Theo dữ liệu báo cáo từ Công ty Cổ phần Xếp hạng Tín nhiệm Đầu tư Việt Nam (VIS Rating), trong tháng 8.2024, chỉ có một trái phiếu doanh nghiệp tổng mệnh giá 450 tỉ đồng công bố chậm trả lãi coupon lần đầu. Trái phiếu này được phát hành bởi Tập đoàn Novaland vào tháng 8.2020. Tính chung, tổng số trái phiếu chậm trả phát sinh mới tính từ đầu năm đến cuối tháng 8.2024 là 12.700 tỉ đồng. Khoảng 63% giá trị trái phiếu chậm trả lũy kế đến từ nhóm bất động sản nhà ở.
Đáng chú ý, việc xử lý trái phiếu doanh nghiệp chậm trả đang có những cải thiện. Trong tháng 8.2024, có 13 tổ chức phát hành chậm trả thuộc các lĩnh vực bất động sản nhà ở, bán lẻ và nông nghiệp đã hoàn trả tổng cộng 2.400 tỉ đồng tiền gốc cho các trái chủ.
Trong tháng 9.2024, tổng giá trị trái phiếu đáo hạn đạt 24.500 tỉ đồng, cao hơn so với tháng trước là 18.100 tỉ đồng. VIS Rating dự kiến trong số các trái phiếu đáo hạn vào tháng 9.2024, có 1.800 tỉ đồng có nguy cơ chậm trả nợ gốc, phần lớn trong số này đã chậm trả lãi trái phiếu trước đó.
"Trong vòng 12 tháng tới, chúng tôi ước tính có khoảng 18% trong số 245.000 tỉ đồng trái phiếu đáo hạn có nguy cơ chậm trả nợ gốc. Trong số đó, 76% giá trị trái phiếu rủi ro cao thuộc các công ty trong nhóm ngành bất động sản, nhà ở và xây dựng”, các chuyên gia của VIS Rating nhận định.
Về tình hình đáp ứng nghĩa vụ của các tổ chức phát hành, theo phân tích của tổ chức FiinRatings, ước tính tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp có vấn đề tính đến tháng 8.2024 (bao gồm cả những trái phiếu doanh nghiệp cơ cấu lại và giãn hoãn kỳ hạn) ở mức hơn 230.000 tỉ đồng, tương ứng 15,3% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp lưu hành. Ngành năng lượng có tỉ lệ trái phiếu doanh nghiệp có vấn đề lớn nhất (60,8%), tiếp đến là bất động sản (36,4%) và thương mại, dịch vụ (20,4%).
Tuy nhiên, giá trị trái phiếu bất động sản có vấn đề vẫn cao nhất, khoảng hơn 150.000 tỉ đồng tại cuối tháng 8.2024 (hơn 65% tổng giá trị trái phiếu có vấn đề). Nhóm doanh nghiệp bất động sản được đánh giá gặp khó khăn do sử dụng đòn bẩy tài chính cao trong thời gian dài, trong khi nguồn thu vẫn chưa hồi phục do doanh nghiệp chưa thể quay trở lại quỹ đạo kinh doanh.
Đơn cử như trường hợp Công ty Hano-vid, theo thông tin công bố nửa đầu năm 2024, hệ số nợ phải trả/vốn chủ sở hữu tăng từ 4,42 nửa đầu năm 2023 lên 6,77 lần nửa đầu năm 2024, tương ứng nợ phải trả ở mức hơn gần 34 nghìn tỉ đồng.
Dư nợ trái phiếu/vốn chủ sở hữu giảm nhẹ từ mức 1,83 lần nửa đầu năm 2023 xuống 1,81 lần nửa đầu năm 2024, tương ứng dư nợ trái phiếu ở mức gần 9,6 nghìn tỉ đồng. Ấy vậy nhưng lợi nhuận sau thuế của Hano-vid thường ở mức khiêm tốn, nhất là so với quy mô vốn chủ sở hữu. Lợi nhuận sau thuế nửa đầu năm 2024 của Hano-vid đạt 7,8 tỉ đồng, giảm 80,7% so với cùng kỳ năm trước.
Ngoài ra, VIS Rating cũng nhận thấy có hơn 60% giá trị trái phiếu rủi ro cao trong năm 2024 đến từ nhóm công ty dạng "vỏ", không có hoạt động kinh doanh cốt lõi nhưng vẫn phát hành trái phiếu để huy động vốn. Những doanh nghiệp này kém minh bạch và khả năng trả nợ yếu, nên có tỉ lệ trái phiếu chậm trả rất cao và có liên quan đến các nhóm doanh nghiệp đang chậm trả gốc và lãi trái phiếu.
Số liệu của VIS Rating cũng cho thấy, hơn một nửa số công ty trong nhóm dạng "vỏ" này có vấn đề trong việc trả nợ. Dấu hiệu dễ nhận biết nhất là nhiều doanh nghiệp nhóm này không có website, thể hiện sự thiếu minh bạch trong công bố thông tin. Trong khi đó, bên mua lại trái phiếu của nhóm này chủ yếu là nhà đầu tư cá nhân.
