Cùng với sự phát triển, vận động không ngừng của xã hội kéo theo những thay đổi trong đời sống, trong suy nghĩ, tư duy... của từng thế hệ. Vì thế giá trị truyền thống gia đình cũng chịu những tác động mạnh mẽ từ thay đổi mang tính thời đại, nhất là thời đại 4.0 - khi công nghệ đang “giãn cách” con người.
Theo các chuyên gia, hiện nay, mô hình gia đình truyền thống đang phải đối diện với rất nhiều nguy cơ mâu thuẫn và đổ vỡ: ngoại tình, tỉ lệ ly hôn cao, đánh ghen, mâu thuẫn thế hệ cha mẹ và con cái…
Giá trị truyền thống của gia đình lung lay
Trao đổi với phóng viên Lao Động về những tác nhân đang ảnh hưởng đến gia đình, nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Hương Giang cho biết: "Có rất nhiều nguyên nhân ảnh hưởng tới gia đình nhưng có thể đúc kết ngắn gọn qua 3 nguyên nhân sâu xa nhất.
Thứ nhất, ảnh hưởng từ lối sống hiện đại, có khuynh hướng từ phương Tây, trong đó đề cao sự tự do hưởng thụ cá nhân. Đây được xem là nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng trẻ hoá ly hôn.
Việc nghĩ thoáng dẫn đến sống thoáng của một số cặp đôi trước và sau hôn nhân sẽ là “vết nứt” tiềm ẩn dẫn đến tình trạng “hôn nhân không còn là thước đo” chuẩn mực hạnh phúc gia đình.
Đôi khi với họ, hôn nhân còn được hiểu như là “rào cản” của sự tự do. Tình trạng mẹ đơn thân, cũng như tỷ lệ tái hôn nhiều lần của các cặp đôi sau khi ly hôn phản ánh rõ thực trạng này.
Thứ hai, khoảng cách thế hệ, đặc biệt là khoảng cách về văn hoá ứng xử giữa các thành viên trong gia đình, dẫn đến tình trạng xung đột cảm xúc, cũng như xung đột cách nghĩ, cách ứng xử. Con cái ngày càng có xu hướng tự lập cao hơn và xa dần sự ảnh hưởng của bố mẹ.
Cuối cùng, phương pháp giáo dục của chúng ta đang quá nặng về tri thức nghề nghiệp mà quên đi vai trò của giáo dục nhân cách, đạo đức cho học sinh.
Từ đó dẫn đến việc những người trẻ sau khi ra trường, đi làm, tồn tại như một “cái máy” mà bỏ qua những giá trị cơ bản của văn hoá, như: sự quan tâm, cố kết giữa các thành viên trong gia đình và xã hội, hoặc bỏ qua những quy tắc luân thường đạo lý, cùng cách ứng xử “kính trên nhường dưới”.
Xã hội từ đó mà xảy ra những vụ việc đau lòng như con giết cha, vợ giết chồng, tình trạng nạo phá thai tăng cao bất chấp những hệ luỵ để lại".
"Gia đình là tế bào của xã hội"
"Gia đình là tế bào của xã hội" nhưng dường như những "tế bào" này ngày một ít (giới trẻ lười kết hôn) hoặc tế bào "không lành lặn" (tỉ lệ ly hôn cao - xu hướng ly hôn xanh)... sẽ tác động lớn tới tương lai của xã hội.
Theo nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Hương Giang, anh lấy xã hội hiện đại của Nhật Bản để minh chứng.
Người trẻ ở Nhật Bản ngoài công việc, kiếm tiền dường như họ không còn quỹ thời gian dành cho yêu thương và kết nối.
Guồng xoay của đời sống hiện đại đã khiến con người chọn sự tự do cá nhân hơn là chọn sự gắn kết tập thể.
Ở Việt Nam, những người trẻ có xu hướng chọn lối sống thiên về “cá nhân chủ nghĩa”. Yếu tố “văn hoá gia đình” vẫn còn, song đang mờ nhạt dần.
Con người trong xã hội không liền mạch, không gắn kết cộng đồng được với nhau sẽ đẩy họ vào một trạng thái sống “cô đơn”, khép kín.
Bệnh “lười” sẽ lên ngôi, từ lười yêu, lười kết hôn, lười sinh con, cho đến lười cống hiến chính là viễn cảnh không xa từ hiện trạng lối sống “hưởng thụ cá nhân”.
Con đường đi đến sự gắn kết
Yêu thương, vị tha và hướng con cái đến những giá trị tích cực của cuộc sống chính là cách các bậc phụ huynh nuôi dưỡng “mầm xanh nhân văn” trong đầu con trẻ.
Thực tế đã chứng minh, những đứa trẻ được sinh ra trong gia đình có sự yêu thương, quan tâm, giáo dục của cả cha lẫn mẹ, đứa trẻ đó sau này khi tự lập sẽ có thái độ sống tích cực và yêu thương mọi người xung quanh hơn là một đứa trẻ trưởng thành trong một gia đình thiếu thốn tình cảm của cha mẹ.
"Những đứa trẻ được sinh ra từ sự “rạn vỡ” của gia đình sẽ rất nhạy cảm với xã hội, hay có thiên hướng khép mình và cục tính với những người xung quanh.
Chỉ cần một mâu thuẫn nhỏ có thể thổi bùng lên sự mặc cảm bên trong những đứa trẻ. Từ đó, chúng có hành vi không thể kiểm soát được", nhà nghiên cứu văn hóa Ngô Hương Giang nhấn mạnh.
Theo chuyên gia, sự yêu thương, quan tâm, chăm sóc trong gia đình sẽ giúp chúng ta kết nối với nhau và cùng nhau kết nối với thế giới.
