- Tôi rất vui vì từ trước tới nay luôn nghĩ mình thiếu may mắn trong chuyện tiền bạc. Chơi xổ số thì toàn thua. Có thể trúng giải workshop hay học bổng nào đó, chứ tiền bạc thì không được bao giờ. Dự án ra đời từ năm 2008, khi tôi tham dự dự án quỹ Ford và được sửa đổi nhiều lần. Năm 2010, tôi trình bày dự án ở Pusan (Hàn Quốc). Năm 2011, lại giới thiệu dự án tại một LHP ở Italia và năm 2012 đến LHP Cannes (Pháp) tiếp tục trình bày dự án, tìm nhà sản xuất. Lúc ở Cannes thì mọi chuyện đã rõ ràng hơn, dù cơ hội được tài trợ vẫn cứ như món quà bất ngờ...
Theo chị vì sao dự án của mình hấp dẫn các nhà tuyển chọn quốc tế? Vì sự lạ hóa của đề tài hay vì một yếu tố nào khác...?
- “Đập cánh giữa không trung” là câu chuyện về một cô bé 17 tuổi có bầu, bạn trai không muốn giữ thai. Cả hai đồng ý phá thai. Phá thai cần có tiền. Số tiền kiếm gần đủ, thì bạn trai thua bạc cuỗm số tiền chạy mất. Cô gái gặp một người đàn ông trung niên cho tiền, và cô phân vân, giữa cảm giác được yêu thương, vỗ về, có tiền, được an toàn và ý định phá thai ban đầu. Người đàn ông đột nhiên biến mất. Cô bị chới với, bạn trai cũ bất ngờ quay về...
Theo tôi, định mệnh lớn nhất của đàn bà là cô đơn! Phim là một tam giác chạy từ tình yêu- tình dục- cô đơn.
Sự cô đơn là vì đàn bà luôn cần đàn ông, hay bởi vì họ cô đơn với bản thân?
- Sự cô đơn của đàn bà lúc sâu sắc, lúc nông nổi. Ngồi tán chuyện với đám bạn cũng vui, nhưng lúc ngồi buồn mở danh bạ chả biết gọi ai. Tôi cho rằng cái hay của phụ nữ là cùng song hành với một điểm tựa - đó là đàn ông, có thể là chồng, là bạn là con trai, không phải là sex.
Dự án cần bao nhiêu tiền để triển khai? Và thách thức nào cho phim?
- Cần hơn 400 ngàn euro để triển khai. Đây là một phim khá phức tạp. Có hơn một nửa phim quay cảnh lơ lửng trên không do đặc thù công việc của nhân vật chính. Diễn viên cũng là một vấn đề. Người đàn ông tên Hoàng 40 tuổi là một giấc mơ khó định hình, còn anh chàng Tùng, 17 tuổi trẻ con nhưng khắc nghiệt...
Chị nghĩ gì về dạng phim không quốc tịch?
- Nói nghe văn vẻ nhưng thực sự tôi luôn mong muốn làm một phim đậm đà bản sắc dân tộc. Xem phim phải ngửi được mùi vị đất đai, thảm thực vật....
Từng là nhà sản xuất phim “Bi, đừng sợ”, nay là đạo diễn phim “Đập cánh giữa không trung”. Hai vai trò này có tác động đến chị như thế nào?
- Nhóm ba người Điệp, Di (Phan Đăng Di) và Minh (nhà quay phim Quang Minh) coi dự án cá nhân là dự án cả nhóm, không phân biệt. Như phim “Bi, đừng sợ”, Di làm đạo diễn nhưng lúc đầu cũng kiêm vai trò nhà sản xuất, tìm tiền. Đến khi mọi thứ manh nha tốt, tôi mới vào làm nhà sản xuất. Rồi anh Minh cũng vậy, tất cả có những lúc cùng “lấn sân” công việc của nhau. Ở phim “Đập cánh giữa không trung” thì tôi làm đạo diễn, nhà sản xuất là Phan Đăng Di và Đỗ Thị Hải Yến. Nhưng có lẽ rồi tôi cũng sẽ chỉ làm đạo diễn thôi ...
