Vì sao hơn 5.000 cuộc đình công không do công đoàn lãnh đạo?

Có khá nhiều cách lý giải: Do luật quy định trình tự tổ chức đình công phải qua quá nhiều bước, không sát thực tế; do CĐCS có tâm lý sợ đình công ảnh hưởng lợi ích chung; do Chủ tịch CĐCS ăn lương của chủ nên không dám đình công; do CĐCS không thực hiện tốt chức năng đại diện quyền, lợi ích chính đáng, hợp pháp của NLĐ... Xin cùng nhìn lại 3 vụ đình công xảy ra mới đây.

Đầu tháng 6.2013 có 2.000 CN Cty Pou Yuen ở TPHCM đình công. Đại diện CN kể: “Năm 2012 ở khâu thành hình, 1 tổ 50 người làm 1 giờ 60 đôi giày sẽ được thưởng 28.000 đồng. Năm 2013 cũng 50 người làm 1 giờ tăng lên 100 đôi giày, nhưng tiền thưởng hạ xuống 9.000 đồng! (báo Lao Động, ngày 13.6.2013).

Ngày 10.7.2013, hơn 1.000 CN Cty Hoàng Ngọc Trúc (TPHCM) đình công. Một nữ CN đã làm việc ở đây 2 năm kể: “Muốn nghỉ một ngày chủ nhật phải xin phép. Nếu nghỉ 3 ngày chủ nhật thì bị lập biên bản. Hôm nay họ quy định làm 500 sản phẩm/ngày, CN hoàn thành thì ngày mai họ nâng lên 600. Nếu làm không xong thì phải làm tăng ca, tăng ca vẫn không xong thì ngày mai dù chủ nhật vẫn phải làm mà không được tính tiền (báo Lao Động, ngày 11.7.2013).

Ngày 17.7.2013, tỉnh Nghệ An xảy ra 2 cuộc đình công. Cuộc đình công ở Cty Prex Vinh có hơn 2.500 người, có nguyên nhân là: Phần lớn CN, cả lương cơ bản và phụ cấp chỉ được 1.650.000 đồng. LĐ nữ không được hưởng chế độ thai sản và bị ép nghỉ việc vô cớ.  Quản lý đối xử với CN rất tàn tệ, thường mắng chửi, vứt đồ vào mặt... CĐCS có 1.900 đoàn viên.

Chị Nguyễn Thị Hà nói: “Mỗi tháng chúng em nộp 10.000 đồng tiền CĐ, nhưng ốm đau chẳng thấy ai ngó ngàng gì”. Anh Hà Văn Trường nói: “Chúng em có kiến nghị, nhưng chả bao giờ thấy CĐ lên tiếng bảo vệ. Cực chẳng đã mới phải tổ chức đình công”. Năm 2012 ở Cty này cũng đã có một cuộc đình công gồm 1.000 CN, sau khi giải quyết ổn định thì họ cho 8 người - đại diện CN đưa kiến nghị - bị cho thôi việc! (theo báo Điện tử của Bộ TTTT).

Qua các cuộc đình công vừa kể, có thể thấy, không phải vì quy định đình công có quá nhiều bước, bởi vì CĐCS các đơn vị này đều chưa nơi nào tiến hành bước thứ nhất là “Gửi kiến nghị đến chủ DN”. Cũng không có CĐCS nào đã tập hợp được ý kiến CN, trên cơ sở đó tổ chức đối thoại với chủ DN, tiến hành ký kết TƯLĐTT. Các vụ đình công kể trên sau đó đều do CĐ cấp trên và đại diện chính quyền bàn bạc với chủ DN tìm cách xử lý, CĐCS không có vai trò gì!

Lịch sử hơn 80 năm của CĐVN và thực tiễn đang diễn ra hiện nay hoàn toàn bác bỏ ý kiến cho rằng, do ăn lương của chủ nên CĐCS không dám lãnh đạo đình công. Tất cả NLĐ đều ăn lương của chủ DN, vậy tại sao họ vẫn tổ chức đình công? Vấn đề cần xác định là: Phải để cho NLĐ chọn những người có tâm huyết, được họ tín nhiệm bầu vào CĐCS.

Về CĐCS có tâm lý e ngại đình công gây bất lợi cho nền kinh tế nên hiểu thế nào? Tháng 2.2012, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị CĐ phấn đấu giảm 50% số vụ đình công. Phải hiểu rằng, tích cực thực hiện chỉ tiêu đó không phải là nhượng bộ cho giới chủ tha hồ bóp chẹt NLĐ, mà phải tổ chức tốt việc đối thoại với chủ DN, giải quyết kịp thời những điều bức xúc trong sản xuất và đời sống của họ.

Nên hiểu và xử lý vấn đề này theo quan điểm của nguyên Chủ tịch Tổng LĐLĐVN Cù Thị Hậu: “Trong nền kinh tế thị trường, đình công trở nên một vấn đề hết sức bình thường. Điều quan trọng là làm thế nào để cả NLĐ lẫn giới chủ cùng  hiểu và tuân thủ luật pháp VN, giải quyết mâu thuẫn qua con đường thương lượng. Có như vậy thì mới đảm bảo được phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo lợi nhuận của chủ DN và quyền lợi của NLĐ”.