Cần lắm sự bình an

Con người sống có kẻ đẹp người xấu, kẻ giàu người nghèo, người sang kẻ hèn, kẻ may mắn, người bất hạnh... âu cũng là bức tranh muôn màu của xã hội. Nhưng tất cả đều mưu cầu hạnh phúc, cầu sao được bình an. 

Ngày giỗ kỵ ông bà, gia chủ thắp nén nhang lên bàn thờ, cầu xin ông bà phù hộ, độ trì cho con cháu được bình an. Ngày rằm, lễ tết, người ta đi chùa, cầu Phật cho gia đình được an. Đi làm ăn xa nơi đất khách quê người, nghĩ đến gia đình, ta cầu mong sao cha mẹ, gia đình ở quê nhà được khỏe mạnh, bình an. 

Quả là sự bình an có giá trị lớn đến nhường nào. Có người nói, an hay không là ở trong tâm mình. Tâm an thì mọi sự sẽ lành, sẽ ổn. Khổng Tử trong Luận ngữ đã nói rằng : “Người trí không bị mê hoặc. Người nhân không phải lo âu. Người dũng không phải sợ sệt”. Nói tóm lại, có trí - nhân - dũng thì sẽ an vui. Phật giáo nói rằng, bỏ “tham, sân, si” thì lòng thanh tịnh, sống sẽ an vui. Lão giáo cho rằng : “Dưỡng tâm không bằng bớt ham muốn”, tức bớt dục vọng là cách dưỡng tâm hoàn hảo nhất. Dale Breckenridge Carnegie, một nhà văn Mỹ cũng từng truyền đi thông điệp nổi tiếng là “Quẳng gánh lo đi mà vui sống”. 

Và còn nhiều lắm những lời khuyên răn, dạy bảo chúng ta làm sao để sống bình an. Nhưng tất cả đều ở phương diện cá nhân, mà con người sống còn ở phương diện xã hội nữa. Làm sao con người có thể tách được riêng mình với cái tâm an trong môi trường sống, môi trường xã hội thiếu ổn định. Con người cá thể chúng ta bị ràng buộc bởi chằng chịt mối quan hệ xã hội. Bởi vậy, con người không thể bình an bằng cái tâm nội tại của mình. 

Vì sao ? Bởi vì xã hội còn đó những nỗi bất an. Không riêng gì người hoài nghi bi quan, mà ngay cả người lạc quan, vô tư nhất cũng không tránh khỏi sự lo âu, nếu không phải là người vô tâm, vô tình. 

Sự lo âu đó chẳng phải là “chuyện bao đồng” mà nó rất cụ thể hiển hiện trong đời sống hằng ngày của chúng ta. Những ngày qua, cả nước, nhất là nhân dân miền Trung đang bất an về môi trường biển, cá chết hàng loạt dạt trắng bờ biển Bắc Trung Bộ và gần đây là ở Thanh Hóa. Cá chết dạt lên bờ biển chỉ là phần nổi của “tảng băng trôi”. Ngư dân bất an, người tiêu dùng bất an, cả lãnh đạo tất nhiên cũng lo lắng, trăn trở không kém. 

Sự bất an trên, mong sao chỉ là sự cố đột xuất. Còn đây, chúng ta an tâm sao được khi mỗi ngày trung bình cả nước xảy ra gần 38 vụ tai nạn giao thông, làm chết 27 người và 34 người bị thương. Sau những kỳ nghỉ lễ, người ta không khỏi bàng hoàng bởi những vụ tai nạn giao thông, làm chết và bị thương hàng trăm người làm cho người ta phải lo lắng, bất an. Bởi nhìn thấy con dắt xe ra khỏi cổng đi học, cha mẹ đã thấy lo rồi - “Đi cẩn thận nghe con !” . Dặn là dặn vậy thôi, chứ ai không biết : cháu nó có cẩn thận mà người khác không cẩn thận hoặc đi ẩu, phóng nhanh thì tránh sao tránh được ? Đến giờ về nhà nhưng cháu chưa về, bỗng nghe cuộc điện thoại từ số máy lạ, chưa kịp bắt máy để biết chuyện gì, trong lòng người mẹ thấy lo âu. 

