Cần phân biệt rõ các khái niệm
Ngày 19.3, phát biểu tại hội thảo “Thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam: Khuyến nghị chính sách”, ông Nguyễn Chí Nhân - Trưởng Ban Pháp chế - Thông tin - Đào tạo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam nhận định: Hiện nay thuốc lá thế hệ mới bao gồm thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử đang phát triển mạnh mẽ và trở thành xu hướng trên thế giới.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều cách hiểu chưa đồng nhất về các dòng sản phẩm, dẫn tới thực tế người tiêu dùng chưa được tiếp cận với các thông tin đầy đủ, chính thống.
Trình bày tham luận chuyên sâu về thuốc lá làm nóng tại hội thảo, Giám đốc Đối ngoại Philip Morris, ông Nguyễn Hữu Anh Luân cho rằng, nguyên nhân gây ra bệnh tật và tử vong cho người hút thuốc là các hợp chất trong thuốc lá và khói thuốc, chứ không phải nicotine.
Ông Luân trích dẫn kết quả nghiên cứu của những tổ chức y tế thế giới, có khoảng 6.000 hóa chất khác nhau trong khói thuốc, trong đó, gần 100 hóa chất có hại hoặc có khả năng gây hại.
Giải thích về thuốc lá làm nóng, ông Luân cho biết thành phần và linh kiện của loại thuốc lá này được dùng để làm nóng điếu thuốc, nhằm tạo ra khí hơi có chứa nicotine mà không đốt cháy điếu thuốc và không tạo ra khói. Thành phần chính của thuốc lá làm nóng được đặc chế từ nguyên liệu thuốc lá.
Ông Luân cho rằng, thuốc lá làm nóng có ưu điểm hơn so với thuốc lá điếu bởi trong khí hơi của thuốc lá làm nóng giảm trung bình 90-95% hàm lượng chất độc; không chứa các hạt phân tử rắn gốc carbon... Hiện nay có trên 35 quốc gia đã ban hành quy định quản lý thuốc lá làm nóng riêng rẽ so với thuốc lá điện tử, như Mỹ, Canada, Anh, Nhật Bản...
Liên quan đến sản phẩm thuốc lá điện tử, bà Đỗ Hoàng Anh, Giám đốc Pháp lý và Đối ngoại, Tập đoàn BAT Vùng Đông Á, cho biết, thị trường đang sử dụng 2 loại thuốc lá điện tử là hệ thống đóng và hệ thống mở.
Đối với hệ thống mở, người dùng có thể pha thêm các loại dung dịch/chất khác vào dung dịch thuốc lá điện tử. Điều này gây rủi ro cho sức khỏe do người hút có thể tự pha chế dung dịch hoặc thêm các chất để hút.
Ngược lại, thuốc lá điện tử hệ thống đóng chỉ sử dụng cùng với dung dịch được pha chế và đóng gói theo tiêu chuẩn từ nhà sản xuất.
Về những "sự cố" liên quan đến thuốc lá điện tử như ngộ độc, dung dịch thuốc lá điện tử có ma túy..., bà Hoàng Anh giải thích nguyên nhân chủ yếu là thuốc lá điện tử bất hợp pháp và thuốc lá điện tử hệ thống mở.
Các chuyên gia đều có chung quan điểm, Việt Nam hiện đang thiếu một khung pháp lý phù hợp để quản lý các sản phẩm này, dẫn đến nhiều hệ lụy về kinh tế và xã hội. Do đó, Chính phủ cần ban hành khuôn khổ pháp lý phù hợp để kiểm soát, bảo đảm cân bằng lợi ích của Nhà nước, người sử dụng và doanh nghiệp.
Thuốc lá điện tử vẫn gây tranh cãi trong giới y tế
Về phía Bộ Y tế, Bà Đinh Thị Thu Thủy - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, bày tỏ sự quan ngại nếu thuốc lá thế hệ mới được phép bán ra thị trường.
Bà Thủy lấy dẫn chứng, hiện nay, tại Việt Nam, chỉ duy nhất một đơn vị có khả năng xét nghiệm hàm lượng nicotine trong điếu thuốc lá. Các cơ quan quản lí nhà nước chưa có đủ năng lực làm điều này.
"Đây là điều lo ngại, nếu chúng ta cho phép bán, liệu cơ quan quản lí có kiểm soát được các sản phẩm bán ra thị trường hay không?" - bà Thủy đặt vấn đề.
Nỗi quan ngại thứ hai bà Thủy nói đến liên quan đến khâu kiểm tra. Với số lượng người hút thuốc lá điếu cao như hiện nay, cơ quan thanh tra đang phải làm nhiều việc liên quan đến thuốc lá điếu nhập lậu. Nếu thêm sản phẩm thuốc lá mới, chắc chắn cơ quan kiểm tra sẽ phải gánh thêm các công việc liên quan.
"Ngoài ra, chúng tôi nhận rất được nhiều đơn thư của Bộ Công an nói rằng, đề nghị xác định đây là sản phẩm gì. Họ xác định, khi sản phẩm đấy có chất ma túy để cạnh, cơ quan chức năng còn phát hiện đâu là ma túy đâu là thuốc lá điện tử, nhưng khi trộn vào, cơ quan không thể phát hiện có trộn ma túy hay không.
Hiện nay, do sản phẩm thuốc lá mới chưa được quản lí rõ ràng, có các cách hiểu khác nhau dẫn đến sản phẩm nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ, hoá đơn đây là thực trạng.
Cần có văn bản pháp lí quy định rõ thế nào là thuốc lá điện tử, thế nào là thuốc lá nung nóng. Cơ quan quản lí nhà nước quản lí cấm hay kinh doanh có điều kiện, cần có thêm các hội thảo, cùng bàn bạc" - bà Thủy nói.
