Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TTTT) hiện phối hợp với Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL) xây dựng quy trình xử lý người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật là các nghệ sĩ, nếu có hành vi vi phạm pháp luật, bên cạnh sẽ bị xem xét xử lý vi phạm hành chính còn có hình thức xử phạt "bổ sung" như cấm sóng, cấm biểu diễn, cấm hoạt động trên mạng.
Theo đó, KOLs và những cá nhân nghệ sĩ vi phạm pháp luật, vi phạm quy tắc ứng xử, vi phạm đạo đức có thể bị cấm sóng (hạn chế biểu diễn), cấm đăng tải thông tin trên mạng xã hội, cấm xuất hiện trên các đài phát thanh, truyền hình.
Lệnh cấm sóng, cấm biểu diễn đã được thực hiện ở một số quốc gia có nền giải trí phát triển mạnh, đơn cử như Trung Quốc. Ở quốc gia này, những nghệ sĩ vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức, thuần phong mĩ tục sẽ bị "phong sát" – là cấm xuất hiện, hoạt động trên mọi nền tảng. Nhiều nghệ sĩ Hoa ngữ sụp đổ sự nghiệp, thậm chí xóa sổ mọi thành tựu từng có, chỉ sau một đêm vì scandal.
Theo SCMP, “phong sát” hay “cấm sóng” là lệnh thực hiện nhằm ngăn chặn những ảnh hưởng xấu do người nổi tiếng tạo ra.
Sức ảnh hưởng sâu rộng ở showbiz
SCMP phân tích, ở những nghề nghiệp, lĩnh vực khác, số những người nổi tiếng - được đông đảo công chúng biết đến, thường rất ít. Hầu hết nhân lực của các ngành lao động phổ thông như giáo viên, công nhân, viên chức, văn phòng, đến các nghề như ngân hàng tài chính... đều là lao động thầm lặng, hoạt động chủ yếu với danh tiếng chỉ lan truyền trong quy mô phòng ban, công ty, lĩnh vực mình tham gia.
Trong khi đó, showbiz (giới giải trí) là môi trường quy tụ tất cả những gương mặt nổi tiếng, được đông đảo công chúng biết đến, yêu mến, ngưỡng vọng. Showbiz là tập hợp của một tập thể các ngôi sao ở nhiều lĩnh vực nghệ thuật như âm nhạc, điện ảnh, thời trang, múa...
Nhắc đến showbiz là nhắc đến một thế giới khác biệt so với nhiều ngành nghề, ở đó có sự xa hoa của đời sống dư dả, của danh tiếng, của sự dẫn dắt đám đông, của sức ảnh hưởng mạnh mẽ, lan rộng.
Bên cạnh người nổi tiếng, KOL (viết tắt của cụm từ tiếng Anh Key Opinion Leader) cũng được định nghĩa là những "người dẫn dắt dư luận" hay còn gọi là "người có sức ảnh hưởng rộng khắp" trên các nền tảng mạng xã hội.
Trên mạng xã hội, KOL và các ngôi sao giới giải trí được hàng triệu người theo dõi (follow). Mỗi bài viết, mỗi bức ảnh của họ đều được hàng triệu người đọc, bình luận, chia sẻ... rộng khắp, sức lan tỏa nhanh như vũ bão.
Ở showbiz Việt, nghệ sĩ đang có sức mạnh lớn nhất trên mạng xã hội, có thể kể đến Trấn Thành. Mỗi bài viết của Trấn Thành thu hút đến hàng trăm nghìn lượt tương tác, 20 triệu người theo dõi thường xuyên.
Nhiều ngôi sao khác thu hút hàng chục triệu người theo dõi như Mỹ Tâm, Ninh Dương Lan Ngọc, vợ chồng Trường Giang – Nhã Phương...
Với sức ảnh hưởng rộng khắp, nghệ sĩ và KOL có thể định hướng, dẫn dắt dư luận trong nhiều sự vụ. Họ có thể truyền cảm hứng đến số đông, đồng thời cũng tạo ảnh hưởng xấu khi hành xử, phát ngôn lệch chuẩn.
Nói như chuyên gia truyền thông Nguyễn Ngọc Long trao đổi với Lao Động, “Nghệ sĩ đã có được rất nhiều thứ như danh vọng, tiền bạc... từ sự hâm mộ của số đông khán giả. Họ không nên nhìn ở góc độ, “người bình thường có sai sót không ai đánh giá, nhưng người nổi tiếng sai sót cả nước biết”, họ nên nhìn ở hướng tích cực hơn. Lẽ ra, họ nên biết ơn vì họ được hàng triệu người chú ý. Nếu họ làm điều tốt, họ sống đẹp, hàng triệu người sẽ nhìn vào.
Việc được hàng triệu người chú ý chính là một cơ hội để những nghệ sĩ có nhân cách đẹp và có ý thức sống đẹp được thể hiện mình”.
ThS. Lê Thị Lan Anh - Viện trưởng Viện Phát triển Giáo dục & Trí tuệ Việt cũng cho rằng, dựa vào sức ảnh hưởng rộng khắp của mình, nghệ sĩ có thể nhân rộng những cư xử đẹp, lời nói đẹp, đồng thời cũng sẽ có những tác động tiêu cực đến đời sống xã hội, đặc biệt là đến nhận thức và hành động của giới trẻ khi có hành động, phát ngôn vi phạm quy chuẩn đạo đức.
Nhiều nghệ sĩ vẫn bất chấp dư luận, quay lại hoạt động sau scandal
Việc cấm sóng, cấm biểu diễn vừa hạn chế tác động xấu từ những nghệ sĩ, KOL có lối sống lệch chuẩn vừa có tính răn đe khi nhiều nghệ sĩ “thản nhiên” tạo scandal, sau đó “thản nhiên” quay lại hoạt động nghệ thuật như chưa thể chưa từng có việc gì xảy ra.
Scandal từng được ví là “điều không thể thiếu” ở đời sống showbiz sôi động. Những bê bối, ồn ào đời tư xảy ra liên miên. Trong đó, nhiều vụ việc gây sốc với dư luận.
Nam ca sĩ Jack bị bạn gái cũ tố bạc tình, vô trách nhiệm khi khiến cô có bầu rồi bỏ rơi. Nữ ca sĩ Hiền Hồ quan hệ tình ái với đại gia đã có vợ, diễn viên hài Hữu Tín bị bắt khi đang sử dụng và tàng trữ ma túy... Những nghệ sĩ này bị dư luận phản ứng, chỉ trích dữ dội.
Sau một thời gian, khi sự vụ lắng lại, Jack và Hiền Hồ tiếp tục quay trở lại, chạy show, ra sản phẩm âm nhạc mới.
Năm 2021, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch từng đưa ra bộ quy tắc ứng xử dành cho những người hoạt động nghệ thuật là nghệ sĩ, tuy nhiên, bộ quy tắc ứng xử không hề có án phạt, nên giới chuyên gia cho rằng, sẽ không đủ tính răn đe.
Bởi vậy, việc bổ sung xử lý cấm sóng, cấm hoạt động biểu diễn, cấm hoạt động trên mạng xã hội đối với nghệ sĩ, KOLs có lối sống lệch chuẩn, vi phạm pháp luật được cho là cần thiết để “thanh lọc”.
“Thanh lọc” showbiz, những nghệ sĩ thực tâm, thực tài sẽ có được vị trí xứng tầm.
Khán giả sẽ dành trọn niềm tin, tình yêu cho những nghệ sĩ xứng đáng.
