Gỡ khó cho doanh nghiệp, đảm bảo quyền lợi người dân
Sau hơn 5 tháng thu phí thử nghiệm, Bộ Giao thông vận tải (GTVT) đã có phương án xử lý khó khăn, vướng mắc của dự án Đầu tư xây dựng tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới (Bắc Kạn) và nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 3 đoạn Km75-Km100 (QL3) theo hình thức hợp đồng BOT.
Theo đó, Bộ GTVT thống nhất chọn phương án giảm tối đa mức phí cho các phương tiện khi đi qua trạm QL3 với mức giảm từ 50-100% phí đối với phương tiện của người dân thuộc khu vực lân cận trạm; giảm 30% phí đối với các phương tiện khác (ngoài khu vực lân cận trạm). Cùng với phương án này, nhà đầu tư sẽ được phép thu phí trên trạm BOT QL3 đoạn Km75-Km100 (QL3) theo đúng hợp đồng BOT đã ký ban đầu. Bên cạnh đó, với việc cải tạo, nâng cấp QL37 đoạn từ Đèo Khế đến Bờ Đậu, Bộ GTVT giao Tổng cục Đường bộ khẩn trương nghiên cứu phương án triển khai bằng vốn bảo trì.
Phương án này được nhận định là tối ưu nhất khi hài hoà được lợi ích của người dân, nhà nước và doanh nghiệp khi có mức giảm phí cao nhất trong tất cả các trạm BOT trên cả nước, đồng thời mở ra cơ hội hoàn vốn theo đúng phương án tài chính của nhà đầu tư. Hai phương án khác từng được bàn thảo đều có nhược điểm và bị đánh giá là không khả thi. Cụ thể, phương án 1- bỏ trạm thu phí trên QL3, cho phép nhà đầu tư thực hiện mở rộng, hoàn thiện tuyến đường Hà Nội - Thái Nguyên đáp ứng tiêu chuẩn cao tốc và đặt trạm thu phí trên đường cao tốc Hà Nội - Thái Nguyên và đường Thái Nguyên - Chợ Mới hoặc có cơ chế chính sách đặc thù hỗ trợ từ ngân sách trung ương cho nhà đầu tư với phần doanh thu bị giảm do bỏ trạm thu phí trên QL3.
Tuy nhiên, phương án này được nhận định là không khả thi do việc cải tạo, nâng cấp và đặt trạm thu phí trên đường hiện hữu (tuyến đường Hà Nội - Thái Nguyên) không phù hợp với Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Đồng thời, tại phiên họp Thường trực Chính phủ ngày 23.4.2018, Thủ tướng Chính phủ đã kết luận “không sử dụng ngân sách bù đắp hoặc mua lại các dự án”.
Phương án 2, giữ nguyên trạm thu phí trên QL3, thực hiện giảm phí cho các phương tiện và bổ sung nâng cấp cải tạo QL37, đoạn từ Đèo Khế đến Bờ Đậu cũng không khả thi do việc cải tạo, nâng cấp đường hiện hữu (QL37) bằng nguồn vốn BOT không phù hợp với Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Hướng đi mới cho dự án ngấp nghé chờ phá sản
Phương án nhận được sự thống nhất của Bộ GTVT và UBND tỉnh Thái Nguyên không chỉ đảm bảo quyền lợi của người dân địa phương mà còn mở ra hướng đi khả thi cho dự án đang ngấp nghé bên bờ vực phá sản.
Dự án BOT xây dựng tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới (Bắc Kạn) và nâng cấp, mở rộng QL3 đoạn Km75 - Km100 có tổng mức đầu tư 2.746 tỉ đồng. Dự án đã thông xe từ tháng 3.2017 và được Bộ GTVT nghiệm thu, đưa vào khai thác sử dụng từ tháng 5.2017. Sau 7 tháng, từ khi dự án được nghiệm thu, đưa vào sử dụng, Bộ GTVT đồng ý cho nhà đầu tư thu giá dịch vụ sử dụng đường bộ chỉ tại 1 Trạm Km72+930 trên tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới từ cuối tháng 1.2018.
Kết quả thu giá trên tuyến Thái Nguyên - Chợ Mới 3 tháng đầu chỉ đạt 6,7 tỉ đồng, (tương đương 12,4% so với doanh thu theo hợp đồng), thiếu hụt so với phương án tài chính tại hợp đồng khoảng 47,5 tỉ đồng (87,6%). Số tiền thu được sau khi trừ chi phí vận hành thu giá, chi duy tu, bảo dưỡng thường xuyên và đóng thuế cho nhà nước chỉ còn khoảng 1 tỉ đồng, trong khi hàng tháng, nhà đầu tư phải trả lãi và gốc cho nhà cung cấp tín dụng dự án là 16,5 tỉ đồng. Như vậy, nếu chỉ thu phí tại trạm Thái Nguyên - Chợ Mới sẽ không khả thi, phá vỡ phương án tài chính của dự án.
Trao đổi với Báo Lao Động, ông Phạm Minh Đức - Giám đốc Công ty TNHH BOT Thái Nguyên - Chợ Mới thay mặt cho Liên danh Cienco4 - Tuấn Lộc - Trường Lộc - cho biết, việc thu giá hoàn vốn của dự án gặp rất nhiều khó khăn và nguy cơ phá sản đang hiện hữu nếu doanh số không được cải thiện. Nguyên nhân của tình trạng này là do mới chỉ thu giá được 1/2 trạm so với kế hoạch ban đầu và hầu hết các phương tiện, đặc biệt là các phương tiện nhóm 4,5 chọn đường QL3 mở rộng để đi do đường đã được đơn vị này nâng cấp, cải thiện chất lượng mà lại không bị thu giá. Ông Đức kiến nghị, UBND tỉnh Thái Nguyên sớm có văn bản thống nhất phương án với Bộ Giao thông vận tải để cho phép đơn vị này thu giá tại trạm thu giá số 2 trên QL3 đoạn Km75 - Km100 đồng thời chỉ đạo các cơ quan chức năng của tỉnh phối hợp với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án, hướng dẫn các chủ phương tiện kê khai, đăng ký giảm phí theo phương án đã thống nhất.
Theo báo cáo của Công ty TNHH BOT Thái Nguyên - Chợ Mới, trong 3 tháng đầu thu thí điểm, tổng lượng phương tiện mua vé lượt là 101.333 xe và số phương tiện mua vé tháng chỉ đạt 133 xe, vé quý được 12 xe trong đó chủ yếu là các phương tiện nhóm 1 (Xe dưới 12 chỗ, xe tải có tải trọng dưới 2 tấn, xe buýt vận tải khách công cộng).
Trong khi đó, theo phương án tài chính năm 2018, để có thể tồn tại, dự án cần có lưu lượng phương tiện trung bình 9.397 xe/ngày và đạt doanh thu gần 600 triệu đồng/ngày. Do đó, với trung bình 1.720 xe/ngày, doanh số hiện tại mới chỉ đạt 13% kế hoạch.
