và an ninh lương thực, đặc biệt là đối với các hộ gia đình nghèo nhất”.
Báo cáo dự báo sự thiếu hụt toàn cầu trong giai đoạn 2022-2023 sẽ ở mức 8,7 triệu tấn - đánh dấu mức thâm hụt lớn nhất kể từ thời kỳ 2003-2004, khi thị trường gạo toàn cầu có mức thâm hụt 18,6 triệu tấn.
Nguồn cung gạo bị thiếu hụt do xung đột ở Ukraine, cũng như thời tiết xấu ở các nền kinh tế sản xuất lúa gạo khác. Trong nửa cuối năm ngoái, nhiều vùng đất nông nghiệp đã bị ảnh hưởng bởi lũ lụt và mưa lớn vào mùa hè.
Pakistan - chiếm 7,6% thương mại gạo toàn cầu - đã chứng kiến sản lượng hàng năm giảm 31% so với cùng kỳ năm ngoái do lũ lụt nghiêm trọng.
Hart chỉ ra rằng, sự thiếu hụt một phần là do “sự suy giảm sản lượng thu hoạch hàng năm do nắng nóng gay gắt và hạn hán cũng như tác động của lũ lụt nghiêm trọng ở Pakistan”.
Theo một nghiên cứu khoa học, lúa là loại cây trồng dễ bị tổn thương và có khả năng mất mùa cao nhất trong thời kỳ El Nino.
Ngoài những thách thức về nguồn cung bị thắt chặt hơn, gạo đã trở thành một lựa chọn thay thế ngày càng hấp dẫn sau khi giá của các loại ngũ cốc chính khác tăng vọt kể từ xung đột ở Ukraine bắt đầu vào tháng 2.2022, đưa nhu cầu về gạo lên cao.
Oscar Tjakra, nhà phân tích cấp cao tại ngân hàng lương thực và nông nghiệp toàn cầu Rabobank, nhận định sản lượng gạo hàng năm thấp hơn ở các quốc gia như Mỹ và EU cũng góp phần gây ra thâm hụt.
“Tình trạng thâm hụt sản lượng gạo toàn cầu sẽ làm tăng chi phí nhập khẩu gạo của các nước nhập khẩu gạo lớn như Indonesia, Philippines, Malaysia và các nước châu Phi vào năm 2023” - ông Tjakra cho hay.
Kelly Goughary - nhà phân tích nghiên cứu cấp cao tại Gro Intelligence - cho biết nhiều quốc gia cũng sẽ buộc phải giảm kho dự trữ trong nước. Các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thâm hụt sẽ là những nước đang phải chịu lạm phát giá lương thực trong nước cao như Pakistan, Thổ Nhĩ Kỳ, Syria và một số nước châu Phi.
Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo tấm vào tháng 9.2022, một động thái được đánh giá là “yếu tố thúc đẩy giá chính” đối với gạo.
Dù tình hình có vẻ nghiêm trọng, nhưng Fitch Solutions ước tính rằng thị trường gạo toàn cầu sẽ trở lại “trạng thái gần như cân bằng vào năm 2023-2024”. Tổ chức này kỳ vọng thị trường gạo sẽ thặng dư trở lại vào năm 2024-2025 và sau đó tiếp tục nới lỏng trong trung hạn. Giá gạo có thể giảm gần 10%, xuống còn 15,5 USD/100kg vào năm 2024.
“Theo quan điểm của chúng tôi, sản lượng gạo toàn cầu sẽ phục hồi mạnh mẽ vào năm 2023-2024, với kỳ vọng tổng sản lượng sẽ tăng 2,5% so với cùng kỳ năm ngoái” - báo cáo của Fitch dự báo, dựa trên việc Ấn Độ là “động cơ chính” của sản lượng gạo toàn cầu trong hơn 5 năm tới.
