Có ao, có ruộng để làm cảnh
Phản ánh đến PV Báo Lao Động, người dân phường Nam Cường, TP.Lào Cai lo lắng vì nhiều năm nay sống dưới chân bãi thải của Công ty TNHH Một thành viên Apatit Việt Nam.
Ngày 19.7, có mặt trực tiếp tại tổ 17, phường Nam Cường, PV ghi nhận khai trường 14 với diện tích lên đến gần 100ha của Công ty TNHH Một thành viên Apatit Việt Nam với tấp nập xe chở quặng qua lại.
Trong khu vực khai trường là bãi thải rộng hàng chục héc ta, lọt thỏm dưới chân bãi thải là cuộc sống của hàng chục hộ dân tổ 17 sinh sống.
Ông Vàng Văn Lù (tổ 17, phường Nam Cường) ngao ngán cho biết: “Trước kia, khi chưa có công trường khai thác quặng Apatit, nơi đây có suối trong, ruộng vườn tươi tốt. Từ năm 2016, khi Công ty Apatit đổ thải phía trên đầu dân này thì mọi thứ xáo trộn hoàn toàn”.
Theo ông Lù, giờ đây ngày nào cũng ồn ã tiếng máy khoan, máy xúc và tiếng gầm rú của các xe chở quặng tải trọng lớn, nhiều hôm trời nắng bụi bay mù mịt, mưa thì nhếch nhác, đường thì nát be, nát bét.
Ông Lù than thở, trước mỗi năm tát cá bán cũng được vài chục triệu, lúa chất đầy nhà, giờ ruộng vườn không trồng cấy được, ao thì nuôi cá cũng không lớn, vứt bỏ không đó.
Nhiều hôm trời mưa to, biết nước từ trên bãi thải đổ xuống ao thì cũng mặc, vì có cá đâu. Trước khu này không bao giờ bị ngập, nhưng giờ cứ mưa là nước tràn cả vào nhà.
Cùng hoàn cảnh với gia đình ông Lù, ông Nùng Văn Minh cho biết: “Giờ thành vùng trũng, nước cứ xối xả chảy từ bãi thải đổ qua các ao cá đi sạch, vỡ hết bờ ao, đường đi lại nên có nuôi cũng không được thu hoạch”.
Vừa nói ông vừa chỉ lên đồi cây trồng nhãn, xoài rồi chia sẻ, ngoài phố trồng cây ăn quả thì có quả mà ăn, khu này trồng chỉ lấy bóng mát chứ có ra được quả nào đâu.
"Quả bom đá" treo trên đầu
Sống chung với ô nhiễm đã đành nhưng thứ đáng sợ nhất đối với hàng trăm con người của tổ 17 nơi đây vẫn là bãi đá thải khổng lồ cứ ngày một cao dần đang treo lơ lửng trên đầu với nguy cơ có thể đổ ụp xuống bất cứ lúc nào.
Tại thời điểm PV có mặt, ghi nhận khoảng cách từ các hộ dân đến bãi thải chưa đầy 200m, chỉ cách khu đất đồi được hình thành từ đá thối rất dễ sụt sạt, hàng nghìn khối đá thải như quả bom treo lơ lửng trên đầu.
Vừa lo lắng, bức xúc, ông Lù cho hay: “Thử tưởng tượng hàng trăm nghìn khối đất đá từ bãi thải nếu bị vỡ hay sạt lở thì cả khu vực này sẽ bị vùi lấp hoàn toàn”.
Trong câu chuyện với PV, người dân tổ 17 cũng không quên nhắc đến việc hồ chứa thải tuần hoàn của Nhà máy tuyển quặng Cam Đường, thuộc Công ty TNHH Một thành viên Apatit Việt Nam, tại xã Tả Phời đã bị vỡ vào năm 2014, khiến một lượng lớn nước thải mang theo nhiều đất đá, vùi lấp khoảng 5.000m2 ruộng của người dân xung quanh mà nguyên nhân ban đầu được xác định hồ bị vỡ do có mưa to, quá đầy nước.
Được biết, bãi thải tại khu vực tổ 17, phường Nam Cường, thuộc Dự án khai thác quặng Apatit loại 2, Khai trường Ngòi Đum – Đông Hồ được triển khai từ ngày 22.12.2014.
Sau khi Dự án đi vào hoạt động, Công ty Apatit đã phối hợp với UBND thành phố Lào Cai tổ chức thống kê thu hồi đất của các hộ dân nằm trong vùng bị ảnh hưởng. Sau đó, mọi việc vẫn dậm chân tại chỗ do giấy phép khai thác của Công ty Apatit hết hạn.
Tiếp đó, ngày 8.6.2017, UBND thành phố Lào Cai đã ra Thông báo số 717/TB-UBND hủy các thông báo thu hồi đất đã được ban hành đối với các hộ dân để đảm bảo các quyền sử dụng đất cho nhân dân.
Đến ngày 31.1.2018, Bộ Tài nguyên và Môi trường tiếp tục cấp giấy phép khai thác Dự án khai thác quặng Apatit loại 2, Khai trường Ngòi Đum – Đông Hồ cho Công ty Apatit với thời hạn 17,2 năm.
Nhưng cũng từ đó đến nay, người dân khu vực tổ 17 vẫn chưa được di dời hay có động thái về việc được quy hoạch di dời.
Nói về vấn đề này, ông Trần Thế Định – Phó Chủ tịch UBND phường Nam Cường cho biết: “Hoạt động khai thác quặng tại đây đã làm ảnh hưởng đến phát triển kinh tế của người dân. Địa phương sẽ tiếp tục kiểm tra, rà soát đối với các hộ dân nếu bị ảnh hưởng bởi bãi thải này".
