Công nhân bị ngưng việc
Chị Phan Thị Phương - công nhân Công ty TNHH Kai Việt Nam ở Khu công nghiệp Thăng Long cho biết, chị chỉ làm 8 tiếng mỗi ngày, không được làm thêm vào cuối tuần nên lương chỉ hơn 6 triệu đồng/tháng. Theo chị, ở công ty, không phải công nhân nào cũng làm giờ hành chính, tuỳ thuộc vào bộ phận, bộ phận nào nhiều hàng bắt buộc công nhân phải tăng ca nhiều.
Làm công nhân được hơn 1 năm, chị nói “lâu lâu tôi mới được một buổi tăng ca. Tôi không bị giãn việc, ngưng việc, chỉ là không được làm thêm giờ”.
Chồng chị Phương là công nhân lâu năm ở Khu công nghiệp Thăng Long, thu nhập được hơn 10 triệu đồng/tháng. Gia đình chị gồm 4 người: Bố mẹ và 2 con - đều học trường công trên địa bàn xã Kim Chung (huyện Đông Anh). Đồng lương “eo hẹp”, cuộc sống thiếu thốn, chị Phương cũng không tính chuyện ở thành phố lâu dài: “Ở đây làm được năm nào hay năm đấy, mua nhà xã hội làm gì đủ tiền, giá cũng 800-900 triệu đồng. Cố gắng làm công nhân thêm vài năm nữa để có chút vốn rồi chúng tôi sẽ về quê”.
Còn chị Trần Thị Thu Hoài - công nhân của một công ty chuyên sản xuất linh kiện điện tử ở Khu công nghiệp Thăng Long phải ngưng việc hơn một tuần nay.
Trong thời gian không được đi làm, chị Hoài được trả 70% lương cơ bản. Chị Hoài cho biết, tình trạng công ty ít việc, công nhân bị giảm giờ làm diễn ra từ 3 tháng nay. Trước đây lương của chị 8 triệu đồng, nay chỉ còn hơn 5 triệu đồng/tháng.
Thu nhập giảm sút, khi năm học mới đang tới gần, chị Hoài lo không thể xoay sở cho các con. Chồng chị làm ở Khu công nghiệp Quang Minh (Mê Linh, Hà Nội) không bị giãn việc nhưng số ngày được tăng ca cũng đếm trên đầu ngón tay. Hai tháng trở lại đây, tiền lương của anh nhận khoảng hơn 7 triệu đồng.
Tổng thu nhập của vợ chồng công nhân chỉ ở mức 12-13 triệu đồng/tháng, trong khi tiền thuê trọ, các con đang độ tuổi ăn học, chị Hoài sợ rằng, nếu công việc không ổn định, cả gia đình sẽ không thể trụ từ đây đến cuối năm.
Cần đảm bảo quyền lợi, chế độ cho người lao động
TS Phạm Thi Thu Lan cho rằng, hiện nay, tình trạng giảm đơn hàng, thiếu việc làm diễn ra ở một số bộ phận doanh nghiệp; vẫn có nhiều doanh nghiệp có nhiều đơn hàng, thiếu lao động, tăng cường tuyển dụng lao động. Việc thiếu đơn hàng, giảm việc làm ở một số doanh nghiệp chắc chắn ảnh hưởng không tốt đến đời sống của người lao động, vì điều này đồng nghĩa họ phải giảm thu nhập.
Hầu hết người lao động đều làm thêm để có thêm thu nhập, trong khi đó nếu thiếu đơn hàng thì họ không được làm thêm, không có thêm thu nhập. Không chỉ vậy, còn có hiện tượng trong ngành điện tử, doanh nghiệp cho người lao động nghỉ việc bằng cách để người lao động “ngồi chơi” khoảng 1 tháng không có việc làm để họ tự nghỉ, không phải trả các khoản trợ cấp như trợ cấp thôi việc…
Qua khảo sát của Viện Công nhân và Công đoàn, có tỉ lệ khá cao người lao động phải ăn uống dè sẻn, kham khổ, bớt chi tiêu, cắt giảm chi phí sinh hoạt… TS Phạm Thị Thu Lan cho hay, trước mắt, đối với các doanh nghiệp bị giảm đơn hàng cần phải đảm bảo tuân thủ pháp luật theo quy định, đảm bảo các chế độ cho người lao động (ví dụ chế độ thôi việc…).
Ngoài ra, Công đoàn cần phát huy vai trò của mình, tăng cường đối thoại với chủ sử dụng lao động để đảm bảo quyền lợi, đời sống của người lao động. Cùng với đó, cần có sự hỗ trợ của nhà nước đối với những doanh nghiệp thiếu đơn hàng, giảm giờ làm. Về lâu dài, Phó Viện trưởng Viện Công nhân và Công đoàn cho rằng cần có sự thay đổi về mô hình phát triển kinh tế; thay đổi quan điểm về tiền lương tối thiểu, theo đó, lương tối thiểu phải đủ sống…
