Theo ông Esko Aho, các yếu tố thúc đẩy sự đổi mới gồm: một nền tảng KHCN mạnh, sự đầu tư thích đáng từ khu vực tư nhân và nhà nước; sự liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp và trung tâm nghiên cứu; một hệ thống giáo dục chất lượng cao và một nền văn hoá khuyến khích tinh thần kinh doanh và chấp nhận rủi ro. Bên cạnh đó, chuyên gia này cho rằng, đầu tư cho nghiên cứu phát triển phải là đầu tư dài hạn, đặc biệt là nghiên cứu ứng dụng. Trong đó, cần chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu.
Lấy dẫn chứng về câu chuyện của "đế chế" Nokia, ông Esko Aho cho rằng, các DN không thể chỉ bám vào một chiến lược theo cách truyền thống mà cần có sự nhanh nhạy để thích ứng với sự thay đổi trong bối cảnh mới cho phù hợp.
Nhiều góc nhìn mới về đổi mới sáng tạo được cựu thủ tướng đưa ra, có thể kể đến biến khó khăn thành cơ hội phát triển. Cựu Thủ tướng cho rằng 4 nước gồm Phần Lan, Na Uy, Singapore và Thụy Điển trong những năm gần đây có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới với các chỉ số PISA (“Chương trình đánh giá học sinh quốc tế do Hiệp hội các nước phát triển (OECD) khởi xướng) thuộc top đầu về giáo dục và đổi mới sáng tạo.
Các quốc gia này nổi lên như một hiện tượng mới của thế giới và đều có đặc điểm chung là đi lên từ con số 0. Từ khủng hoảng - không có tài sản, ít về nguồn lực nhưng họ lại rất thành công. Tuy nhiên, có một mẫu số chung cho sự thành công của họ đó là ý thức về ý thức về phát triển giáo dục với những chính sách như miễn học phí, chú trọng đến đổi mới sáng tạo, đặc biệt là phát triển KHCN...
Theo cựu Thủ tướng Esko Aho để đổi mới sáng tạo mang lại kết quả, cần thay đổi khái niệm về năng lực trí thức, nắm bắt công nghệ của tương lai và có chiến lược đầu tư cho đổi mới sáng tạo. Năng lực tri thức của một quốc gia sẽ thể hiện ở việc quản lý được sự thay đổi. Muốn vậy, cần có các chuyên gia giỏi có thể thích ứng và làm chủ công nghệ mới của thế giới. Bên cạnh đó, cần có chiến lược đầu tư cho đổi mới sáng tạo. Chính phủ cần hỗ trợ cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ và thúc đẩy sự cạnh tranh của các doanh nghiệp.
Phần Lan là quốc gia Bắc Âu có diện tích tương đương Việt Nam nhưng có quy mô dân số nhỏ hơn 16 lần (5,5 triệu người), thu nhập bình quân đầu người hơn 41.000 USD, nhân lực hoạt động R&D hơn 80.000 người (145 cán bộ R&D/1 vạn dân). Năm 2017 và các năm gần đây, Phần Lan luôn ở top 10 quốc gia hàng đầu thế giới về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu GII và chỉ số cạnh tranh toàn cầu (GCI).
