Vi phạm tràn lan
Gần đây, khu vực hồ Đầu Đồng nằm tại phường Quảng An (quận Tây Hồ) là một trong số ít những đầm sen đẹp lưu giữ lại nét văn hóa sen Tây Hồ nhưng bị xâm phạm nghiêm trọng bởi một số đối tượng tổ chức đổ phế thải xây dựng lấn chiếm, thực hiện san lấp hồ.
Anh Lê Tiến Thành (trú tại xóm Chùa, phường Quảng An) cho biết, hành động này diễn ra ngang nhiên giữa ban ngày, các xe tải chở đất đá đổ xuống xâm lấn lòng hồ Đầu Đồng. Việc làm này không chỉ khiến cảnh quan hồ bị biến dạng mà còn bóp nghẹt môi trường sống của người dân xung quanh.
Theo Chủ tịch UBND phường Quảng An Nguyễn Danh Thụ, hiện nay, các đơn vị chức năng đang tập trung khôi phục nguyên trạng hồ Đầu Đồng. Từ sáng 22.8, các lực lượng chức năng quận Tây Hồ và phường Quảng An đã huy động máy móc, phương tiện tiến hành xúc, di chuyển toàn bộ khối lượng đất, rác thải xây dựng đã bị đổ, tập kết sai quy định trong khu vực hồ Đầu Đồng.
Còn tại phường Định Công (quận Hoàng Mai), hồ Đầm Bông rộng 3,5ha nhưng lại là địa điểm nhức nhối của nạn san lấp hồ trái phép. Hiện nay, hồ chỉ còn lại một phần diện tích mặt nước rất nhỏ, nằm lọt thỏm trong những dãy nhà xưởng hoạt động tấp nập ngày đêm.
Về vấn đề này, Sở Xây dựng TP Hà Nội báo cáo, khu vực Đầm Bông đã cơ bản được san lấp, không còn diện tích mặt nước, trên khu đất đã hình thành các ngõ ngách: Ngõ 232 Trần Điền, số 268 Trần Điền... đồng thời, có nhiều công trình 1 tầng, 2 tầng, 3 tầng, lán tạm...
Sở Xây dựng báo cáo và đề nghị UBND TP Hà Nội chỉ đạo UBND quận Hoàng Mai kịp thời thiết lập hồ sơ xử lý nghiêm, dứt điểm các vi phạm theo quy định; thường xuyên kiểm tra, ngăn chặn kịp thời không để phát sinh vi phạm mới.
Cuối tháng 8.2024, phóng viên quay lại khu vực hồ Đầm Bông sau khi các lực lượng chức năng đã kiểm tra và xử lý. Theo quan sát, tại khu vực này, hàng loạt rào chắn ngăn lấn chiếm khu vực hồ được UBND phường Định Công dựng lên, cùng với biển báo cấm san lấp, đổ rác thải và phế thải xây dựng vào khu vực này.
Tại phường Phú Diễn, quận Bắc Từ Liêm, hàng nghìn m2 đất dự án, đất nông nghiệp, ao hồ nằm cuối ngõ 2 đường Phan Bá Vành bị đổ phế thải, san lấp để xây dựng nhà xưởng, sân bóng mini trái phép.
Người dân sinh sống quanh khu vực này cho biết, phế thải xây dựng và rác thải được máy móc san gạt để tạo mặt bằng xây dựng một sân bóng mini. Hàng loạt cây cau vua cũng bị đốn hạ tại đây và tập kết ngổn ngang trên bờ mương Thụy Phương, chặn cả dòng chảy. Theo UBND phường Phú Diễn, khu đất này thuộc dự án khu đô thị Thành phố giao lưu, đang chờ Sở TNMT cắm mốc để thu hồi giải phóng mặt bằng. Hiện nay khu đất đang được một đơn vị thuê lại.
Trong khi đó, đại diện Xí nghiệp Thoát nước số 2 Hà Nội cho hay, mương Thụy Phương có tác dụng thoát nước cho toàn bộ khu vực đường Phạm Văn Đồng, khu đô thị thành phố giao lưu. Nếu bị chặn hoặc lấn chiếm, con mương sẽ gây úng ngập cho toàn bộ các khu vực kể trên.
Hậu quả lớn nếu không can thiệp kịp thời
Theo thống kê, tại TP Hà Nội có khoảng 122 hồ nội thành và 13 con sông chảy qua. Giai đoạn 2015 - 2020 diện tích mặt nước tự nhiên đô thị của Thủ đô giảm hơn 203ha, bởi có tới hơn 60% ao hồ bị bức tử hoặc xóa sổ.
Đến đầu năm 2023, UBND TP Hà Nội đã ban hành danh mục 3.164 hồ, ao, đầm không được san lấp nhằm siết chặt quản lý, công khai để người dân thực hiện, tránh tình trạng quy định không rõ ràng, khó xử lý vi phạm.
Theo các nhà nghiên cứu môi trường, dù có diện tích mặt nước lớn, nhưng trong những năm qua, Hà Nội đã lấp đi quá nhiều ao hồ tự nhiên trong khi hồ đã hình thành tự nhiên thì sẽ có chức năng điều hòa nguồn nước, tạo cảnh quan. Do đó, không nên vì lợi ích trước mắt mà lấp hồ, bởi hệ quả của việc lấp hồ sẽ gây ra những biến động của thiên nhiên ngay lập tức như: Ngập lụt, ô nhiễm, giảm lượng nước ngầm đột ngột.
Trao đổi với Lao Động, KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội đánh giá, có khoảng 80% diện tích mặt nước, bao gồm hồ, ao và phần bán ngập (khu vực bình thường chỉ là vùng trũng, khi mưa sẽ ngập nước) đã bị san lấp. Đến thời điểm Hà Nội mở rộng nội thành, rất nhiều vùng trũng cũng đã được san lấp.
Những khu đô thị mới như Linh Đàm, Hà Đông, Nam Từ Liêm và Cầu Giấy phần lớn là xây dựng dựa trên lấp ruộng trũng, các dự án đào hồ mới chậm tiến độ, tình trạng ngập úng vì vậy ngày càng nghiêm trọng.