Gần đây thực phẩm bẩn, thực phẩm độc tràn lan từ mớ rau, con cá, miếng thịt đến hạt gạo, khiến chúng ta bất an ngay trên bàn ăn của gia đình. Thông tin của Bộ Y tế hồi đầu tháng Tư cho biết, mỗi ngày Việt Nam có 205 người chết vì ung thư. Con số này làm ai cũng phải giật mình. Bạn có thể bỏ thuốc lá, bỏ rượu bia - những tác nhân gây ung thư cao, nhưng làm sao không ăn uống mà sống ? Mà ăn uống thì khó mà tránh thực phẩm bẩn và độc. 

Thực phẩm bẩn rất tinh vi, giả như thật. Đừng nói tại người ta ham của rẻ hoặc không biết nhận dạng thực phẩm bẩn nên không thể làm “người tiêu dùng thông thái”. Chẳng biết thế nào mà lần, không phải tất cả thực phẩm đều được kiểm nghiệm vệ sinh an toàn thực phẩm rồi mới đem bán ngoài chợ. Người mua chỉ biết cảm quan bằng mắt, mũi mà thôi, làm sao biết thịt, cá, rau không có hóa chất độc, làm sao biết gạo không có dư lượng phân hóa học, thuốc trừ sâu ? 

Đi qua đoạn đường vắng ban đêm, bạn có an tâm không, khi mà trộm cướp "dẹp hoài" mà không hề giảm? 

Những vấn nạn trên dù sao cũng chỉ là hiện tượng xã hội, sớm muộn gì con người sẽ khắc phục được, nếu cộng đồng cùng trách nhiệm và chung tay góp sức. 

Chúng ta vẫn đang bất an trước sự biến đổi khí hậu toàn cầu. Hiện tượng El-Nino đang đe dọa loài người, cảnh báo về an ninh lương thực trong lai không xa. Việt Nam, nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai thế giới, đang điêu đứng vì hạn hán chưa từng thấy ở Đồng bằng sông Cửu Long và Tây Nguyên. 

Rừng bị tàn phá, đất liền bị xâm thực, ruộng bị hạn hán và nhiễm mặn, rồi chẳng mấy tháng nữa là đến mùa mưa bão, triều cường ... từ miền xuôi đến miền ngược, từ nông thôn đến thành thị đều không thể sống trọn với hai chữ “bình an”. 

Và còn đây nữa, nếu ai có cái tâm với đất nước, hẳn không thể an lòng với chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. Biển đảo quê hương đang bị lấn chiếm, tàu ngư dân bị “tàu lạ” đâm chìm, đốt phá. Chẳng lẽ chúng ta chỉ biết an phận mình thôi sao ? 

Nạn tham nhũng tràn lan, chống nhưng chưa được và càng ngày càng khó chống. Không chỉ tham nhũng về tài sản mà còn tham những về quyền lực, địa vị. Không chỉ tham nhũng cá nhân mà còn tham nhũng tập thể, cái mà người ta gọi là “lợi ích nhóm”. 

Xây dựng đất nước cần những bàn tay và khối óc, thế nhưng người đi du học thì không về, làm chảy máu chất xám. Còn trí thức hư danh thì quá đông. Nếu tính ngày làm việc, chỉ 1 ngày, 1 tiếng, 15 phút là có 1 tiến sỹ ra đời ở Việt Nam. Đất nước của 4 nghìn tiến sỹ mà vẫn còn nghèo, nợ công ngập đầu, từ em nhỏ đến cụ già, trung bình mỗi người gánh 30 triệu đồng tiền nợ công. Liệu rằng nợ này đến đời con, cháu, chắt của chúng ta có trả hết được không ? Bảo sao an lòng được ? 

Dẫu có người nói rằng “Hãy vui đi mà sống”, hay gần đây có câu “Hãy bình tĩnh mà sống”, nhưng “cây muốn lặng mà gió chẳng dừng”. Những ai sống có trách nhiệm, biết hòa mình vào thời cuộc của đất nước, biết vui buồn cùng nhân dân, hẳn không khỏi trăn trở, lo âu. 

Xưa Khổng Tử nói, ông muốn ba điều : “Lão giả an chi, bằng hữu tín chi, thiếu giả hoài chi” (người già được an vui, bạn bè tin tưởng nhau, trẻ con được bảo vệ, chăm sóc). Ngó vậy mà không đơn giản, ngày nay chúng ta vẫn đang phấn đấu vì điều ấy đó. Cũng như “bình an”, hai chữ giản dị biết bao nhưng dễ đâu có ngay được ! Bởi vì, bình an chỉ là kết quả chứ không phải mục đích. Bình an vốn ở ngay trong lòng mình và trong lòng xã hội nữa. Hơn bao giờ hết, dân cần lắm sự bình an !