Thuê đất rồi bỏ hoang
Từ đầu những năm 2000 đến nay, Hà Nội đã giao đất cho hàng loạt doanh nghiệp để triển khai các dự án nhà ở, cũng như hạ tầng kinh tế - xã hội. Nhờ vậy, Thủ đô đã có sự phát triển mạnh mẽ về nhà ở. Trong đó, có rất nhiều dự án nhà ở mới đã đi vào hoạt động, góp phần vào hành trình giãn dân từ nội thành ra ngoại thành.
Tuy nhiên, có không ít dự án chậm triển khai nhiều năm, thậm chí hơn thập kỷ vẫn chưa khởi công. Hiện nay, không khó để nhận thấy những dự án xây dựng dang dở, hoặc đã cơ bản hoàn thiện phần thô nhưng bỏ hoang nhiều năm không có người ở. Nhóm dự án này tập trung phần lớn ở ngoại thành, đặc biệt là phía tây. Nhiều người vẫn gọi đây là những “dự án ma”, “khu đô thị ma”. Ngoài ra, cũng có những khu đất “vàng” trong nội thành được doanh nghiệp ôm gần 20 năm nay nhưng vẫn chưa sử dụng gây lãng phí.
Theo tìm hiểu của PV Lao Động, năm 2004, UBND TP.Hà Nội quyết định cho Công ty Đầu tư và phát triển hạ tầng đô thị nay là Tổng Công ty Đầu tư và phát triển hạ tầng đô thị UDIC (từ đây gọi tắt là UDIC) thuê 5.000m2 đất “vàng” tại lô B2, Khu đô thị mới Yên Hoà, phường Yên Hoà, quận Cầu Giấy với mục đích xây dựng trụ sở văn phòng các đơn vị thành viên.
Với diện tích đất trên có thời hạn thuê 30 năm kể từ 1.7.2004. Quyết định của TP.Hà Nội nêu rõ, sau 3 tháng kể từ ngày ký quyết định (31.12.2004), UDIC không ký hợp đồng thuê đất hoặc sau khi ký hợp đồng thuê đất mà không thực hiện đúng nội dung hợp đồng thì Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường và nhà đất (nay là Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội) lập hồ sơ trình UBND TP.Hà Nội thu hồi quyết định.
Cũng theo hợp đồng thuê đất giữa Sở Tài nguyên Môi trường và nhà đất Hà Nội với UDIC, lô đất B2 cho thuê với giá 21.206 đồng/m2/năm. Tổng số tiền thuê 5.044m2 đất là 106.963.064 đồng/năm và phải thanh toán hằng năm. Tiền thuê đất sẽ thay đổi khi Nhà nước hoặc UBND TP.Hà Nội có quyết định thay đổi khung giá đất trên địa bàn.
Thế nhưng suốt từ đó đến nay, ngót nghét 17 năm cho thuê, lô đất trên vẫn là lô đất trống, bỏ hoang, quây tôn kín. Lô đất "vàng" bỏ hoang nằm ngay trung tâm quận Cầu Giấy và mặt đường Trần Kim Xuyến ảnh hưởng không nhỏ đến mỹ quan đô thị. Ghi nhận thực tế của phóng viên cho thấy, bên ngoài lô đất được quây tôn xung quanh, còn bên trong lô đất cây cối, cỏ dại mọc um tùm, rác thải sinh hoạt bủa vây nhếch nhác không những gây ô nhiễm môi trường mà còn mất cảnh quan đô thị.
Anh Vũ Quang (47 tuổi) một người dân sống gần đó cho hay, lô đất trên trước đây có một số người thuê, mở quán cà phê và một số dịch vụ. Nhưng gần đây đã đóng cửa. "Tôi ở đây chục năm rồi cũng không thấy triển khai xây dựng gì, mấy lô đất không bỏ hoang thì được tận dụng tập kết vật liệu xây dựng, rác thải, rất ô nhiễm môi trường. Những ngày thời tiết thay đổi, mùi rác bốc lên nồng nặc" - anh Quang nói.
Không chỉ có UDIC, mới đây, HĐND TP.Hà Nội vừa có báo cáo kết quả tái giám sát về tình hình quản lý các dự án sử dụng đất, triển khai, vi phạm Luật Đất đai trên địa bàn thành phố. Trong 350 dự án bị Hà Nội “gọi tên” có tới 5 dự án có chủ đầu tư là Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội (Hancorp) cùng các công ty “con” trực thuộc và đơn vị liên kết.
Xử lý nghiêm dự án treo, sai mục đích sử dụng
Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với PV ông Nguyễn Thế Điệp - Phó Chủ tịch CLB Bất động sản Hà Nội - cho rằng, tình trạng chiếm giữ, đầu cơ đất đai đang diễn ra và gây lãng phí tài nguyên đất ở Hà Nội cũng như nhiều nơi khác. "Nạn chiếm giữ đất đai, mua đi bán lại đạt lợi nhuận cao nhưng lại không bị các chính sách thuế khóa hạn chế nên phát triển tràn lan dẫn đến đất đai bị hoang hóa kéo dài" - ông Điệp chia sẻ.
Bàn về giải pháp, ông Điệp cũng ủng hộ biện pháp đánh thuế mạnh đối với các "dự án ma". "Cái cần khắc phục lớn nhất bây giờ chính là ở Luật Đất đai. Chúng ta phải nhận thức được rằng đất là vàng, là tài nguyên chứ không chỉ là đất, đất giao đi phải thu về cái gì? Nếu cứ đánh thuế mạnh thì cả nước chắc chắn sẽ không còn chỗ nào hoang hóa. Tại sao ao, hồ cứ lấp đi là bán, chuyển đổi vật chất từ một thứ không của riêng ai thành một cái của ai đó rồi được mua đi bán lại, dễ dàng bị thao túng" - ông Điệp nói.
TS-KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam - cho biết, chậm thu hồi dự án là hậu quả của sự thiếu kiểm soát và xử lý về việc sử dụng đất, thiếu thể chế quản lý tiến độ các dự án dẫn đến thực trạng hiện nay.
Đề cập tới các dự án sử dụng đất hiện nay tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2021 và triển khai nhiệm vụ năm 2022 của ngành Tài nguyên và Môi trường, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cho rằng, hiện nay số lượng dự án tồn đọng cần xử lý ở các địa phương rất lớn. Các dự án treo, dự án sử dụng đất sai mục đích còn nhiều, trong đó nhiều dự án chiếm vị trí đất lợi thế, đắc địa nhưng hiện nay chưa tháo gỡ được.
"Năm 2022, Bộ Tài nguyên và Môi trường cần rà soát kỹ, phân nhóm dự án, dự án vi phạm pháp luật thì xử lý nghiêm minh đúng quy định, tránh tình trạng vụ việc kéo dài, khắc phục không được, khiến hàng ngàn hécta đất ở các khu đô thị để chờ hàng chục năm, lãng phí rất lớn. Tôi cho rằng đây là nhiệm vụ mà ngành Tài nguyên và môi trường cần tham mưu xử lý để sớm đưa nguồn lực lớn này vào phục vụ phát triển” - Phó Thủ tướng Lê Văn Thành quán triệt.
