Vùng lõi và vùng đệm của Di sản Tràng An là một trong những khu vực cần được bảo vệ nghiêm ngặt, nghiêm cấm các hành vi xây dựng trái phép, xâm phạm đến di sản. Tuy nhiên, kể từ khi được công nhận là Di sản thế giới vào năm 2014, đến nay, đã có hàng trăm vụ vi phạm về trật tự xây dựng, xâm phạm nghiêm trọng đến vùng lõi và vùng đệm của di sản này.
Tình trạng vi phạm diễn ra khá phổ biến tại khu vực các xã Ninh Xuân, Ninh Hải và Ninh Thắng của huyện Hoa Lư (Ninh Bình). Nhiều hộ dân đã lợi dụng việc cải tạo nhà cửa để xây dựng các công trình trái phép trên đất ao, đất vườn. Thậm chí nhiều hộ dân còn ngang nhiên xây dựng trên đất nông nghiệp, lấn chiếm phần đất do xã quản lý để xây dựng các công trình homestay để kinh doanh dịch vụ du lịch, lưu trú.
Điều đáng nói là có những vụ vi phạm ngay từ đầu đã được chính quyền cấp xã, huyện, và Ban Quản lý Quần thể danh thắng Tràng An phát hiện lập biên bản xử lý, yêu cầu tháo dỡ công trình. Tuy nhiên, những công trình này không những không bị tháo dỡ mà còn tiếp tục được hoàn thiện và đưa vào sử dụng.
Điển hình như vụ vi phạm của hộ gia đình ông Phạm Ngọc Khuê (tại thôn Hải Nham, xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư), mặc dù UBND xã Ninh Hải đã nhiều lần kiểm tra, lập biên bản xử lý nhưng xong đâu lại vào đó.
Ngày 4.11 vừa qua, Báo Lao Động có bài viết "Cận cảnh công trình khủng xây trái phép trong vùng lõi Di sản Tràng An", phản ánh việc xây dựng trái phép của hộ gia đình ông Khuê thì UBND huyện Hoa Lư mới cử Tổ công tác đến để lập biên bản và tiến hành tháo dỡ công trình vi phạm trên.
Hay như vụ vi phạm của hộ gia đình ông Lưu Đình Quế (tại xã Ninh Xuân, huyện Hoa Lư), cả một công trình đồ sộ được xây dựng trên đất nông nghiệp và phần đất do xã quản lý nhưng đến nay vẫn chưa xử lý xong. Ban Quản lý Quần thể danh thắng Tràng An đã nhiều lần lập biên bản yêu cầu tháo dỡ nhưng không có kết quả. UBND tỉnh Ninh Bình cũng đã có nhiều văn bản giao UBND huyện Hoa Lư lên phương án để cưỡng chế tháo dỡ công trình nhưng đã hơn 1 năm nay, công trình này vẫn đang tồn tại.
Theo đại diện lãnh đạo Ban Quản lý Quần thể danh thắng Tràng An, việc xử phạt và xử lý vi phạm về trật tự xây dựng trong vùng lõi và vùng đệm di sản Tràng An thuộc thẩm quyền của xã và của huyện.
"Chúng tôi chỉ kiểm tra, lập biên bản những công trình vi phạm và gửi cho UBND huyện để xử lý, Ban Quản lý Quần thể danh thắng Tràng An không có chức năng xử phạt vi phạm hành chính về trật tự xây dựng" - đại diện lãnh đạo Ban Quản lý Quần thể danh thắng Tràng An cho hay.
Việc để xảy ra vi phạm về trật tự xây dựng, xâm phạm nghiêm trọng đến vùng lõi và vùng đệm của Di sản Tràng An thuộc trách nhiệm của ai và xử lý thế nào đối với những cá nhân, tổ chức để xảy ra vi phạm thì đến nay vẫn chưa có hồi kết.
Thiết nghĩ, đã đến lúc UBND tỉnh Ninh Bình mà cụ thể là ông Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình cần có chỉ đạo rõ ràng, dứt khoát để giữ nghiêm phép nước; các cơ quan chức năng của tỉnh Ninh Bình cần vào cuộc điều tra làm rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý, người đứng đầu các đơn vị liên quan để xảy ra vi phạm. Cả hệ thống chính trị của tỉnh không thể để tình trạng vi phạm diễn ra nhiều năm mà không xử lý triệt để.