Chị có hình dung một loạt phim sẽ làm về một chủ đề ưa thích?
- Có. Phim về phụ nữ và giới trẻ. Vì nó gần với mình nhất.
Còn yếu tố bạo lực và sex?
- Phim của tôi không bạo lực, nhưng có sex. Không coi tình dục là căn nguyên của mọi thứ, nhưng phụ nữ không thể tách rời sex. Bản thân phụ nữ tạo ra tình dục, dù không phải là người hưởng thụ giỏi và duy trì kém.
***
Điệp đến với điện ảnh tình cờ mà như tất yếu. Tình cờ vì một người bạn “tự tiện” nộp hồ sơ thi môn đạo diễn hộ để rồi Điệp thi và đỗ cao ngay năm đầu.
Tất yếu bởi như Điệp thừa nhận thích diễn kịch, kể chuyện từ hồi bé.
Vào trường ĐH Sân khấu Điện ảnh, học, làm phim ngắn, phim truyền hình. Phim truyền hình nhiều tập “Bộ tứ 10A8”, rồi “Chít và Pi”, nhưng gây chú ý nhiều hơn là vài phim ngắn như “Mùa thứ 5” và “Hai, Tư, Sáu”.
Gây chú ý vì Điệp làm phim theo lối tác giả, không nệ vào câu chuyện mà thiên về khai thác cảm xúc, nội tâm của giới trẻ nhiều hơn. Một cô gái yêu chồng quá đâm nghiện mùi quần áo của chồng, kể cả khi chồng thờ ơ. Đến khi chồng vồ vập thì cô mất cảm hứng. Một cô gái vừa yêu chồng, vừa yêu người đàn ông khác, cho anh ta làm gì cũng được, miễn là không làm tình. Một chút tinh quái, hài hước, và chịu ảnh hưởng của đạo diễn Việt kiều Trần Anh Hùng, Hoàng Điệp khá tương đồng với Phan Đăng Di.
Phim của chị, nhân vật chính đều là những cô gái có một chút phức tạp, hoang mang, vừa tự ti vừa muốn nổi loạn, vừa không biết mình muốn gì, vừa ngây thơ như một thứ trang sức xã hội hiện đại. Và kết cục là đáng thương!
- Nhưng đụng đến đàn ông là bất lực. Không giỏi hình dung. Hoặc đàn ông nằm ngoài khuôn hình, hoặc thoáng qua, hoặc chỉ là bóng mờ. Duy nhất có phim “Đập cánh giữa không trung”, kịch bản rất rõ, nhưng không biết khi làm sẽ như thế nào.
Trong sáng tạo, bất lực là đáng sợ nhất. Khi đó, chị làm tươi mới (refresh) bản thân như thế nào?
- Khi tôi có một chuyện rất hay muốn kể ra, đưa nó vào phim, nhưng mọi người nhận ra đó là chuyện của tôi. Nhưng nếu dùng trí tưởng tượng thì các phương án khác lại rất tầm thường. Đó là lúc khổ sở nhất... Những khi bất lực, tôi hay điện thoại cho mấy đứa bạn có đời sống “bí mật” và phức tạp một tí, hỏi xem nếu chuyện đó xảy ra thì làm thế nào, anh ta làm gì? Dĩ nhiên không phải tất cả đều thật, mũi mình phải thính để biết đâu là giả dối.
Khi soi gương, chị có thấy mình thú vị không?
- Thú vị, nhưng cuộc sống không thú vị. Đơn giản là tôi có chồng, 2 đứa con, không ly dị, sống với bố mẹ chồng, làm công chức kiếm tiền. Không có áp phe nào, chưa được đến Châu Phi... Chẳng có gì đặc biệt, thích làm đẹp, thích nói dối nhưng một chút thôi... Còn thú vị vì tôi cho rằng mình có óc tưởng tượng giỏi...
Chị làm phim đến cùng vì cái gì?
