Mặc dù chỉ các trung tâm T.P Hà Giang hơn chục cây số nhưng người dân tại 4 thôn Nà Màu, Mào Phìn, Xà Phìn, Nặm Tẹ (xã Phương Tiến, Vị Xuyên) nhiều năm qua vẫn chật vật tự tạo nguồn điện để phục vụ sinh hoạt thường ngày thay vì được điện lưới Quốc gia.
Dẫn chúng tôi ra mục sở thị chiếc máy phát điện mini được cho thuộc hàng "hiện đại" bậc nhất của thôn Xà Phìn, ông Lý Văn Toàn cho biết, hầu hết các gia đình ở đây đều trông chờ vào nguồn điện bập bõm từ suối.
Vừa kiểm tra lại chỗ đặt máy phát, ông Toàn bộc bạch những vất vả: “Nước cứ chảy đều thế này thì còn có chút điện mà dùng, mưa to gió lớn sấm sét thì phải tắt ngay. Còn mùa khô, nước không có thì máy phát cũng chỉ để không thôi”.
Thôn Xà Phìn có 53 hộ gia đình dân tộc Dao, 30% trong số đó phải tự kéo thiết bị điện mini bằng sức nước từ trên núi về. Nhưng dòng điện bập bõm cũng chỉ đủ để thắp sáng vài bóng đèn công suất nhỏ.
Những gia đình khá giả hơn, người dân kéo điện từ các bản khác về sau đó chia nhau dùng chung nhưng nguồn điện bị yếu đi nhiều. Để có ánh sáng cho cho con em học tập, các hộ gia đình luôn phải dự phòng đèn dầu trong nhà.
Cô Vàng Thị Hương - Điểm trường mầm non Phương Tiến nhìn những đứa trẻ mồ hôi nhễ nhại mà xót xa: “Có quạt đấy nhưng không có điện mà dùng, mùa nóng cực lắm, giờ nghỉ trưa các cô thay nhau quạt tay cho tụi trẻ ngủ. Mong sao sớm có điện cho cô trò đỡ vất vả".
Việc không có nguồn điện ổn định cũng ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình phát triển kinh tế, văn hoá của địa phương. Nhiều máy móc công nghiệp khó sử dụng dẫn đến hiệu suất lao động thấp.
Trước tình trạng trên, người dân địa phương đã nhiều lần kiến nghị lên các cấp chính quyền nhưng vẫn chưa được giải quyết.
Khi được hỏi vì sao nhiều thôn cùng hàng trăm hộ dân chưa có điện mà xã vẫn đạt nông thôn mới, ông Nguyễn Văn Lễ - Chủ tịch UBND xã Phương Tiến thừa nhận, thời điểm xét duyệt để công nhận xã nông thôn mới thì vẫn còn một số thôn chưa có điện lưới nhưng lúc đó đang tiến hành dự án đưa điện vào các thôn này nên xã xin hoàn thành tiêu chí điện trong năm 2020. Không hiểu sao dự án kéo điện vào lại chậm đến thế.
Ông Lễ thông thông tin thêm: “Các thôn thiếu điện chủ yếu là người dân tộc Dao nên sinh hoạt, phát triển kinh tế khó khăn lắm. Việc tiếp cận thông tin vì thế cũng hạn chế, các hộ dân ở đó hầu hết là hộ nghèo”.
Từ năm 2019, huyện Vị Xuyên đã đầu tư công trình cấp điện cho các thôn nói trên với số vốn hơn 7,4 tỉ đồng. Đến nay, công trình cơ bản hoàn thành, đường điện đã kéo về tận các thôn nhưng người dân vẫn chưa được sử dụng.
Nói về nghịch lý này, ông Lý Hồng Thái - Giám đốc Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng huyện Vị Xuyên cho biết, đơn vị thi công vẫn chưa hoàn thiện hồ sơ đề nghị nghiệm thu công trình. Vì thế cũng chưa thể bàn giao cho bên điện lực đóng điện và quản lý.
Ông Thái phân trần: "Chúng tôi cũng đã nhiều lần thúc đơn vị thi công khẩn trương hoàn thành để nghiệm thu, nhưng có thể thời gian qua mưa lũ kéo dài nên việc thi công bị chậm trễ. Còn việc ấn định ngày cụ thể đóng điện cho dân thì cũng không biết được".
Quyết định số 491/QĐ-TTg ban hành Bộ tiêu chí Quốc gia về Nông thôn mới thì tỉ lệ các hộ sử dụng điện thường xuyên, an toàn phải đạt trên 95%. Xã Phương Tiến đạt 19/19 tiêu chí của Nông thôn mới, trong đó trên 98,2% hộ dân được dùng điện lưới Quốc gia.
Tuy nhiên, với gần 300 hộ dân vẫn đang phải dùng điện tạm bợ đã cho thấy những con số được xã Phương Tiến công bố khác xa so với thực tế.
