Bản Cu Vai, một bản sâu của người H’Mông, nằm trên đỉnh núi cao, thuộc xã Xà Hồ, Trạm Tấu, Yên Bái, cách trung tâm xã khoảng 20km đường đồi núi.
Đường đến Cu Vai khá hiểm trở với những đoạn đường mòn nhỏ gồ ghề, sỏi đá to, nằm ngổn ngang, kèm những con dốc uốn lượn liên tục theo sườn núi.
Xe máy là phương tiện hiện đại duy nhất vào được sâu trong bản. Chúng tôi đi qua những đoạn cua đầy thử thách, rồi khó khăn khi vượt suối. Con suối trơ đá cuội nằm ngang đường vào bản, sau những cơn mưa đầu mùa, nước chảy khá xiết.
Sau chặng đường đầy gian nan, phần thưởng thích đáng là mây trắng bồng bềnh ôm lấy bản Cu Vai, thấp thoáng những con đường mòn màu đỏ nâu ngoằn ngoèo lưng chừng các sườn đồi, các thửa ruộng bậc thang xếp tầng lớp, con suối chảy dọc theo bản vẽ một màu trắng cho bức tranh thủy mặc.
Bản Cu Vai nho nhỏ, nằm yên bình giữa màu xanh ngát. Tất cả thu vào tầm mắt là khung cảnh đẹp tuyệt, tựa chốn thiên đường.
Cu Vai thiếu điện, thiếu wifi, thiếu sóng điện thoại. Cu Vai tựa một thế giới đầy bí ẩn tách biệt với thế giới bên ngoài theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng.
Bản làng quanh năm mây phủ, núi rừng ôm che và cuộc sống sinh hoạt, văn hóa của bà con cũng tách biệt. Bà con H’Mông ở đây còn giữ nguyên nếp sống, phong tục tập quán cổ truyền, chưa bị lai hóa với thế giới hiện đại.
Bà con ở Cu Vai hồn hậu, thân thiện. Họ kể cho chúng tôi nghe những câu chuyện về tổ tiên, về vùng đất yêu dấu của họ bằng giọng nói lai lái chưa được rõ tiếng phổ thông. Nhiều người say mê hỏi han, nói chuyện, chúng tôi phải nhờ bác Trưởng bản phiên dịch.
Trên bản, số người nói được tiếng phổ thông chỉ đếm trên đầu ngón tay nhưng câu chuyện cứ kéo dài tới tận nửa đêm bên bếp lửa hồng.
Bản Cu Vai còn khá xa lạ đối với du khách nhưng những người theo "chủ nghĩa xê dịch", yêu sự yên bình của thiên nhiên và thích khám phá đời sống, văn hóa của đồng bào dân tộc sẽ vô cùng yêu mến mảnh đất này, sẽ say mê với cảnh sắc và con người nơi đây.