- Nếu không làm phim thì cũng không biết làm gì cho nên hồn. Muốn là người thật giỏi trong một lĩnh vực nào đó. Thích diễn xuất nhưng sợ phô bày bản thể trước ống kính. Nên hợp với vai trò kể chuyện và nấp sau ống kính.
Câu hỏi nào chị cũng dễ trả lời. Vậy câu nào khó trả lời?
- Câu hỏi bắt buộc phải nói thật.
Tức là nãy giờ toàn nói dối?
- Không, tôi ít khi nói dối, nhưng cố không nói thật hết.
Quan điểm nghệ thuật của chị?
- Luôn biến động. Lúc đầu, tôi coi nghệ thuật là đẹp đẽ, kỳ diệu, phi thường. Nghệ thuật là khó. Sau đó, tìm thấy cái khó, vẻ đẹp ở những thứ tưởng như dễ dàng như phim tài liệu, phim phóng sự. Một thời gian sau, tôi lại nghĩ nghệ thuật là phải đẹp. Với “Đập cánh giữa không trung”, lúc đầu nghĩ cái đẹp cần dụng công, sau đó là sự tự nhiên. Lúc đầu, thích cảnh bụi bặm, nóng nực, đúng là mùa hè nhiệt đới. Nắng vàng rực rỡ, chảy mỡ ra. Nay lại thích phim hơi mơ hồ, huyễn hoặc, siêu thực.
Theo chị , phim có cần triết lý?
- Viết kịch bản phải có phẩm chất văn học. Làm phim phải giấu đi, nhẹ nhõm, nhưng thực sự phải có một cái gì đó bên trong.
Chị nhận xét gì về phim giới trẻ Việt làm bây giờ? Như cuộc thi phim trực tuyến Yxine hay dự án “Chúng ta làm phim”...?
- Nhiều phim hay. Hay là vì tránh được sự khiên cưỡng, gồng mình lên, cách nhìn nhẹ nhõm. Diễn xuất không quá kịch nghệ như thời của tôi nữa. Trước đây, làm phim phải có truyện, nay nhiều bạn làm phim phô diễn một phong cách, thể hiện một ý niệm…
Vì sao điện ảnh Việt chưa thể có làn sóng mới ?
- Vì nhiều vấn đề, chủ quan có, khách quan có. Thực ra, người tài có, họ cũng không đi đâu cả, nhưng nhiều người tài không kiên nhẫn, thiếu dũng cảm, họ cần những người xốc nách họ lên, lôi họ đi. Và mình sẵn sàng làm như thế vì có đủ kiên nhẫn và dũng cảm để làm cả những điều không thích.
Được chọn tham dự trại sáng tác trẻ Haniff 2012, chị chờ đợi gì ở trại nói riêng và Liên hoan phim quốc tế HN lần thứ 2 nói chung?
- Tôi làm phim về giới trẻ VN và chiếu ở VN, nên cần sự ủng hộ của nhiều người. Trại sáng tác trẻ Haniff là cơ hội tốt để tôi trình bày dự án, và hy vọng sau này làm phim suôn sẻ, không phải cắt đi 1 hay 1,5 phút, để phim đủ độ dài cần thiết, nói hết điều muốn nói.
Trong cuộc sống, với chị điều gì là quan trọng nhất ?
- Khó nói. Nhiều chuyện để so đo lắm, trước đây chưa lấy chồng nói ra dễ, bây giờ khó.
| Nguyễn Hoàng Điệp sinh năm 1982, tốt nghiệp khoa đạo diễn năm 2004. Hiện là giảng viên trường ĐH Sân khấu Điện ảnh HN. Khoái xem phim đạo diễn người Anh Mike Leigh với cách làm ngẫu hứng, gần như không có kịch bản. Tự nhận là có tham vọng và già dặn hơn bạn bè cùng lứa. Với Điệp phim ngắn là tấm name card nhưng đạo diễn không có name card vẫn là đạo diễn, vì thế phải làm phim dài. |
