Luật Đất đai 2024 quy định nhà đầu tư trúng đấu thầu có trách nhiệm ứng vốn để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và trong thời hạn 36 tháng kể từ ngày ban hành quyết định, UBND cấp có thẩm quyền phải thực hiện xong việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giao đất, cho thuê đất đối với nhà đầu tư trúng đấu thầu.
Theo Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Chủ nhiệm Cơ quan truyền thông Liên đoàn Luật sư Việt Nam, quy định này nhằm giải quyết các vấn đề liên quan đến dự án treo. Trước đây công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư gặp nhiều khó khăn và kéo dài không được xử lý dẫn đến nhiều tranh chấp chủ yếu liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng của các hộ dân như mức đền bù không phù hợp, phương án đền bù chưa thoả đáng hoặc các sai phạm trong công tác đền bù, giải phóng mặt bằng khiến mất cân bằng lợi ích của nhà đầu tư, nhà nước, người dân.
Theo ông Hậu, trên thực tế, nhiều dự án không đảm bảo tiến độ theo quy định do còn vướng mắc trong công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Từ đó nhiều dự án treo ra đời và thời gian treo kéo dài nhiều năm thậm chí hàng chục năm không được giải quyết và làm phát sinh nhiều vấn đề tranh chấp cho người dân và thiệt hại với chủ đầu tư khi không thể thực hiện dự án đó. Vấn đề này gây ra nhiều vướng mắc trong quản lý của Nhà nước về đất đai.
"Quy định trên là một trong những giải pháp làm hài hoà 3 lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân có đất bị thu hồi. Điều này một phần nâng cao trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền trong việc thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tránh tình trạng kéo dài dự án, dẫn đến sự nhũng nhiễu, tiêu cực trong bồi thường, hỗ trợ tái định cư gây thiệt hại cho chủ đầu tư và người dân.
Bên cạnh đó, quy định này đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân trong việc nhận được bồi thường thoả đáng và kịp thời khi thu hồi nhà đất và chủ đầu tư không phát sinh thiệt hại hay phải đối mặt với dự án treo", ông Hậu phân tích.
Về vấn đề này, Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty luật SB Law cho rằng, cơ chế quy định tại Điều 126, Luật đất đai 2024 về thực hiện “đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư” đối với đất chưa giải phóng mặt bằng mà nhà đầu tư trúng đấu thầu có trách nhiệm ứng vốn để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đảm bảo được hài hòa lợi ích của 3 chủ thể có liên quan:
Đầu tiên, quy định giúp đảm bảo được lợi ích hợp pháp, chính đáng của người sử dụng đất bị thu hồi đất được bồi thường theo đúng giá thị trường, được bố trí tái định cư theo hướng ưu tiên được tái định cư tại chỗ, không còn xảy ra tình trạng nhà đầu tư được ai đó “chống lưng” để “mua rẻ” đất của dân.
Hai là, đảm bảo được lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhà đầu tư biết rõ chi phí và thời gian thực hiện hoàn thành bồi thường giải phóng mặt bằng và giao đất để thực hiện dự án, không còn xảy ra tình trạng “đầu nậu” núp bóng sau lưng “chủ đất” gây khó dễ cho nhà đầu tư.
Ba là, toàn bộ “địa tô chênh lệch” được thu vào ngân sách Nhà nước để phục vụ lợi ích công cộng thì sẽ được sự ủng hộ, đồng thuận của người có đất bị thu hồi và xã hội. Hơn thế nữa, thực hiện được việc này thì sẽ xây dựng được môi trường đầu tư minh bạch, công bằng, cạnh tranh lành mạnh, sẽ làm tăng chỉ số “năng lực cạnh tranh quốc gia” của Việt Nam.
